Son illərdə insanlar daha çox hazır qidalara üstünlük verirlər. Hər kəsin "fast food" kimi tanıdığı qidalar qısa müddətdə hazırlanan və servis olunan ərzaqlara deyilir. Tərcümə lüğətlərində bu sözlər ayrılıqda fast - tez, food - qida mənasını verir. Beləliklə, qısa müddətdə hazırlanan və servis edilən qidalar insanların sevimli yeməyinə çevrilir. Sifariş edilən qidaların birbaşa çatdırılma mexanizmi də insanların onlardan daha çox istifadəsinə səbəb olur. Bəs hansı yeməklər "fast food" adlandırılır? Bu qidaların insan orqanizminə zərərləri nədən ibarətdir?
Statistikaya görə, bu qidalardan uzaq durmağa çalışan insanlar belə ən azı həftədə iki dəfə "fast food"un qurbanı olur. Gün ərzində insanların keçirdiyi hərəkətli yaşayış tərzi, yemək yeməyə ayrılan vaxtın azalmasına səbəb olur. Məhz bu səbəbdən insanların seçimi asan və tez hazırlanan qidalar olur. "Fast food" adlandırılan qidalara hamburger, dönər, lahmacun, qızardılmış kartof, qızardılmış toyuq, pizza, tost, qazlı içkilər və s. daxildir.
Amerikada satışına başlanan və bütün dünyaya sürətlə yayılan "fast food" Azərbaycanda gənclər, uşaqlar tərəfindən xüsusilə rəğbətlə qarşılanır. Səhərdən axşama kimi işləməli olan valideynlər vaxt qıtlığından tez-tez "fast food"lara müraciət edirlər. Bu isə həm valideyn, həm də uşaqlar üçün istənilməz nəticələrə səbəb olur. "Fast-food" məhsullarındakı yağlar heyvan mənşəlidir. Bu qidaların əksəriyyətində isə doymuş yağ var. Həmçinin insan orqanizmi və maddələr mübadiləsi üçün çox zərərli olan konserogen maddələr, çoxlu miqdarda duzlar bu qidaların tərkibində olur. "Fast food"lar hazırlanarkən adətən, keyfiyyətsiz məhsullardan istifadə olunur. Bunlar isə bir çox ciddi xəstəliklər mədə, bağırsaq, xərçənginin yaranmasına səbəb ola bilir.
Adil Qeybulla: ""Fast food"da xərçəng şişi törətməyə meylli maddələr olur"
Tibb elmləri doktoru Adil Qeybulla deyir ki, "fast food"ların çox istifadə olunması məsləhət görülmür. Onun fikrincə, bu mövzuda xeyli məlumatlandırma aparılıb: ""Fast food"larda istifadə olunan yağlar dəfələrlə qaynadılır. Özünüz də müşahidə aparsanız aydın görəcəksiniz ki, bu qidaların satıldığı məkanlarda istifadə olunan yağlar, demək olar ki, dəyişdirilmədən təkrar-təkrar istifadə olunur. Yağlar uzun müddət qaynadıldıqda onlarda kanserogen maddələr əmələ gəlir. Sərbəst radikallar yaranmış olur ki, bunlar da kanserogen effektə malik olur. Bu maddələr xərçəng şişi törətməyə meylli olur. Ona görə də bu qidaların istifadəsi məsləhət olunmur. Ümumiyyətlə, ev şəraitində belə bir yağı ikinci dəfə istifadə etmək olmaz. Əgər o bir dəfə istifadə olunubsa, yanıbsa və ya tavaya yapışıbsa, o artıq istifadə oluna bilməz".
A.Qeybullanın sözlərinə görə, xolesterinli qidaların çoxluğu neqativ istiqamətlərdən biridir. Əsas vurğulanan məsələlərdən biri məhz budur: "Müəyyən olunub ki, bu cür qidalar kökəlməyə, artıq çəkiyə səbəb olur. Bundan başqa, xolesterinin səbəb olduğu bir digər sağlamlıq problemi qan dövranının pozulmasıdır. Bunlar da son nəticədə trambozlara, xroniki işemiyalara və s. gətirib çıxarır. "Fast food"lardan mütəmadi istifadə məsləhət olunmur. Əslində dünya əhalisinin problemlərindən biri qidalanma məsələsidir. Yer kürəsindəki qida ehtiyatları dünya əhalisinə yetərli deyil. Genetik modifikasiya olunmuş ərzaqlar, "fast food"lar bu zərurətdən ortaya çıxıb. Ancaq bunların neqativ tərəfləri də var. Yalnız zərurət yarandıqda, başqa çıxış yolu olmadıqda bu qidalardan istifadə etmək olar. Uşaqları sırf bu qidalarla böyütmək məsləhət deyil".
"Təsadüfi deyil ki, mədə-bağırsaq xəstəliklərindən ən çox əziyyət çəkənlər tələbələr olur"
Bakı Dövlət Universitetinin tələbəsi Səkinə Ağayeva (ad şərtidir) deyir ki, istər-istəməz gündəlik qidaları arasında "fast food"lar da yer alır. Dərslərin çox olduğu günlərdə yemək yeməyə çox vaxt olmur: "Elə buna görə ayaq üstə nə isə yeyib dərsə qayıdır. Gün ərzində bəzən iki dəfə "fast food" yeyirik. Ziyanları haqqında məlumatım var. Ancaq neyləmək olar. Tələbəlikdə istər-istəməz bu qidalardan istifadə edirsən. Universiteti bitirib, gündəlik rejimli həyata keçdikdə mümkün qədər bu qidalardan istifadə etməməyə çalışacam. Təsadüfi deyil ki, mədə-bağırsaq xəstəliklərindən ən çox əziyyət çəkənlər tələbələr olur. İstər bufetdə, istərsə də universitetdən kənarda satılan qidaların əksəriyyəti "fast food" olur. Həm tənbəllik, həm də vaxt azlığı insanı bu qidalara istiqamətləndirir".
