Təsəvvüf insanın daxili dünyasıyla ruhi və mənəvi cəhətdən özünü inkişaf etdirməsidir. Təsəvvüf termin olaraq Quranda və hədislərdə keçmir. Hicri tarixinin ilk iki yüz ilində insanın özünün daxili dünyasındakı dərinliyə və zənginliyə enməsini bildirən ifadə zühd, təqva, ibadət kimi kəlmələr istifadə olunur.Belə kəlmələrə zahid və abid deyilir. Hicri III əsrdə daha əhatəli olaraq təsəvvüf, “sufi”, “sufiyyə” kimi terminlərdən istifadə edilməyə başlandı. Və bir müddətdən sonra təsəvvüf ayrı bir elm və davranış forması kimi ortaya çıxmışdır.
Təsəvvüf Allahın ad və sifətlərini, kainatın meydana gəlməsini və insanın özünü “vəhdət-i vücud” fikiri ilə açıqlayan dini, fəlsəfi və mistik bir təlimdir. Təsəvvüfdə ana fikir kainatda tək varlığın olduğu tezisdir. Digər bütün varlıqlar isə o tək varlığın görünüşlərindən ibarət olaraq qəbul edilir. Bu baxımdan panteizmlə çox vaxt qarışdırılır. Panteizm kainatın bütününü tanrı olaraq qəbul edən fəlsəfi görüşdür. Təsəvvüfdə dini hiss, həyəcan və məlumatlar tərbiyəvi məqsədlər üçün araşdırılır. Bu halda bir yerdə təsəvvüf pedaqoji sahədir. Təsəvvüfdə bu xüsus “əxlaq” və “ədəb” sözü ilə ifadə edilir. Həqiqətən də təsəvvüf hər şeydən əvvəl bir ruh tərbiyəsidir və bu baxımdan da tərbiyə və əxlaq elmi ilə münasibətdədir. Ürək təmizliyi, gözəl əxlaqi və nəfsin təmiz hala gətirilməsi təsəvvüfün həm mövzusu, həm də məqsədidir. Bu xüsusları reallaşdıran insan kamil insandır. Bu halda təsəvvüfün məqsədi insanı yetkinləşdirmək və fəzilətlərlə təchiz etməkdir. Qısaca insanı insan etməkdir.
Qurani-Kərim, “..Ona bənzər heç bir şey yoxdur..” ayəsi ilə Allah Təalanın, heç bir şeyə bənzəmədiyini (bununla birlikdə bütün varlıqların xaricində və) onların yaradıcısı olduğunu ifadə etməkdədir. Halbuki təsəvvüf, əsas etibarilə Allahın, hər şeyin öz qaynağı olduğunu müdafiə edən bir düşüncədir. Bu səbəbdən təsəvvüfə görə kainatda nə varsa hər şey (haşa!) onun bir parçasıdır. Təsəvvüfün təməl daşı budur.
Qurani-Kərimə görə insan, sırf Allaha qulluq etmək üçün yaradılmışdır. İnsan varlıqdır və Allahın quludur. Təsəvvüfə görə isə insan Allahın təcəllisidir; Onun bir surətidir; hətta Onun bir parçasıdır... Ona aşiq olmalı, yenidən Ona dönməli, Onda əriyib bütünləşməli və Onunla birlikdə ölümsüzləşməlidir. Təsəvvüfün xülasəsi budur. Hallacı Mənsur, Ömər Xəyyam, Şihabuddin Suhrəverdi, İbn. Ataillah əl-İsgəndəri, İbn’ul-Fərid, Muhiddini Ərəbi, Molla Məscid və Abdulkərim əl-Ciyli kimi mutasavvıflar təsəvvüfü belə anlamış və açıqca belə işləmişlər.
O, hər şeyi bilən; elmi, yerlərin ən alt qisimiylə göylərin ən üst nöqtəsi arasında cərəyan edən hadisələri əhatə edən, zərrəciklərin də elmi xaricində qala bilmədiyi bir alimdir. O, atmosferdəki zərrəciklərin hərəkətlərini, bütün sirləri və ən gizli şeyləri bilir. Bütün bunları qədim və əzəli elmiylə bilməkdədir. Bu elm əsla dəyişməyəcək, heç bir zaman itməyəcək bir elmdir. Sonradan var olub bir zamana qədər davam edəcək bir elm deyil.” Şübhəsiz ki, Allah göylərin və yerin qeybini (gözə görünməyən sirlərini) bilir. O, ürəklərdə olanları da biləndir!”
