Sinifli cəmiyyətin yaranması ilə monoqam ailə münasibətləri də yaranmışdır. Bu baxımdan da ailə cəmiyyətin mühüm təsisatlarından biridir. O, bir çox ictimai elmlərin tədqiqat obyektidir.
Ailə - nigah və ya qan qohumluğuna əsaslanan, məişət ümumiliyi və qarşılıqlı mənəvi məsuliyyətlə bağlı olan kiçik sosial birlikdir. O, hər bir cəmiyyətin sosial strukturunun mühüm komponenti olub, çoxlu sosial funksiyalar yerinə yetirməklə həmin cəmiyyətin inkişafında mühüm rol oynayır.Nigah ailənin hüquqi əsasıdır. O, qadınla kişi arasında rəsmi qaydada bağlanılan müqavilədir.
İnsan ailədə dünyaya gəlir, onun vasitəsilə uşaqların ilkin sosiallaşması və tərbiyə edilməsi başlayır. Həmiçinin böyüyə hörmət və qayğı göstərmək vəzifəsi ailədə reallaşır. Ailənin əsası cəmiyyət tərəfindən bu və ya digər formada müəyyən edilmiş kişi ilə qadın arasında nigah ittifaqıdır. Nigah kişi ilə qadın arasında, valideynlərlə uşaqlar arasında münasibətləri qəti müəyyənləşdirir, müəyyən normalara salır, bununla da ona sosial təsisat xarakteri verir. Ailəyə kiçik sosial qrup kimi də baxmaq olar. Ailənin mahiyyəti onun qurluşunda, formalarında, funksiyalarında və bir də ailə üzvlərinin ailədə rolunda ifadə olunur.
Ailənin funksiyaları bir tərəfdən ailə – cəmiyyət, digər tərəfdən ailə – şəxsiyyət qarşılıqlı təsiri sistemini əks etdirir. Cəmiyyətin sosial təsisat kimi ailəyə olan tələbləri təkamül nəticəsində dəyişir və bunun müqabilində onun funksiyaları da fərqlənirlər. Müasir ailənin yerinə yetirdiyi funksiyalar aşağıdakılardır:
1.Nəsil artırma;
2.Tərbiyəetmə;
3.Təsərrüfat – iqtisadi;
4.Rekreativ (qarşılıqlı kömək, sağlamlığın qorunması və s.);
5.Kommunikativ (əlaqə, ünsiyyət);
6.Tənzimləyici (ailədə ilkin sosial nəzarət);
7.Yaşlı nəslə qayğı.
Ailənin quruluşu dedikdə onun üzvləri arasında münasibətlərin – mənəvi, əxlaqi, nüfuz, hakimiyyət və s. cəmi nəzərdə tutulur. Ailələri 1.avtoritar və 2.demokratik quruluşlara bölürlər. Tabeçilik münasibəti olan ailələr avtoritar, hər kəsin şəxsi rollarına görə vəzifələrinin bölündüyü ailələr isə demokratik ailələrdir.
Ailələrin formaları dedikdə isə onların nigih tipləri başa düşülür. Müasir cəmiyyətdə əsasən monoqam (ər – arvad arasında) ailələrə təsadüf edilir. Bundan başqa poliqam ailələrə də rast gəlinir.
Hər bir ailənin daşıdığı rola görə münasibətləri dedikdə, həmin ailə üzvlərinin bir-birinə qarşı norma və münasibətlərinin məcmusu nəzərdə tutulur. Qadının uşaq tərbiyə etməklə, ev işləri ilə məşğul olduğu, kişinin rəhbər olub, mülkiyyətin təkbaşına sahibi, təminatçısı olduğu monoqam ailədə patriarxal ailə münasibətləri dəyişir, demokratik ailə münasibətləri müasir həyat tərzinin əsasını təşkil edir.
Ailə sosial təsisat kimi cəmiyyətin yaranması ilə eyni vaxta meydana gəlmiş və onlar arasında münasibətlərə qəbilə – tayfa adətləri nəzarət etmişdir.
Ailə əsasən aşağıdakı mərhələlərdən keçir:
1) İlk nigahın bağlanması – ailənin yaranması.
2) İlk uşağın dünyaya gəlməsi.
3) Axırıncı uşağın dünyaya gəlməsi.
4) Boş yuva – uşaqların böyüyüb yeni ailə qurması.