Valideyn Kəmalə Əliyeva isə övladlarını mümkün qədər "fast food"dan uzaq tutduğunu deyir. Onun sözlərinə görə, övladlarına qadağan etdiyi bəzi qidalar var: "Əslində qadağan etməmişəm. Ancaq zərərlərini, onların necə hazırlanmasını başa salmışam. Buna görə heç özləri də çox vaxt hamburgerə, pizzaya, qazlı içkilərə yaxın durmurlar. Ancaq hərdən bir ürəkləri istədikdə icazə verirəm. Daimi istifadəsinə heç vaxt yol vermərəm".
Dünyada ən çox "fast food" istifadə edən ölkələr
Amerika Birləşmiş Ştatları "fast food"ların ən çox istifadə edildiyi ölkə hesab olunur. Ölkədə restoranlarda təqdim olunan qidaların 50 faizindən çoxunu hamburgerlər tutur. Bu səbəbdən "fast food" amerikalıların sevimli qidası hesab olunur. Ən böyük "fast food" restoranı isə "McDonalds" şəbəkəsidir.
Fransa özünə xas mətbəxi ilə tanınan ölkələrdən hesab olunur. Ancaq son illərdə qidaların 54 faizini "fast food"lar təşkil edib. Keçən zaman ərzində "Burger King" firması Fransada olan nümayəndəliklərini bağlayıb. Ancaq iş yerlərində nahar fasilələrinin azaldılması insanların "fast food" istifadəsini artırıb.
Kanada "fast food" istehlakının ən çox olduğu ölkələrdən biri hesab olunur. Qida bazarın 25 faizinə ölkənin öz markası kimi "Tim Hortons" sahibdir. Dünya nəhəngi "McDonald" 11 faizlə qida bazarının ikinci böyük hissəsini təşkil edir.
İngiltərə "fast food"un ən çox istifadə olunduğu 4-cü ölkə hesab olunur. Son illərdə ölkədə sağlam qidalanmanı artırmaq məqsədi ilə restoranlarda menyularda təqdim olunan yeməklərin qarşısına kalori miqdarları qeyd olunur. Beləliklə, insanlar hansı yeməyin nə qədər kaloriyə sahib olduğunu görüb, öz seçimlərini edə bilirlər. İngiltərə bazarında ən böyük paya sahib olan fastfood zəncirləri isə "McDonald", "KFC" və "Burger King"dir.
Cənubi Koreya "fast food"un ən çox istifadə olunduğu 5-ci ölkə hesab olunur. İqtisadi böhran səbəbi ilə cənubi koreyalılar qida sektoru xidmətlərindən daha ucuz faydalanma yoluna yönəliblər. Ölkədəki "fast food" mədəniyyəti, daha çox qəhvə və şirin menyuları təqdim edən markalar üzərində cəmlənib.
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycanda istilik sayğacları quraşdırılacaq
Ferhat Köçerin evlilik fobiyası
Dini liderlər dünyanı sülhə çağırdılar
Dərdin ən böyük dərmanı - təsəlli
"Yazıq" portret
Energetikası güclü olan insanların əlamətləri
Pəncərə kənarındakı möcüzə-Kalanxoe-2
Azərbaycanda şəxsiyyət vəsiqələrində YENİLİK
Parlaq dodaqlara sahib olmaq istəyirsiniz?
Boy uzadan ayaqqabı
Yılmaz Mörgüldən gözlənilməz reaksiya
"Eurovison-2016"nın daha bir gözəli
65 il bir yerdə yaşayan ər-arvad eyni gündə öldü
Bensu paylaşdığı FOTO ilə təəccübləndirdi
Sərdar Ortaçdan maraqlı ETİRAF-FOTO
Facebook-un qorxulu sirri açıldı
"Rocketman"hər kəsin diqqətini çəkir-FOTO
Ev həyatımız üçün praktik məsləhətlər
Makronun koronavirusa harada yoluxduğu məlum oldu
Vitaminli salat (foto resept)
Bu tərəvəz pis qoxu yaradır
Məşhur müğənnidən gözlənilməz ETİRAF-FOTO
"Sen anlat Karadeniz"in FİNAL edir
"Avroviziya-2018"-in finalçıları müəyyən oldu-FOTO
Sarımsaq qoxusunu aradan qaldıran qidalar
Siqareti tərgitməkdə yardımçınız olacaq
Obezofobiya
Ey Azadlıq!
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Oxumağı sevən uşaqlar üçün dünya klassikləri
Ağac evlər
Qarındakı yağlar üçün pomidor suyu
Özcan Deniz yenidən evlənir-FOTO
Benzinin qiyməti nəqliyyatda gediş haqqını da artırdı
Uşaqları mazoxist kompleksi olmadan böyütmək
Xalq artisti Mirzə Babayevin 100 illik yubileyi keçiriləcək
Ərdoğan Putinlə Dağlıq Qarabağ məsələsini müzakirə edib
Medalyer sənəti
Əslən azərbaycanlı olan türk aktyor BAKIYA GƏLDİ
Yatmağa kömək edən qidalar
Badam unundan pankek (foto resept)
Çoxmillətli toy "Ginnes"-ə düşdü
Dubay metrosunda robotlar xidmət göstərəcək
İxtisas seçimi başlandı
İki rəngli cupcake (foto resept)
Ayaqqabı və çantalar
Sızanaqların qarşısını necə almalı?
Xərçəngə qarşı universal vasitə hazırlanır
Geyim kombinasiyaları
Ermənistan prezidentini öldürmək istədilər
- ŞƏRHLƏR