Sinifli cəmiyyətin yaranması ilə monoqam ailə münasibətləri də yaranmışdır. Bu baxımdan da ailə cəmiyyətin mühüm təsisatlarından biridir. O, bir çox ictimai elmlərin tədqiqat obyektidir.
Ailə - nigah və ya qan qohumluğuna əsaslanan, məişət ümumiliyi və qarşılıqlı mənəvi məsuliyyətlə bağlı olan kiçik sosial birlikdir. O, hər bir cəmiyyətin sosial strukturunun mühüm komponenti olub, çoxlu sosial funksiyalar yerinə yetirməklə həmin cəmiyyətin inkişafında mühüm rol oynayır.Nigah ailənin hüquqi əsasıdır. O, qadınla kişi arasında rəsmi qaydada bağlanılan müqavilədir.
İnsan ailədə dünyaya gəlir, onun vasitəsilə uşaqların ilkin sosiallaşması və tərbiyə edilməsi başlayır. Həmiçinin böyüyə hörmət və qayğı göstərmək vəzifəsi ailədə reallaşır. Ailənin əsası cəmiyyət tərəfindən bu və ya digər formada müəyyən edilmiş kişi ilə qadın arasında nigah ittifaqıdır. Nigah kişi ilə qadın arasında, valideynlərlə uşaqlar arasında münasibətləri qəti müəyyənləşdirir, müəyyən normalara salır, bununla da ona sosial təsisat xarakteri verir. Ailəyə kiçik sosial qrup kimi də baxmaq olar. Ailənin mahiyyəti onun qurluşunda, formalarında, funksiyalarında və bir də ailə üzvlərinin ailədə rolunda ifadə olunur.
Ailənin funksiyaları bir tərəfdən ailə – cəmiyyət, digər tərəfdən ailə – şəxsiyyət qarşılıqlı təsiri sistemini əks etdirir. Cəmiyyətin sosial təsisat kimi ailəyə olan tələbləri təkamül nəticəsində dəyişir və bunun müqabilində onun funksiyaları da fərqlənirlər. Müasir ailənin yerinə yetirdiyi funksiyalar aşağıdakılardır:
1.Nəsil artırma;
2.Tərbiyəetmə;
3.Təsərrüfat – iqtisadi;
4.Rekreativ (qarşılıqlı kömək, sağlamlığın qorunması və s.);
5.Kommunikativ (əlaqə, ünsiyyət);
6.Tənzimləyici (ailədə ilkin sosial nəzarət);
7.Yaşlı nəslə qayğı.
Ailənin quruluşu dedikdə onun üzvləri arasında münasibətlərin – mənəvi, əxlaqi, nüfuz, hakimiyyət və s. cəmi nəzərdə tutulur. Ailələri 1.avtoritar və 2.demokratik quruluşlara bölürlər. Tabeçilik münasibəti olan ailələr avtoritar, hər kəsin şəxsi rollarına görə vəzifələrinin bölündüyü ailələr isə demokratik ailələrdir.
Ailələrin formaları dedikdə isə onların nigih tipləri başa düşülür. Müasir cəmiyyətdə əsasən monoqam (ər – arvad arasında) ailələrə təsadüf edilir. Bundan başqa poliqam ailələrə də rast gəlinir.
Hər bir ailənin daşıdığı rola görə münasibətləri dedikdə, həmin ailə üzvlərinin bir-birinə qarşı norma və münasibətlərinin məcmusu nəzərdə tutulur. Qadının uşaq tərbiyə etməklə, ev işləri ilə məşğul olduğu, kişinin rəhbər olub, mülkiyyətin təkbaşına sahibi, təminatçısı olduğu monoqam ailədə patriarxal ailə münasibətləri dəyişir, demokratik ailə münasibətləri müasir həyat tərzinin əsasını təşkil edir.
Ailə sosial təsisat kimi cəmiyyətin yaranması ilə eyni vaxta meydana gəlmiş və onlar arasında münasibətlərə qəbilə – tayfa adətləri nəzarət etmişdir.
Ailə əsasən aşağıdakı mərhələlərdən keçir:
1) İlk nigahın bağlanması – ailənin yaranması.
2) İlk uşağın dünyaya gəlməsi.
3) Axırıncı uşağın dünyaya gəlməsi.
4) Boş yuva – uşaqların böyüyüb yeni ailə qurması.
