Sinifli cəmiyyətin yaranması ilə monoqam ailə münasibətləri də yaranmışdır. Bu baxımdan da ailə cəmiyyətin mühüm təsisatlarından biridir. O, bir çox ictimai elmlərin tədqiqat obyektidir.
Ailə - nigah və ya qan qohumluğuna əsaslanan, məişət ümumiliyi və qarşılıqlı mənəvi məsuliyyətlə bağlı olan kiçik sosial birlikdir. O, hər bir cəmiyyətin sosial strukturunun mühüm komponenti olub, çoxlu sosial funksiyalar yerinə yetirməklə həmin cəmiyyətin inkişafında mühüm rol oynayır.Nigah ailənin hüquqi əsasıdır. O, qadınla kişi arasında rəsmi qaydada bağlanılan müqavilədir.
İnsan ailədə dünyaya gəlir, onun vasitəsilə uşaqların ilkin sosiallaşması və tərbiyə edilməsi başlayır. Həmiçinin böyüyə hörmət və qayğı göstərmək vəzifəsi ailədə reallaşır. Ailənin əsası cəmiyyət tərəfindən bu və ya digər formada müəyyən edilmiş kişi ilə qadın arasında nigah ittifaqıdır. Nigah kişi ilə qadın arasında, valideynlərlə uşaqlar arasında münasibətləri qəti müəyyənləşdirir, müəyyən normalara salır, bununla da ona sosial təsisat xarakteri verir. Ailəyə kiçik sosial qrup kimi də baxmaq olar. Ailənin mahiyyəti onun qurluşunda, formalarında, funksiyalarında və bir də ailə üzvlərinin ailədə rolunda ifadə olunur.
Ailənin funksiyaları bir tərəfdən ailə – cəmiyyət, digər tərəfdən ailə – şəxsiyyət qarşılıqlı təsiri sistemini əks etdirir. Cəmiyyətin sosial təsisat kimi ailəyə olan tələbləri təkamül nəticəsində dəyişir və bunun müqabilində onun funksiyaları da fərqlənirlər. Müasir ailənin yerinə yetirdiyi funksiyalar aşağıdakılardır:
1.Nəsil artırma;
2.Tərbiyəetmə;
3.Təsərrüfat – iqtisadi;
4.Rekreativ (qarşılıqlı kömək, sağlamlığın qorunması və s.);
5.Kommunikativ (əlaqə, ünsiyyət);
6.Tənzimləyici (ailədə ilkin sosial nəzarət);
7.Yaşlı nəslə qayğı.
Ailənin quruluşu dedikdə onun üzvləri arasında münasibətlərin – mənəvi, əxlaqi, nüfuz, hakimiyyət və s. cəmi nəzərdə tutulur. Ailələri 1.avtoritar və 2.demokratik quruluşlara bölürlər. Tabeçilik münasibəti olan ailələr avtoritar, hər kəsin şəxsi rollarına görə vəzifələrinin bölündüyü ailələr isə demokratik ailələrdir.
Ailələrin formaları dedikdə isə onların nigih tipləri başa düşülür. Müasir cəmiyyətdə əsasən monoqam (ər – arvad arasında) ailələrə təsadüf edilir. Bundan başqa poliqam ailələrə də rast gəlinir.
Hər bir ailənin daşıdığı rola görə münasibətləri dedikdə, həmin ailə üzvlərinin bir-birinə qarşı norma və münasibətlərinin məcmusu nəzərdə tutulur. Qadının uşaq tərbiyə etməklə, ev işləri ilə məşğul olduğu, kişinin rəhbər olub, mülkiyyətin təkbaşına sahibi, təminatçısı olduğu monoqam ailədə patriarxal ailə münasibətləri dəyişir, demokratik ailə münasibətləri müasir həyat tərzinin əsasını təşkil edir.
Ailə sosial təsisat kimi cəmiyyətin yaranması ilə eyni vaxta meydana gəlmiş və onlar arasında münasibətlərə qəbilə – tayfa adətləri nəzarət etmişdir.
Ailə əsasən aşağıdakı mərhələlərdən keçir:
1) İlk nigahın bağlanması – ailənin yaranması.
2) İlk uşağın dünyaya gəlməsi.
3) Axırıncı uşağın dünyaya gəlməsi.
4) Boş yuva – uşaqların böyüyüb yeni ailə qurması.
