X

Xabir - (Ər.) Məlumat verən.

Xaqan - (Tür.) 1.Köhnə Türk və Monqol hökmdarlarının istifadə adlardan biri, xanlar xanı. 2. Xaqan.

Xalid - (Ər.) Əbədi yaşayacaq, ölməz.

Xalidə - (Ər.) 1.Gözəl, qəşəng. 2. Ölümsüz, əbədi.

Xaliq - (Ər.) Yaradan, xəlq edən, İşıqçı, nur verən.

Xalıs - (Ər.) 1.Hiyləsiz. 2.Qatqısız, qarışmamış, qatışıqsız, saf. 3.Əsli, təmiz.

Xalisə - Səmimi, təmiz.

Xamis - Beşinci.

Xanədan - (Fars.) Kökdən,əzəldən, zadəgan və böyük ailə.

Xəndəgül - (Fars.) Gülün açması.

Xanım - Keçmışdə yüksək vəzifəlilərin arvadlarına verilən ad.

Xanış - İstək, arzu.

Xaris - Əkinçi.

Xanverdi - Xan verən. *Ad kimi istifadə edilməz.

Xaris - (Ər.) Əkinçi.

Xasay - Igid, ər, qəhrəman.

Xaspolad - (Tür.) Qatışıqsız, saf, polad kimi.

Xatif - Vicdanın səsi.

Xatirə - (Ər.) 1.Yada düşən şey. 2.Xatirdə qalmış şey, yaddaş. 3.Yadigar.

Xatun - (Tür.) 1.Qadın. 2.Xanım. 3.Zövcə, arvad. 4.Əvvəllər yüksək şəxsiyyətli qadınlara və ya yüksək

vəzifəlilərin həyat yoldaşlarına verilən ad.

Xavər - (Fars) Günəş, şərq, gündoğan, günçıxan. Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

Xeyransa - Qadınların yaxşısı.

Xeyrat - (Ər.) Xeyriyyəçi. Savab qazanmaq üçün görülən xeyırlı işlər, yaxşılıqlar. 2.Savab üçün qurulan

məcıis.

Xeyrəddin - (Ər.) Dinin xeyirli etdiyi, mübarək qıldığı insan.

Xeyri - Xeyirxah iş görən.

Xeyriyyə - Əliaçıq, xeyirxah, səxavətli, yaxşı.

31

Xeyrulla - (Ər.) Allahın xeyirli etdiyi kişi.

Xədicə - (Ər.) Vaxtsız, erkən doğulan qız uşağı. Hz. Məhəmməd (s.ə.s) -in ilk həyat yoldaşı.

Xəqani - Xana aid olan, hökmdar.

Xələf - (Ər.) 1) Atadan sonra qalan övlad. 2.Birirnin yerini tutan və ya tutacaq adam, varis. 3.Nəsil.

Xəlil - (Ər.) 1.Dost, sadiq dost, sirdaş, yoldaş. 2.Sevgili.

Xəndan - (Fars.) 1.Gülən, gülümcül. 2.Gülər üzlü, sevimli.

Xətif - Vicdan səsi.

Xətim - Hakim.

Xəttab - (Ər.) Odunçu.

Xəyal (Xəyalə) - 1.Fikir,düşüncə. 2.Arzu edilən,həsrəti çəkilən. 3.Əslində olmayıb gözə götünən mövhumi

şey,kabus.

Xəyyam - 1.Çadırquran, çadırçı..2.Aşiq, dəlicəsinə sevən.

Xəzan - (Fars.) Sonbahar, payız.

Xəzangül - Saralıb-solmuş gül.

Xəzər - (Ər.) 1.Sabit məskəni olanların yaşadıqları məmləkət. 2.Sülh və güvən. - Kişi və qadın adı olaraq

istifadə edilə bilər.

Xızır - (Ər.) 1.Yaşıl, yaşıllıq. 2.Kəhf surəsində 59-81. ayələrdə bəhs edilən və Hz. Musanın onunla

görüşərək imtahan olunduğu şəxsin təfsirçilərin əksəriyyətinin üzərində ittifaqla dayandıqları ad. Xızır

haqqında çox müxtəlif rəvayətlər vardır.

Xızırxan - (Ər.) Seyid, Seyyid sülaləsinin qurucusu, Malik Süleymanın oğlu.

Xoca - (Fars) Cənab, müəllim.

Xosrov - 1.Xoş, xeyirxah, xeyirgətirən. 2.Hökmdar, padşah. 3.Xeyriyyəçi.

Xoşəndam - (Fars.) Boy-buxunu gözəl, bədən quruluşu xoşa gələn, bədən fiquru düzgün olan.

