İmam Əbu Hənifə
-rahmətullahi aleyhi-
Ən-Numan İbn Sabit İbn əl-Mərzuban bəzi məlumatlara görə H.80/700-ci illərdə Əfqanıstanın paytaxtı Kabulda, digər rəvayətə
görə isə Kufədə Abdulməlik İbn Mərvanın xəlifəliyi dövründə dünyaya gəlmişdir. Ərəb olmasa da, ərəblər arasında böyüyüb boya
başa çatmışdır. Fars ya da Türk olması haqda bir çox məlumatlar vardır. Kufədə tanınmış bir ailədə böyüyüb başa çatmışdır. Kiçik
yaşlarından Quranı hifz etmiş. Atası ilə bir neçə dəfə Məkkə və Mədinəni ziyarət etmişdir.
Yaşadığı dövrdə kəlam elmi geniş yayıldığı üçün bu elmi öyrənmiş lakin sonradan kəlamı tərk edərək Şeyx Həmmədin yanında fiqh öyrənməyə başlamışdır. İmam Əbu Hənifə (rahmətullahi aleyhi) atasıyla 16 yaşında Həccə getdikdə orada tabiinlərdən (Səhabələrdən birini belə sağ ikən görən əxsə tabiin deyilir) olan Ata İbn Əbu Rəbah, İkrimə, Nəfi, Qatadə və s. ilə görüşərək onlardan hədis dinlədiyi də rəvayət olunur (İbnul Əsir “Usdul Ğabə” 3/133).
Özü tabiinlərdən sayılır və Ətbau Tabiinlərin böyüklərindəndir. 18 il İraqın böyük alimi olan Həmməd İbn Əbu Suleymanın dərslərində iştirak etmişdir. Müəllimləri İbrahim ən-Nəhai, əş-Şabi kimi böyük fiqh alimləridir. Özü deyərdi ki: "Ömərin, İbn Abbasın, İbn Məsudun və Əlinin fiqhini onların əshabından aldım" (İmam Zəhəbi “Mənakibul İmam Əbu Hənifə və Sahiheyn Əbu Yusuf və Muhəmməd İbn
Həsən”, Misir. Əbu Zəhra, Əbu Hənifə 44).
Əbu Hənifənin (rahmətullahi aleyhi) minlərcə tələbəsi olmuşdur ki, bunlardan 40 yaxını müctəhid mərtəbəsinə çatmışdır ki, bunlardan: Əbu Yusuf, Muhəmməd İbn Həsən əş-Şeybani, Davud ət-Tai, Əsəd İbn Amr, Həsən İbn Ziyad, Qasım İbn Maan, Əli İbn Muhsir, Hibban İbn Əli və s. misal göstərmək olar.
Əməvi və Abbasilərin idarəçiliyi dövrlərində yaşamış, hər iki dövürdə də ona təklif edilən vəzifə təklifilərini rədd etmişdir. Lakin ikinci Abbasi xəlifəsi Əbu Cəfər Mənsurun təklifini qəbul etmədyi üçün həbsə atılmışdır. Bağdada 15 günlük həbs müddətindən sonra Əbu Hənifə (rahmətullahi aleyhi) 150/770-ci illər arası, yetmiş yaşında şəhid kimi ölmüşdür. Zəhərləndiyi də rəvayət edilir. Bağdadda Hayruzan qəbristanlşığında dəfn edilib (ən-Nəməri “əl-İntiqa” 170).
Ölmündən sonra dərsləri Əbu Yusuf (rahmətullahi aleyhi) davam etdirdi. Fətvaları toplanılaraq kitablar halına salındı. Məzhəbi sistematik hala gətirən Muhəmməd İbn əş-Şeybanidir. “Əl-Asl”, Camius Sağir”, “Camiul Kəbir”, “əz-Ziyadət”, “Siyerul Kəbiri” yazan da odur. Məzhəbin ana kitabları “Zahirur Rivayə”, “Məsailul Usul”. Tələbələrinin topladığı “Fiqhul Əkbər”, “Fiqhul Əbsat”, “Kitabul Alim vəl Mutəallim”, “Kitabur Risalə”, “əl-Vasiyyə”, “əl-Qəsidətul Numaniyyə”, “Mərifətul Məzahib”, “Musnədul İmam Əbu Hənifə” və s. adlı kitablar çap edilib.
Bir çox şeyxlərdən dərs almış, onlardan İbrahim İbn Muhəmməd əl-Muntəşir əl-Kufi, İbrahim İbn Yəzid ən-Nəhai əl-Kufi, İsmail İbn Xammad İbn Əbu Süleyman əl-Kufi, Əyyub əş-Şaxtiyani əl-Basri Salim İbn Abdullah İbn Ömər İbn əl-Xəttab və s. misal göstərmək olar. Şeyx Əhməd əl-Məkki əl-Xarəzmi deyir ki, tələbələrinin sayı 700-ə çatırdı. Hər biri də müsəlmanların şeyxləri idi.
