Qeyri-müəyyənlik bildirən miqdar sayları.
Miqdar saylarının bu növü əşyanın qeyri-müəyyən miqdarını bildirir.
Əşyanın miqdarını bildirən bu saylar xüsusi lüğəvi vahidlərdir. Bunlar başlıca olaraq, az, çox, xeyli, bir az, bir qədər, o qədər, filan qədər sözlərindən ibarətdir.
Bəzən sayın bu növü ədatların iştirakı ilə düzəlir.Ədatlar qeyri-müəyyən miqdarı artırır və ya azaldır: lap az, lap çox, daha az, daha çox, olduqca az və s.
Qeyri-müəyyən miqdar saylarından az, çox, xeyli sözləri daha intensiv işlənməkdədir.
Miqdar sayının bu növü sadə, düzəltmə və mürəkkəb olur. Az, çox, xeyli sözləri sadədir.
Düzəltmə miqdar sayları konkret miqdar saylarının üzərinə -larla2, -larca2 şəlkilçiləri artırmaqla düzəlir. Məs: yüzlərcə insan, onlarla fabrik, minlərcə tələbə və s.
Mürəkkəb qeyri-müəyyən miqdar sayları bir sözünün az, çoz, xeyli, neçə sözlərilə, o, bu, filan,bir sözlərinə isə qədər qoşmasının artırılması ilə düzəlir. Məs: bir az, bir qədər, bir xeyli, filan qədər və s.
Qeyri-müəyyənlik bildirən miqdar saylarından az, çox, xeyli, bir az, bir xeyli, bu qədər, o qədər, filan qədər sözləri hal, hərəkət, iş bildirən sözlərdən, fellərdən də əvvəl işlənə bilir. Məs: Bir qədər dincələk, sonra yenə işləyərik.
Bu zaman həmin sözlər adverbiallaşmış olur və cümlə üzvü kimi zərflik vəzifəsində çıxış edir.
Kəsr sayları
Miqdar sayının bu növü tamın, ədədin hissəsinin bildirir. Müəyyənlik, konkretlik bildirən miqdar saylarından düzəlir. Kəsr sayları hər hansı bir çoxluq bildirən sayın -da2 yerlik hal şəkilçisini qəbul edərək azlıq bildirən və heç bir dəyişikliyə uğramayan bir sayla birgə işlənməsi yolu ilə yaranır. Məs: onda iki , dörddə üç və s.
Çoxluq bildirən say əvvəl işlənir.
Əslində tarixən –dan2 şəkilçisi daha düzgündür. Beşdən bir- yəni beş hissədən biri. Lakin –da2 şəkilçili forma ədəbi dilimizdə sabitləşmişdir.
Kəsr sayları mürəkkəb quruluşa malikdir və substantiv saydır. Odur ki, daha çox başqa sözlərlə işlənərək cümlədə mübtəda, tamamlıq və xəbər vəzifəsində iştirak edir.
Sıra sayları
Sıra sayı şəxsin, hadisənin, əşyanın sırasını bildirir və neçənci? hansı? suallarına cavab olur. Sıra sayı miqdar saylarına –ıncı4 şəkilçisi əlavə etməklə düzəlir. Məs: altıncı, birinci və s.
Bu şəkilçi saitlə qurtaran saylara əlavə edildikdə ilk saitini itirir. Məs: altı-ncı, iki-nci və s.
Sııra sayları isimlərə və sifətlərə miqdar saylarından daha yaxındır. İsim kimi cümlədə mübtəda, xəbər, tamamlıq ola bilir. Sifət kimi cümlədə təyin olub hansı? Sualına cavab verir.
Sıra sayını düzəldən şəkilçilər əvvəl, axır, orta, son sözlərinə də qoşularaq sıra bildirir. Məs: axırıncı, sonuncu, ortancı, əvvəlinci.
Sıra sayları düzəltmə saylardır. Sadə saylardan düzəldiyi kimi tərkibi saylardan da düzəlir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Beşdən çox uşağı olan qadınlara müavinətin məbləği müəyyən edildi
Göbələkli sulu küftə (foto-resept)
Çay qadınlarda xərçəngin yaranması riskini azalda bilər
Heydər Əliyev Mərkəzində "Oxu günü" keçirilib - FOTO
Bu nömrələri yadda saxlayın
Obama tarixin ən pis prezidentidir
Nazirlik təhsil müəssisələrində yeni xidmətə başlayır
Avropa Oyunları neçəyə başa gəldi?
Marsın səsi ilk dəfə Yerdə eşidildi-VİDEO
HAVA necə olacaq?
Həyatda dörd şey
Məktəbəhazırlıq qruplarına 13 212 uşaq qeydiyyatdan keçib
Mikura Pearls
Döyənək
Sürücülərin sərxoşluq vəziyyəti belə yoxlanacaq
Demet Akalın Bakıda konsert verəcək-FOTO
Orfoqrafiya qaydalarına edilən bütün dəyişikliklər açıqlandı - TAM SİYAHI
Uşaqlardan uzaq saxlanılmalı qidalar
Rəngli şirniyyat sərgisi
Bürclərə görə toy
Zəlzələni 5 ay əvvəl proqnozlaşdıran türk alimdən - Qorxunc açıqlamalar
Ofis işçiləri stresdən necə qoruna bilər?
Metro və avtobuslar işləməyəcək
Evindən 45 zəhərli ilan tapıldı-FOTO
2019 gəlinlik modelləri
Ən yaxşılar seçilir
Yaş artdıqca gözəlləşənlər
Sızanaqlardan sarımsaqla xilas olun
Ezgi Mola ərə gedir
Nazirlik 3 min pişiyin ölümündə günahlandırılır
Şevval Şam yenidən hakim qarşısında-SƏBƏB
Bakıda bu avtobusun yolu dəyişdi
Hava haqqında - 22.09.2013
Dünya nəhəngləri Rusiyasız toplandılar
Dollar yenə bahalaşdı
Bürcünüz saç rənginə təsir edir
Həyatın mənasını tapmaq üçün 7 sual
Qarakənd faciəsindən 24 il ötdü
“Selfie” çəkib paylaşan kişilər xəstədir
"Google Tv"
Seda Sayanın geyimi DİQQƏT ÇƏKDİ-FOTO
Silvester Stalonenin Görünüşü fanatlarını Qorxutdu - VİDEO
Ev aksesuarları
Şahzadənin toyuna xərclənən məbləğ açıqlanıb
Məşhur müğənninin cəsədi tapıldı
İŞİD tərəfindən zorlanan qız dünya liderlərini ağlatdı
Deniz Sekinin geyimi tənqid olundu-FOTO
Koronavirusu tez məhv edən ÜSUL TAPILDI
Azərbaycanda qaz təchizatında məhdudiyyətlər olacaq
Bir şəkil boyük dostluğu pozdu-FOTO
- ŞƏRHLƏR