Sinifli cəmiyyətin yaranması ilə monoqam ailə münasibətləri də yaranmışdır. Bu baxımdan da ailə cəmiyyətin mühüm təsisatlarından biridir. O, bir çox ictimai elmlərin tədqiqat obyektidir.
Ailə - nigah və ya qan qohumluğuna əsaslanan, məişət ümumiliyi və qarşılıqlı mənəvi məsuliyyətlə bağlı olan kiçik sosial birlikdir. O, hər bir cəmiyyətin sosial strukturunun mühüm komponenti olub, çoxlu sosial funksiyalar yerinə yetirməklə həmin cəmiyyətin inkişafında mühüm rol oynayır.Nigah ailənin hüquqi əsasıdır. O, qadınla kişi arasında rəsmi qaydada bağlanılan müqavilədir.
İnsan ailədə dünyaya gəlir, onun vasitəsilə uşaqların ilkin sosiallaşması və tərbiyə edilməsi başlayır. Həmiçinin böyüyə hörmət və qayğı göstərmək vəzifəsi ailədə reallaşır. Ailənin əsası cəmiyyət tərəfindən bu və ya digər formada müəyyən edilmiş kişi ilə qadın arasında nigah ittifaqıdır. Nigah kişi ilə qadın arasında, valideynlərlə uşaqlar arasında münasibətləri qəti müəyyənləşdirir, müəyyən normalara salır, bununla da ona sosial təsisat xarakteri verir. Ailəyə kiçik sosial qrup kimi də baxmaq olar. Ailənin mahiyyəti onun qurluşunda, formalarında, funksiyalarında və bir də ailə üzvlərinin ailədə rolunda ifadə olunur.
Ailənin funksiyaları bir tərəfdən ailə – cəmiyyət, digər tərəfdən ailə – şəxsiyyət qarşılıqlı təsiri sistemini əks etdirir. Cəmiyyətin sosial təsisat kimi ailəyə olan tələbləri təkamül nəticəsində dəyişir və bunun müqabilində onun funksiyaları da fərqlənirlər. Müasir ailənin yerinə yetirdiyi funksiyalar aşağıdakılardır:
1.Nəsil artırma;
2.Tərbiyəetmə;
3.Təsərrüfat – iqtisadi;
4.Rekreativ (qarşılıqlı kömək, sağlamlığın qorunması və s.);
5.Kommunikativ (əlaqə, ünsiyyət);
6.Tənzimləyici (ailədə ilkin sosial nəzarət);
7.Yaşlı nəslə qayğı.
Ailənin quruluşu dedikdə onun üzvləri arasında münasibətlərin – mənəvi, əxlaqi, nüfuz, hakimiyyət və s. cəmi nəzərdə tutulur. Ailələri 1.avtoritar və 2.demokratik quruluşlara bölürlər. Tabeçilik münasibəti olan ailələr avtoritar, hər kəsin şəxsi rollarına görə vəzifələrinin bölündüyü ailələr isə demokratik ailələrdir.
Ailələrin formaları dedikdə isə onların nigih tipləri başa düşülür. Müasir cəmiyyətdə əsasən monoqam (ər – arvad arasında) ailələrə təsadüf edilir. Bundan başqa poliqam ailələrə də rast gəlinir.
Hər bir ailənin daşıdığı rola görə münasibətləri dedikdə, həmin ailə üzvlərinin bir-birinə qarşı norma və münasibətlərinin məcmusu nəzərdə tutulur. Qadının uşaq tərbiyə etməklə, ev işləri ilə məşğul olduğu, kişinin rəhbər olub, mülkiyyətin təkbaşına sahibi, təminatçısı olduğu monoqam ailədə patriarxal ailə münasibətləri dəyişir, demokratik ailə münasibətləri müasir həyat tərzinin əsasını təşkil edir.
Ailə sosial təsisat kimi cəmiyyətin yaranması ilə eyni vaxta meydana gəlmiş və onlar arasında münasibətlərə qəbilə – tayfa adətləri nəzarət etmişdir.
Ailə əsasən aşağıdakı mərhələlərdən keçir:
1) İlk nigahın bağlanması – ailənin yaranması.
2) İlk uşağın dünyaya gəlməsi.
3) Axırıncı uşağın dünyaya gəlməsi.
