Təsəvvüf insanın daxili dünyasıyla ruhi və mənəvi cəhətdən özünü inkişaf etdirməsidir. Təsəvvüf termin olaraq Quranda və hədislərdə keçmir. Hicri tarixinin ilk iki yüz ilində insanın özünün daxili dünyasındakı dərinliyə və zənginliyə enməsini bildirən ifadə zühd, təqva, ibadət kimi kəlmələr istifadə olunur.Belə kəlmələrə zahid və abid deyilir. Hicri III əsrdə daha əhatəli olaraq təsəvvüf, “sufi”, “sufiyyə” kimi terminlərdən istifadə edilməyə başlandı. Və bir müddətdən sonra təsəvvüf ayrı bir elm və davranış forması kimi ortaya çıxmışdır.
Təsəvvüf Allahın ad və sifətlərini, kainatın meydana gəlməsini və insanın özünü “vəhdət-i vücud” fikiri ilə açıqlayan dini, fəlsəfi və mistik bir təlimdir. Təsəvvüfdə ana fikir kainatda tək varlığın olduğu tezisdir. Digər bütün varlıqlar isə o tək varlığın görünüşlərindən ibarət olaraq qəbul edilir. Bu baxımdan panteizmlə çox vaxt qarışdırılır. Panteizm kainatın bütününü tanrı olaraq qəbul edən fəlsəfi görüşdür. Təsəvvüfdə dini hiss, həyəcan və məlumatlar tərbiyəvi məqsədlər üçün araşdırılır. Bu halda bir yerdə təsəvvüf pedaqoji sahədir. Təsəvvüfdə bu xüsus “əxlaq” və “ədəb” sözü ilə ifadə edilir. Həqiqətən də təsəvvüf hər şeydən əvvəl bir ruh tərbiyəsidir və bu baxımdan da tərbiyə və əxlaq elmi ilə münasibətdədir. Ürək təmizliyi, gözəl əxlaqi və nəfsin təmiz hala gətirilməsi təsəvvüfün həm mövzusu, həm də məqsədidir. Bu xüsusları reallaşdıran insan kamil insandır. Bu halda təsəvvüfün məqsədi insanı yetkinləşdirmək və fəzilətlərlə təchiz etməkdir. Qısaca insanı insan etməkdir.
Qurani-Kərim, “..Ona bənzər heç bir şey yoxdur..” ayəsi ilə Allah Təalanın, heç bir şeyə bənzəmədiyini (bununla birlikdə bütün varlıqların xaricində və) onların yaradıcısı olduğunu ifadə etməkdədir. Halbuki təsəvvüf, əsas etibarilə Allahın, hər şeyin öz qaynağı olduğunu müdafiə edən bir düşüncədir. Bu səbəbdən təsəvvüfə görə kainatda nə varsa hər şey (haşa!) onun bir parçasıdır. Təsəvvüfün təməl daşı budur.
Qurani-Kərimə görə insan, sırf Allaha qulluq etmək üçün yaradılmışdır. İnsan varlıqdır və Allahın quludur. Təsəvvüfə görə isə insan Allahın təcəllisidir; Onun bir surətidir; hətta Onun bir parçasıdır... Ona aşiq olmalı, yenidən Ona dönməli, Onda əriyib bütünləşməli və Onunla birlikdə ölümsüzləşməlidir. Təsəvvüfün xülasəsi budur. Hallacı Mənsur, Ömər Xəyyam, Şihabuddin Suhrəverdi, İbn. Ataillah əl-İsgəndəri, İbn’ul-Fərid, Muhiddini Ərəbi, Molla Məscid və Abdulkərim əl-Ciyli kimi mutasavvıflar təsəvvüfü belə anlamış və açıqca belə işləmişlər.
O, hər şeyi bilən; elmi, yerlərin ən alt qisimiylə göylərin ən üst nöqtəsi arasında cərəyan edən hadisələri əhatə edən, zərrəciklərin də elmi xaricində qala bilmədiyi bir alimdir. O, atmosferdəki zərrəciklərin hərəkətlərini, bütün sirləri və ən gizli şeyləri bilir. Bütün bunları qədim və əzəli elmiylə bilməkdədir. Bu elm əsla dəyişməyəcək, heç bir zaman itməyəcək bir elmdir. Sonradan var olub bir zamana qədər davam edəcək bir elm deyil.” Şübhəsiz ki, Allah göylərin və yerin qeybini (gözə görünməyən sirlərini) bilir. O, ürəklərdə olanları da biləndir!”