5) Ailənin mövcudluğunun sonu – ailə başçılarından birinin vəfatı.
Ailə tərbiyəsi geniş imkanlara malikdir. O, ünsiyyət əmək və şəxsi nümunə, davranışın qiymətləndirilməsi, mükafatlandırma və cəzalandırma kimi təsir formalarından istifadə edir. Ailə ünsiyyəti uşaqların intellektual qabiliyyətinin stimullaşdırılmasında böyük rol oynayır. Sosioloji tədqiqat göstərir ki ailə tərbiyəsinin səmərəliliyi onun tərkibindən (bütöv və ya yarımçıq olmasından), mənəvi-psixoloji iqlimindən, sosial istiqamətindən, valideynlərin şəxsi nümunəsi və nüfuzundan, onların ümumi və pedoqoji mədəniyyətindən, uşaqlarla ünsiyyətin xarakterindən asılıdır.
Ailənin formalaşması və fəaliyyət göstərməsinə spesifik şərait (yaşayış yeri, sosial-sinfi və milli mənsubiyyət, maddi vəziyyət, ailə üzvlərinin təhsil, mədəni səviyyəsi, ailənin mənəvi və iqtisadi əsası) təsir göstərir.
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycan dünyada ən sürətlə inkişaf edən, bütün sahələrdə yeniləşən dövlətdir
Qarpızın faydaları
Bəşəriyyət üçün daha bir təhlükə: Qaz sızıntısı aşkarlandı
Günün qoroskopu: ailə üzvləri ilə həssas davranın
Sürücü idarəetməni itirdi, avtomobil attraksiona çırpıldı - ANBAAN VİDEO
Kraliça ilə vida mərasimi keçirilir - FOTO
Oxumamaq dərdi: buna görə əsəbləşməyə dəyərmi?
Bayranqabağı hava
Rəqibimiz "Barselona" oldu
İran kapitalı Azərbaycana gələrsə...
Gül suyunun faydaları
Alimlər xolesterinin mədəyə təsirini izah etdilər
Azərbaycanda koronavirusa yoluxmanın ən yüksək olduğu yerlər açıqlandı - SİYAHI
Qorxma, yaxınlaş anana
Məşhur aktyor yenidən evlənir-FOTO
Hamiləlikdə dəriyə qulluq
Hava haqqında - 21.09.2013
İnternet problemi nə vaxt həll olunacaq?
Ölkənin ən gözəl qızı seçiləcək
WhatsApp-da möhtəşəm yenilik
Yaz üçün gözəl donlar
Rayan Reynolds 300 kimsəsiz uşağı qış geyimi ilə təmin etdi
"Mars one"layihəsi
Qadınları qıcıqlandıran 8 əsas səbəb
Qeyri-adi uşaq saç düzümləri
Ermənilər daha bir terror təşkilatı yaratdılar
Ordumuz üçün 60 milyon
Yaponiya kosmosa "zibilyığanlar" buraxacaq
Telefonumuzu bəzəyək
"Snikers" dondurması (foto-resept)
Qurban bayramında qeyri-iş günlərinin sayı açıqlandı
Bakıda saxta pul çap edənlər tutuldu
Bakıda bu şəxslər üçün avtobuslar pulsuz olacaq
Bakıda pulsuz avtobuslar
Dünyanın ən hündür ikinci heykəli - FOTO
Leksika - 1
Koronaviruslu şəxs xəstəxanadan qaçdı - FOTO
Aclıq hissini yox edin
Azərbaycan iqtisadiyyatında artım
Lənkəranda bu ilin 8 ayı ərzində 146 nəfər xərçəng xəstəsi qeydə alınıb
Berlində sürücüsüz hərəkət edən pulsuz elektrobuslar işə başlayır
Şərq ulduz falı
Sabahın HAVAsı
Kağızdan saat düzəldilməsi
Bakı 2015: Hansı ölkə medal sayına görə irəlidədir?
Həyəcan siqnalı: tanklarımız təlim rayonlarına çatdırıldı
Marşrutların fəaliyyəti tamamilə dayandırıla bilər
Burma peçenye (foto resept)
Azərbaycan Rusiyaya nota verdi
Məşhur həkim koronavirusdan danışdı: "Yeni ilə kimi...."
- ŞƏRHLƏR