***
Əbu Hənifə (rahmətullahi aleyhi) dedi ki: “Dua edən kimsənin filankəsin haqqı üçün, və ya Peyğəmbərlərinin, Rəsullarının haqqı
üçün Beytul Haramın və Məşərul Haramın haqqı üçün səndən diləyirəm deməsi məkruhdur” (“Şərh Əqidətul Təhaviyyə” s. 234, “İthaafus Saadətil Muttəqin” 2/285, Aliyyul Qari “Şərh Fiqhul Əkbər” s. 198).
***
Əbu Hənifə (rahmətullahi aleyhi) deyir ki: “Hər hansı bir kimsə Allahın zatı haqqında özündən bir şeylər söyləməsi düzgün deyildir. Əksinə o, Allahı özünü vəsf etdiyi vəsflərlə vəsf edər. Özündən Onun haqqında heç bir şeylər söyləməz. Aləmlərin Rəbbi
olan Allah bundan Uca və Böyükdür” (“Şərh Əqidətul Təhaviyyə” 2/427, “Cəlaul Ayneyn” s. 368).
***
Əbu Hənifədən: “İbadət etdiyin İlahın haradadır? Deyə soruşan bir qadına bu cavabı vermişdir: "Allah səmadadır, yerdə deyil". "Bəs Allah: "Siz harda olsanız, o sizinlədir". (əl-Hədid 4) sözünə nə deyirsən?" sualına isə belə cavab verdi. "Bu sənin bir kimsəyə
məktub yazıb mən səninlə bərabərəm deməyin kimidir. Halbuki, sən onun yanında deyilsən" (Beyhəqi "əl-Əsma və əs-Sifət" 429, 2/170, Zəhəbi "Müxtəsər Uluv" s. 135).
***
Əbu Hənifə (rahmətullahi aleyhi) deyir ki: "Allahın Kitabı və Rəsulunun Sünnəsinə tərs olan bir söz söylədiyim zaman mənim görüşümü tərk edin" (Şarani "Mizən" 1/26).
"Sələf imamlarının həyatı"
Toplayan və tərtib edən: K.Hüseyn
Kitabın bütün haqları qorunur.
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycan Kuboku: 1/8 final oyunları
Xəstəliklərə qarşı möcüzəvi ərzaqlar
Şakira və CeyLodan möhtəşəm şou - FOTO+ VİDEO
Kişilərə faydalı məsləhətlər
Uşağınızın dahiliyini göstərən 7 cəhət (II hissə)
Orta məktəblərdə bu şagirdlərə pul mükafatı veriləcək
Azərbaycanlılarla əcnəbilər arasında nikah: vəziyyət nə yerdədir?
Şirniyyat aksesuarlar
Evdə işləri asanlaşdıran dizaynlar
“Azərbaycanda erməni kəşfiyyat şəbəkəsi aşkarlanıb”
Bu gündən karantin rejimi sərtləşdirilir
HAVA necə olacaq? -27 Mart
Sandra Ballokdan ŞOK ETİRAF
İlin ilk Günəş tutulmasının vaxtı açıqlandı
Məşhur aktyor "Barselona"nı ələ saldı
Xərçəng riskini artıran amillər
Məşhur futbolçu 5 milyona torpaq aldı-FOTO
Azərbaycan və Türkiyənin birinci xanımlarının görüşü olub
Kənd toyuğu bahalaşdı
Kosmosda qəbristanlıq tapıldı
Avro dəyərdən düşür
Ebola virusu qarşıdurma yaratdı
Qol vuran qazanır!
Ermənistanda güclü zəlzələ oldu
Balıq piroqu (foto resept)
İlham Əliyev: “Görülmüş operativ tədbirlər nəticəsində Ermənistan ordusu layiqli cavabını aldı”
Çiyələkli parfe (foto resept)
Yeri təhlükə gözləyir-Foto
İdeal bədənin 7 sirri
Yalan danışan uşağa necə davranmalı?
Boyun qırışlarını necə azaltmalı?
Dünya mədəniyyətinin ilkləri
Müdafiə Nazirliyindən müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət keçmək istəyənlərə MÜRACİƏT
Bakıda siqaret qadağasına əməl olunurmu?
İspan dili 11-ci dərs
Təhsili olmayan dahilər
Miqrenə qarşı yeni dərman
Azərbaycanda COVID-19 vaksinlərinin ilk olaraq kimlərə vurulacağı bilindi
Uşağınız sol əlini işlədirsə diqqət!
Kreativ kitab rəfləri
Əgər prezident olsaydım...
Günün ulduz falı
Divardan asılmış restoran
Diş ağrısını azaldan 3 təsirli üsul
Milanda gəzməli yerlər
Nəcməddin Sadıqov işdən çıxarıldı?- Rəsmi açıqlama
Özcan Dəniz qalmaqallı FOTO haqqında danışdı
Ürəyimiz yananda çay?
Ayaqqabı və çantalar
Bir damın altında
- ŞƏRHLƏR