Təsəvvüf yolunda irəliləyə bilmək üçün, Allahdan başqa hər şeyin sevgisini ürəkdən çıxarmaq lazımdır. Allah Təalanın lütfkarlığı ilə, ürək heç bir şeyi görməz olsa, deyilən şey hasil olar. Beləcə, istənilən şey hasil olar ki, axtarılan da budur. İslam dininin həqiqəti buradadır. Buna qovuşan şəxsə, Allah Təalanın razı olduğu, sevdiyi kimsə deməkdir.. Nəfs, küfrdən xilas olub, Allah Təalanın qəza və qədərindən razı olar. Allah Təala da ondan razı olar. Özünü anlar. Böyüklük, özünü bəyənmək xəstəliyindən xilas olar.
XƏBƏR LENTİ
Sürətli yağ yandıran 2 idman hərəkəti
RBK-nın jurnalisti Xankəndində gördüklərindən danışdı - VİDEO
Günün ulduz falı - 13.08.2013
Üzdəki məsamələri böyük göstərən 3 səhv
Bətndə boğulan gələcəyimiz
Xilaskar köpək Rubi
20 aylıq körpə transfer olundu
Röya pərəstişkarlarını BELƏ SEVİNDİRDİ - FOTO
Demet Akalının evi müsadirə olundu
Tarixi ada satışa çıxarılıb
Evinizi payıza hazırlamaq üçün 5 yol
Günün qoroskopu: bəzi qərarları yeniləri ilə əvəzləmək zamanıdır
Gəlin çantaları
Qadın.Netlilərin "16 yaşında özünə məktub"ları (2)
Karantin müddətində SMS-ə cavab gəlmədən evi tərk etmək olar? - VİDEO
Canlı soxulcanlar uddu–Xərçəng xəstəsindən ŞOK addım
Çimərlikdəkiləri heyran qoydular
Zidan evlənir
Məşhur cütlük evləndi-FOTO
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi üzrə status-kvo qəbuledilməzdir
Maskasız alıcıların ticarət obyektlərinə daxil olmasına icazə verilməyəcək - RƏSMİ
Körpəyə oyuncaq seçmək
Cey Z-dən Gözlənilməz Addım
Hər yaşa uyğun çətirlər
İlan sancması zamanı görülməli vacib tədbirlər
Azərbaycanda yazın ilk ayı üçün hava proqnozu açıqlandı
Bu ölkəyə kasıblar gedə bilməz - FOTO
"Yuventus" "Borussiya"nın futbolçusuna elçi düşüb
Saç üçün maskalar
Pozitiv düşüncəyə necə sahib olaq?
4D ultrasəs nə işə yarayır?
Azərbaycanda yeni idman federasiyası açıldı
Məşhur aktyorun həbs əmri çıxdı-SƏBƏB
Qarında qopan vəlvələ
Fizika üzrə Nobel mükafatçıları açıqlandı
Xalq artisti Sabir Ələsgərov xəstəxanaya yerləşdirilib
Bu asteroidlər planetimizlə toqquşa bilər - Alimlərdən XƏBƏRDARLIQ
Toyuq budlu boxça(foto resept)
Eser Yenenler ata olacaq!
İran parlamenti Urmiya gölü ilə bağlı qərar verdi
Bakıda işçi axtarılır - Maaş 7,2 min dollardır
Kəpəklə mübarizə
2018-də hər şey düzələcək
“Super ay”dan yeni super xəbər
Azadlıq heykəli (Nyu-York)
Məşhur hind aktyorlarının bu günü
Mançesterdə "Azərbaycan gecəsi" keçirilib
Ərdoğan: “Rusiya əsgəri Qarabağda hansı şəkildə olacaqsa, türk əsgəri də elə olacaq” - VİDEO
Göz iltihabı
Uşaqlarımız niyə ağlayırlar?
- ŞƏRHLƏR