5) Ailənin mövcudluğunun sonu – ailə başçılarından birinin vəfatı.
Ailə tərbiyəsi geniş imkanlara malikdir. O, ünsiyyət əmək və şəxsi nümunə, davranışın qiymətləndirilməsi, mükafatlandırma və cəzalandırma kimi təsir formalarından istifadə edir. Ailə ünsiyyəti uşaqların intellektual qabiliyyətinin stimullaşdırılmasında böyük rol oynayır. Sosioloji tədqiqat göstərir ki ailə tərbiyəsinin səmərəliliyi onun tərkibindən (bütöv və ya yarımçıq olmasından), mənəvi-psixoloji iqlimindən, sosial istiqamətindən, valideynlərin şəxsi nümunəsi və nüfuzundan, onların ümumi və pedoqoji mədəniyyətindən, uşaqlarla ünsiyyətin xarakterindən asılıdır.
Ailənin formalaşması və fəaliyyət göstərməsinə spesifik şərait (yaşayış yeri, sosial-sinfi və milli mənsubiyyət, maddi vəziyyət, ailə üzvlərinin təhsil, mədəni səviyyəsi, ailənin mənəvi və iqtisadi əsası) təsir göstərir.
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycanda qar yağıb
Qış üçün badımcan salatı (foto-resept)
Şəhidimiz Yevlaxda torpağa tapşırılıb
Günün qoroskopu: bu əməli unutmayacaqlar
Ulduz futbolçu azanı eşitdi və ...
Azərbaycanda daha 40 nəfər koronavirusdan öldü: 4189 yeni yoluxma
Artur Şopenhauer - Dünya iztirabları
Fransada içki qadağan olundu
"Üzümdə və bədənimdə plastik əməliyyat etdirdim"
Boşanmaq sağlamlığa ziyandır
Azərbaycanın ən yaxşı rektorları
Coronavirusa görə 2-ci xəstəxana da tikildi!
Dirijorumuzun rəhbərliyi altında Novosibirsk orkestri konsert verib
1 siqaret həyatınızdan 12 dəqiqə alır
Düşmənin canlı qüvvəsi sərrast atəşlə məhv edilib - VİDEO
2020-ci ilin ayaqqabı trendləri
Yağ yandırmağa kömək edən qidalar
66 yaşlı kişi avtobusu saçları ilə dartdı-VİDEO
İrem Derici İLK DƏFƏ-FOTO
Ordumuzda qadınlar hansı sahədə xidmət aparırlar?
Mərkəzi Bankdan 3-cü devalvasiya açıqlaması
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Dünyanın ən inanılmaz zəkalı 10 uşağı
Bakıda bu şəxslər üçün avtobuslar pulsuz olacaq
Günün qoroskopu: maraqlarınızı qurban verməyin
Novruz adət-ənənəmiz
ATƏT yenə narahatdır
"Bermud üçbucağı"nın sirri tapıldı-inanılmaz FAKT
İlham Əliyev: “Biz Şuşanı döyüş meydanında qazandıq”
Prezidentlər Dağlıq Qarabağdakı son döyüşləri müzakirə ediblər.
2 milyon dollardan ibarət "YOLKA" qurdular-FOTO
Uşaqlarını peyvənddən yayındıran valideynlər izahat verəcəklər
Sadə peçenye (foto resept)
Bakıda çoxmərtəbəli binalarla bağlı yeni qərar
Britaniya jurnalında səfirimizin məqaləsi dərc edildi
Ən sürətli saç uzadan maska
Ordumuz düşməni öz silahı ilə vuracaq
Bakıda keçiriləcək "Formula 1"in vaxtı açıqlandı
Qadın gözəlliyini yerlə bir edən 10 SƏHV
Qarabağ görüşü başlayır
Qızdırmalı xəstələrə qulluq
Yeni günə gümrah oyanmaq üçün
Ukraynanın müvəqqəti prezidenti Krıma gedir
Castin Biber yeniyetmələrə 1 milyon dollar ayırdı
Bakıda zibillikdən 52 kq qəpik tapıldı
Dünyadan maraqlı faktlar (II hissə)
Bu sözlərin yazılış qaydası DƏYİŞDİRİLİR
Serenay Sarıkayadan hamiləlik xəbərlərinə "cavab"-FOTO
Hollivudun ən güclü ulduz cütlükləri - FOTO
Döş xərçəngi riskinizi hesablayın!
- ŞƏRHLƏR