Qeyri-müəyyənlik bildirən miqdar sayları.
Miqdar saylarının bu növü əşyanın qeyri-müəyyən miqdarını bildirir.
Əşyanın miqdarını bildirən bu saylar xüsusi lüğəvi vahidlərdir. Bunlar başlıca olaraq, az, çox, xeyli, bir az, bir qədər, o qədər, filan qədər sözlərindən ibarətdir.
Bəzən sayın bu növü ədatların iştirakı ilə düzəlir.Ədatlar qeyri-müəyyən miqdarı artırır və ya azaldır: lap az, lap çox, daha az, daha çox, olduqca az və s.
Qeyri-müəyyən miqdar saylarından az, çox, xeyli sözləri daha intensiv işlənməkdədir.
Miqdar sayının bu növü sadə, düzəltmə və mürəkkəb olur. Az, çox, xeyli sözləri sadədir.
Düzəltmə miqdar sayları konkret miqdar saylarının üzərinə -larla2, -larca2 şəlkilçiləri artırmaqla düzəlir. Məs: yüzlərcə insan, onlarla fabrik, minlərcə tələbə və s.
Mürəkkəb qeyri-müəyyən miqdar sayları bir sözünün az, çoz, xeyli, neçə sözlərilə, o, bu, filan,bir sözlərinə isə qədər qoşmasının artırılması ilə düzəlir. Məs: bir az, bir qədər, bir xeyli, filan qədər və s.
Qeyri-müəyyənlik bildirən miqdar saylarından az, çox, xeyli, bir az, bir xeyli, bu qədər, o qədər, filan qədər sözləri hal, hərəkət, iş bildirən sözlərdən, fellərdən də əvvəl işlənə bilir. Məs: Bir qədər dincələk, sonra yenə işləyərik.
Bu zaman həmin sözlər adverbiallaşmış olur və cümlə üzvü kimi zərflik vəzifəsində çıxış edir.
Kəsr sayları
Miqdar sayının bu növü tamın, ədədin hissəsinin bildirir. Müəyyənlik, konkretlik bildirən miqdar saylarından düzəlir. Kəsr sayları hər hansı bir çoxluq bildirən sayın -da2 yerlik hal şəkilçisini qəbul edərək azlıq bildirən və heç bir dəyişikliyə uğramayan bir sayla birgə işlənməsi yolu ilə yaranır. Məs: onda iki , dörddə üç və s.
Çoxluq bildirən say əvvəl işlənir.
Əslində tarixən –dan2 şəkilçisi daha düzgündür. Beşdən bir- yəni beş hissədən biri. Lakin –da2 şəkilçili forma ədəbi dilimizdə sabitləşmişdir.
Kəsr sayları mürəkkəb quruluşa malikdir və substantiv saydır. Odur ki, daha çox başqa sözlərlə işlənərək cümlədə mübtəda, tamamlıq və xəbər vəzifəsində iştirak edir.
Sıra sayları
Sıra sayı şəxsin, hadisənin, əşyanın sırasını bildirir və neçənci? hansı? suallarına cavab olur. Sıra sayı miqdar saylarına –ıncı4 şəkilçisi əlavə etməklə düzəlir. Məs: altıncı, birinci və s.
Bu şəkilçi saitlə qurtaran saylara əlavə edildikdə ilk saitini itirir. Məs: altı-ncı, iki-nci və s.
Sııra sayları isimlərə və sifətlərə miqdar saylarından daha yaxındır. İsim kimi cümlədə mübtəda, xəbər, tamamlıq ola bilir. Sifət kimi cümlədə təyin olub hansı? Sualına cavab verir.
Sıra sayını düzəldən şəkilçilər əvvəl, axır, orta, son sözlərinə də qoşularaq sıra bildirir. Məs: axırıncı, sonuncu, ortancı, əvvəlinci.
Sıra sayları düzəltmə saylardır. Sadə saylardan düzəldiyi kimi tərkibi saylardan da düzəlir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Ayaqlara zərər verən yaz ayaqqabıları
Eybəcər qızları sevərdi, amma...
Pələng körpəyə hücum etdi-VİDEO
Əməliyyata 250 min xərcəlilər, peşman oldular-FOTO
Məşhur aktyor iflic oldu
Ağdamda bu gün partlayış olacaq
Kompensasiyalar verildi
20 yaşlı tələbə deputat seçildi
Yeni ili keçirmək üçün daha çox arzu olunan şəhərlər - Bakı, Paris və...
"Buraxılış vərəqəsi" verilir
Qırmızı kürülü suşi (foto resept)
Koronavirus peyvəndi yeridilmiş könüllülərdə immunitet saxlanılıb
İllərə görə ən çox qazanan filmlər (1950-1970)
Kadir İnanır instagramda diqqət çəkdi-FOTO
Qadin.Net-lə birlikdə "Özünü kəşf et!" layihəsi(1)
Yaponlardan öyrənəcəyimiz vacib qaydalar!
"Pokemon"a bənzəyən qeyri-adi heyvan tapıldı-FOTO
İraqda bir ailəni tarixdən sildilər: bir gecədə 18 nəfər güllələndi
Mühasirədəki şəhərdə yüzlərlə azərbaycanlı qalıb
Murad Bozdan TOY AÇIQLAMASI-FOTO
HAVA necə olacaq?
Alimlərin yeni iddiası: Buzlaşma dövrü 2020-də başlayacaq
94 kq arıqlayıb MODEL oldu-FOTO
Hamımız aşiq ola bilərik, amma...
Rəsmi Berlin Suriya münaqişəsinin həllinə inanmır
Azərbaycanda sürət qatarı görəcəyikmi?
Xəbərdarlıq: o işinizi atın!
Biri vardı...
Dostlarınıza münasibətiniz haqqında nəyi deməməlisiniz?
Neft son 2 gündə durmadan bahalaşır
Xoşbəxt olmağın 5 asan qaydası
Hava haqqında - 07.12.2013
Koronavirusa görə sosial yardımla bağlı RƏSMİ AÇIQLAMA
Dr.Ender Saraçdan beyin sağlamlığı ilə bağlı tövsiyələr
Günün qoroskopu: köhnə borclardan birini qaytaracaqlar
Nüsret evlənir?-FOTO
Parlaq saçlar üçün məşhurlardan super məsləhətlər
Sezonu rəngli keçirmək istəyənlər üçün geyimlər
Münasibətinizin hansı dönəmini yaşayırsınız?
Hilmi Cem otel aldı
Peçenyeli rulet (foto resept)
Karbon pilinqi
“Coca-Cola” 130 illik ənənəsini pozur
Aleyna Tilki makiyajsız FOTO paylaşdı
Həkim qərəzinin nəticəsi, yoxsa?..
Kerri: “Rusiyanın sayılı saatları qalıb”
Yuxugörmənin öyrənilmə tarixindən (son)
Günün qoroskopu: Cəsur olun, cəsarətli qərarlar verin!
Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində təlim-tərbiyə alan uşaqların sayı artır
Nəhəng asteroid dünyanın bir addımlığında
- ŞƏRHLƏR