Təsəvvüf yolunda irəliləyə bilmək üçün, Allahdan başqa hər şeyin sevgisini ürəkdən çıxarmaq lazımdır. Allah Təalanın lütfkarlığı ilə, ürək heç bir şeyi görməz olsa, deyilən şey hasil olar. Beləcə, istənilən şey hasil olar ki, axtarılan da budur. İslam dininin həqiqəti buradadır. Buna qovuşan şəxsə, Allah Təalanın razı olduğu, sevdiyi kimsə deməkdir.. Nəfs, küfrdən xilas olub, Allah Təalanın qəza və qədərindən razı olar. Allah Təala da ondan razı olar. Özünü anlar. Böyüklük, özünü bəyənmək xəstəliyindən xilas olar.
XƏBƏR LENTİ
Geni dəyişdirilmiş milçəklər
Azərbaycanda yeni zavod tikilir
Məkkədə daha bir azərbaycanlı zəvvar vəfat etdi
Rəşidi xatırlayaq..
Həftə sonu üçün 4 geyim üslubu
Koronavirusa qarşı peyvənd olundu, virusa yoluxdu
Rəhbərlik etmək arzusu insanı həlak edər
İlham Əliyev: “Daha 13 kənd işğaldan azad edildi”
Rusiya XİN-dən Dağlıq Qarabağ açıqlaması: "Gündəmdən çıxsın"
Bu çimərliklərə getməyin!
İnstagramda yeni funksiya
Uşaqlar texnologiyadan necə istifadə etməlidirlər?
Bu qatardır, yoxsa otel? (Foto)
Azərbaycanda evlilər bu halda cinayət məsuliyyətinə cəlb olunacaqlar
Şok pəhrizlər saçları tökür
Priyanka Çopra Mayamidə dincəlir-FOTO
Məşəl bu gün Bulvara gətiriləcək
Məşhurlara məxsus bahalı üzüklər
Günün qoroskopu: yaxşıca düşünüb-daşının
Krevetkalı, avokadolu salat (foto resept)
Belə hobbi görmüsünüz?
Bakının ən uzun tuneli açılmaq üzrədir
Limfa düyünləri niyə böyüyür?
Dəri tipləri və onların problemləri
COVID-19 testindən keçənlərə 300 dollar VERİLƏCƏK
Əlamətlərinə görə uşağınızın cinsini müəyyən edin
"Qarabağ kətəsi" (foto-resept)
Ən güclü şəbəkə yaradılacaq
Öyrəndiklərinizi xatırlamağınıza kömək edəcək 4 metod
“3 gün içində 13 şəhid verdiyimiz Qarabağı unutmayın!"
Evdə qar kürəsi (özün düzəlt)
Məşhur aktrisa Ərini Aldadıb Qaçdı-FOTO
BQXK girovlarla görüşüb
Boğaz ağrısını aradan qaldıran 7 üsul
Saç düzləşdirən süd maskası
Xaricdə təhsil almaq istəyənlərin nəzərinə!
Azərbaycanda krediti olanlara SEVİNDİRİCİ XƏBƏR - Sentyabrın 30-dək... - VİDEO
Xəzərdə zəlzələ oldu
Sağlam olmaq üçün sadə üsullar
2400 uşaq I sinfə vaxtından əvvəl qəbul olundu A A A
Edə bilmədiklərimiz haqqında niyə yalan danışırıq?
“Facebook” hər gün milyonlarla saxta hesabı bloklayır
Məşhur aktyor əsgərlikdən qayıtdı-FOTO
Serji Hitlerə bənzətdilər
Yataq dəstləri
Manatın məzənnəsi
“Çukur” koronavirusa MEYDAN OXUDU
Messiyə ağlasığmaz təklif: 728 milyon dollar!
Qeyri-adi dizayna malik əşyalar
Limonlu bisküvit (foto resept)
- ŞƏRHLƏR