4) Boş yuva – uşaqların böyüyüb yeni ailə qurması.
5) Ailənin mövcudluğunun sonu – ailə başçılarından birinin vəfatı.
Ailə tərbiyəsi geniş imkanlara malikdir. O, ünsiyyət əmək və şəxsi nümunə, davranışın qiymətləndirilməsi, mükafatlandırma və cəzalandırma kimi təsir formalarından istifadə edir. Ailə ünsiyyəti uşaqların intellektual qabiliyyətinin stimullaşdırılmasında böyük rol oynayır. Sosioloji tədqiqat göstərir ki ailə tərbiyəsinin səmərəliliyi onun tərkibindən (bütöv və ya yarımçıq olmasından), mənəvi-psixoloji iqlimindən, sosial istiqamətindən, valideynlərin şəxsi nümunəsi və nüfuzundan, onların ümumi və pedoqoji mədəniyyətindən, uşaqlarla ünsiyyətin xarakterindən asılıdır.
Ailənin formalaşması və fəaliyyət göstərməsinə spesifik şərait (yaşayış yeri, sosial-sinfi və milli mənsubiyyət, maddi vəziyyət, ailə üzvlərinin təhsil, mədəni səviyyəsi, ailənin mənəvi və iqtisadi əsası) təsir göstərir.
XƏBƏR LENTİ
Ayaqlarınız səndələ hazırdır?
Günün qoroskopu: zövq müzakirə olunmur
Göydələn qəbiristanlıq tikiləcək
Marsın ən yaxın məsafədən çəkilmiş İLK FOTOLARI
Alma şəkəri (foto resept)
Ruhani dünyanı yenə təəccübləndirdi
Ömrü uzadan vərdişlər
Brabus qəzəbli model göstərdi
Şəhid pilotlarımız son "eniş"lərini edirlər
UŞAQLARIN CİNSİ TƏRBİYƏSİ
Spirtdə xərçəng var
Gözəl ayaqqabı modelləri
Gecə və gündüz stil fərqləri
Gözəl geyim nümunələri
Cəfər Cabbarlının qızı vəfat etdi
Bir-birindən gözəl yay ayaqqabıları
Elçin yeni seriala çəkilir-FOTO
Kişi olmaq daha yaxşı imiş
Turistlər ən çox hansı milli xörəklərimizi bəyənirlər?
Fenomenal aktrisa: o qocalmır?
Mel Gibson evlənir
Dünyanın ən böyük limanı
İtaliyada Etna vulkanı püskürüb - VİDEO
Alişan və xanımı Bodrumda istirahət edir - FOTO
Castin Biber intihar edən gənc həmkarına dəstək oldu-FOTO
Parlaq saçlar üçün məşhurlardan super məsləhətlər
"Bu gün biz güclü komandaya qalib gəldik"
Eksklüziv Hyundai Veloster
Məşhur aktyor ailəsi ilə Bakıda - FOTO
Azərbaycan kinosu ilk dəfə olaraq Kann Kinofestivalının əsas müsabiqə proqramında
Azərbaycanda dollardan həyəcan təbili
Gürcü salatı (foto resept)
Praktik gözəllik tövsiyələri
Mert Fıratdan gözlənilməz AÇIQLAMA
Soyuğadavamlı çiçəklər
Dollar 90 qəpik olacaq
“Caliber”: “Erməni tərəfinin itkiləri yeddi mini keçib” - VİDEO
Hobbi
2019-un trendi: Rəngli papaq və şərflər
Çox sevildiyi üçün boşanmaq istəyir-Qadından qəribə addım
Taxtadan heykəllər yaradan rəssam
Aforizmlər
Haray çəkən Şuşam, ağla...
Ahmet Kural 1 ay sonra üzə çıxdı-FOTO
Trampın qəbul etdiyi dərman virus xəstələrini öldürür - ŞOK AÇIQLAMA
Payızın sağlamlıq qaydaları
Ürək-damar xəstəliklərini aradan qaldıran meyvə
"Burada "soyqırım" iddialarından söz gedə bilməz"
"Bakı-2015" bu ölkələrdə də yayımlanacaq
Paraşütçü 25 il sonra sağ tapıldı-FOTO
- ŞƏRHLƏR