5) Ailənin mövcudluğunun sonu – ailə başçılarından birinin vəfatı.
Ailə tərbiyəsi geniş imkanlara malikdir. O, ünsiyyət əmək və şəxsi nümunə, davranışın qiymətləndirilməsi, mükafatlandırma və cəzalandırma kimi təsir formalarından istifadə edir. Ailə ünsiyyəti uşaqların intellektual qabiliyyətinin stimullaşdırılmasında böyük rol oynayır. Sosioloji tədqiqat göstərir ki ailə tərbiyəsinin səmərəliliyi onun tərkibindən (bütöv və ya yarımçıq olmasından), mənəvi-psixoloji iqlimindən, sosial istiqamətindən, valideynlərin şəxsi nümunəsi və nüfuzundan, onların ümumi və pedoqoji mədəniyyətindən, uşaqlarla ünsiyyətin xarakterindən asılıdır.
Ailənin formalaşması və fəaliyyət göstərməsinə spesifik şərait (yaşayış yeri, sosial-sinfi və milli mənsubiyyət, maddi vəziyyət, ailə üzvlərinin təhsil, mədəni səviyyəsi, ailənin mənəvi və iqtisadi əsası) təsir göstərir.
XƏBƏR LENTİ
Deputatlar hansı telefondan istifadə edirlər?
Kerri və Lavrov Vyanada Qarabağı müzakirə edəcəklər
Bu gün Xocavəndin işğalından 25 il ötür
Musiqi alətlərinin sirri
Şirniyyata qarşı olan aclığı necə azaltmalı?
Azərbaycanda gömrük rüsumları artırıla bilər
Tanış olun: dünyanın yeni, ən yaraşıqlı canisi - FOTO
Badımcan aşı (foto-resept)
Maliyyə Nazirliyindən hərbiçilərə şad xəbər
Məhəmməd Əli şoka saldı
İlham Əliyev səfiri geri çağırdı: Yeni vəzifə verdi - SƏRƏNCAM
Bergüzardan Halitlə bağlı 11-ci ildönümü paylaşımı - FOTO
7 nəfər 700 bal topladı
Sabah küçəyə çıxmayın
"Hər gün 20 nəfərdən evlilik təklifi alıram"
Sabah hava necə olacaq?
Bu qulaqcığın qiymətinə inanmayacaqsınız
Bişmiş bibər ilə lobya salatı (foto resept)
Bakı dayanacaqlarında “Wi-Fi”
Vahid məktəbli forması necə olacaq?
Ali təhsillə bağlı yeniliklər olacaq!
Yeni il dekorasiyası üçün məsləhətlər
Stresli olduğunuzu göstərən işarələr
Möcüzəvi üz maskası
"Qadin.Net"-lilərin həyatdan qorxuları və qorxmadıqları (3)
Seriala "baxmayan"-lar...
Azərbaycan iqtisadiyyatının yeni təhlükəsi
Bitkilərə qulluq
Nur Yerlitaş bu müğənniləri həyatından sildi!-SƏBƏB
Souslu badımcan qızartması (foto resept)
20 minə yaxın müəllim növbəti dəfə sınağa çəkilir
"Xalq İlham Əliyevə ona görə səs verdi ki, o, Azərbaycanda sabitliyin təminatçısıdır"
Bürünc makiyaj
Mariya Zaxarova: “Rusiya Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə müdaxilə etmək niyyətində deyil”
Sirroz
Paris moda həftəsi küçə stilləri
Dırnaq formasına görə lak seçimi
Rejissorlarmızın filmləri beynəlxalq kinofestivalda iştirak edəcək
Məşəlin Bakıdakı marşurutu açıqlandı
18 yaşlı Kifayət peşəsi ilə TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO/VİDEO
Ombudsman Ağdam kəndində monitorinq aparan zaman ermənilər artilleriya silahlarından atəş açıb - VİDEO
Ərzaq qiyməti ilə bağlı proqnoz
Davudoğludan vacib Qarabağ ÇAĞIRIŞI
"Ana" və "ata" olmayacaq
Rəqəmli pazllar (3)
Xəsislik - Allaha güvənməmək, israf isə...
Günün ulduz falı - 17.12.2013
Arıqladan qidalarla həyatdan zövq alın
Üzüm pəhrizi
Günün qoroskopu: Səhhətinizin qayğısına qalın!
- ŞƏRHLƏR