Xoşfidan - (Fars.) Gözəl əndamlı, boylu-buxunlu qadın.

Xoşqədəm - (Fars.) Ayağı uğurlu, yerişi xoşa gələn, yerişi bəyənilən.

Xoşnigar - (Fars.) Gözəl, xoş sevgili.

Xudavəndi - (Fars.) 1.Hökmdarlıq. 2.Əfəndi, sahib, maliklik. 3.Hakim, hökmdar.

Xudayar - Allahın sevimlisi.

Xulya - (Ər.) Təsəvvür, yanıltma, xəyalına gətirmə.

Xumar - Yaraşıqlı, alagözlü.

Xuraman - Ucaboylu, incə, qamətli.

Xurşid - (Fars.) Günəş, Mehri, şəms.

İ

İbad - Qul, nökər,bəndələr, qullar/

Ibadulla - (Ar.) 1.Allahın qulları. 2.Çox, lap çox.

İbiş - (Tür.) 1.Orta oyunlu və kukla tiplərində gülünc şəxs. 2.Sərsəm. Daha çox qoyma ad olaraq istifadə

edilir.

İbrahim - (Ər.) 1.İnananların atası. Ulu, əcdad. 2.Hüquqların atası. 3.Quranda adı keçən İbrahim

peyğəmbər.

32

İbrət - (Ər.) 1.Bir hadisədən, pis bir vəziyyətdən dərs almaq. 2.İbrət alınacaq hadisə, iş, əcaib, qəribə.

İbrin - (Ər.) Üzü parlaq, gözəl olan sevgili.

İbşar - (Ər.) Müjdə vermə, müjdələmə, muştuluqlama. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İbticam - Gülümsəyən.

İbtixac - Sevinc, həzz.

İbtixal - Dua.

İcabət - (Ər.) 1. Qəbul etmə, qəbul edilmə. 2. Razı olma, uyma.

İcad - 1.Kömək edən, sevinc gətirən. 2.Kəşf, yeni bir şey yaratmaq.

İcaf - Sadələşdirilmə, kömək.

İcar - Heyranedici, əsir edən, valeh edən.

İcazət - (Ər.) 1.İcazə, sənəd. 2 Diplom.

İclal - Hörmət, şərəf.

İcmal - (Ər.) 1.Ümumiləşdirmə. 2.Xülasə. 3.Cəm, toplama. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İdxar - Tiftik, narın tük.

İdlal - (Ər.) Nazetmə, Nazlanma, artıq dərəcədə Nazlanma.

İdrak - 1. Anlama, qavrama, dərketmə. 2.Yetişmə. 3.Anlayış, qavrayış, dərk.

İdris - Oxuyan, dərs edən.

Ifdal - (Ər.) 1.Lütf və hədiyyə. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İffət - (Ər.) 1.Təmizlik. 2.Namus.1.Namus, irs. 3. Mənəvi təmizlik,əxlaqi saflıq. İsmətli, əxlaqlı.

İfxar - (Ər.) Şərəflənmək, üstün etmə.

İftixar - Qürur, şöhrət.

İğdəmir - (Tür.) Dülgərlikdə deşik açmaq üçün istifadə olunan dəmirağacdan alət.

İxlas - (Ər.) 1.Xalis, təmiz doğru sevgi. 2.Könüldən gələn dostluq, səmimiyyət, doğruluq, bağlılıq. 3 Quran-ı

Kərimin 112 -ci surəsinin adı.

İxtiyar - Qoca, yaşlı, nurani.

Ikram - (Ar.) 1.Hörmət, əzizləmə hörmət göstərmə, qürur, qonaqpərvərlik, comərdlik, hörmət, izzət.

2.Ağırlama. 3.Hörmət əlaməti olaraq bir şeyi hədiyyə olaraq vermək. 4.Hesab ediləndən xaric araşdırma. -

Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İkramulla - (Ər.) Allahın ikramı, neməti, hədiyyəsi.

İqbal - (Ər.) 1.Birinə doğru dönmə. 2.Bəxtt-taleh. Yaxşı taleyi olan, işi yaxşı gətirmə. 3. Bir şeyə

maraq,həvəs. 4.İrəlı çıxma. 5.Yaxınlaşma. 6.İşlərin yolunda getməsi, bəxtli, səadətli, xoşbəxt olmaı. 4.Arzu,

istək. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İqbar - (Ər.) Böyük, ulu görmə, görülmə. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İqdam - (Ər.) 1.İrəliləmə. 2.Irəliləmək üçün çalışmaq - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İqlim - (Yun.) Bir ölkə ya da bölgənin orta hava vəziyyətini təyin edən meteoroloji hadisələrin hamısı. -Kişi

və qadın adı olaraq istifadə edilİr.

33

İqsir - (Ər.). 1.Orta əsrlər kimyaçılarının fövqəladə təsirli gücdə saydıkları cisim. 2.Təsirli. 3.Ən təsirli səbəb.

- Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İlahə - 1.Ilahi, varlıq. 2. İslamiyyətdən öncə qadın cinsindən olan büt.

İlbada - Mərhəmət, sitayiş, dua.

İlbaşı - (Tür.) Selçuklularda kənd idarəçisi.

İlbəy - (Tür.) Bir müddət "qubernator" qarşılığında rəsmi olaraq istifadə edilən uydurma söz.

İldırım - (Tür.) 1. Böyük işıq parlaması və göy gurultusuy ilə ortaya çıxan buludlar arasında və ya buluddan

yerə elektrik boşalması. 2. Şiddətli, sürətli, tez! İldırım hərəkatı. 3.Mubarize, yenilməzlik. 4.Məşhur Osmanlı

padşahı: Yıldırım Bəyazid.

İlgi - (Tür.) 1.İki obyekt arasındakı bağ, əlaqə. 2.Kimyada bir cisimin başqa bir cisimlə birləşməyə olan meyli.

- Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İlgü - (Tür.) Əngəl, maneə. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə ediləir.

İlgül - (Tür.) 1.Ölkənin gülü. 2.Çox gözəl qadın.

İlkbahar - (Tür.) İlin ilk mövsümü, bahar.

İlkcan - (Tür.) İlk doğulan uşaqlara verilən ad.

İlkənan - (Tür.) Yeni qanunlar, qanunlar qoyan hökmdar, idarəçi.

İlkər - (Tür.) İlk doğulan oğlan uşaqına verilən ad.

İlkim - (Tür.) İlk doğulan uşaqlara verilən ad. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İlkin - (Tür.) Birinci, ilk, əvvəl, əvvəlcə *Uydurma bir söz. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İlknaz - (Tür.) İlk doğulan qız uşaqlarına verilən ad.

İlknur - (Tür.) İlk ay, ayın ilk halı.

İlksel - (Tür.) Uzun müddət uşağı olmayanların, daha sonra ekiz və ya üç uşaqları olduqda verilən ad. -Kişi

və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İlksər - (Tür.) İlk baş, ilk öncə, birinci.

İlkyaz - (Ər.) Yaz, yaz əvvəllərində doğulanlara verilən ad.

İlqar - Vəd, vəfa, əhd, söz vermə.

İlmaz - Cəsur, qoçaq.

İlmi - (Ər.) Elmlə, məlumat ilə əlaqədar.

İlmiyyə - (Ər.) Elmə aid, elmə mənsub.

İltifaf - (Ər.) 1. Sarınma, bürünmə, örtünmə. .

İltifat - (Ər.) 1. Üzünü çevirib baxma. 2. Diqqət. 3. Xatirlayıb soruşma, könül almaq. - Kişi və qadın adı

olaraq istifadə edilir.

İltimas - Xahiş, rica.

İlyas - İlahi qüvvə, köməyə gələn.

İmam - (Ər.) 1. Namazda özünə tabe olunan kimsə. 2.Qabaqda olan, təşəbbüskar olan kimsə. 3.Xəlifə.

Dövlət başçısı. 4.Məzhəb quran yüksək dərəcəli alim. 5.Hz. Əli nəslindən gələn. 6.İmam-ı Əzəm: Hənəfiyyə

məzhəbinin qurucusu.

34

İmadəddin - (Ər.) 1.Dinin dirəyi.

İmaq - İnam.

İman - Təsdiq etmək, həqiqiliyinə inanmaq.

İmdad - (Ər.) 1. Kömək edən. 2. Yardıma göndərilən qüvvət.

İmran - 1.Evinə bağlı qalan. 2.Hz. Məryəmin atası, Ali-İmran: İmran ailəsi. Musa, Harun-Məryəm və İsa. -

Quran-ı Kərimin 3-cu surəsi.

İmtizal - Başıqapazlılıq, itaət.

İnac - Ünsiyyətçillik.

İnam - Əminlik, əmin olmaq.

İnayə ( İnayət) - Qayğı.

İnayət - (Ər.) 1.Diqqət. 2.Səy, etina etmə. 3.Lütf, ehsan, iyillik.

İnayyə - Qayğı, diqqət.

İnsaf - Ədalət, bərabərlik.

İnsar - Qalib.

İncisər - (Tür. Ər. Fars) Baş inci, ən gözəl inci.

İnarə - (Ər.) Nurlandırma, işıqlandırma. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İncə - Nazik, zərif.

İnci - (Tür.) 1.İstridyə cinsindən olan dəniz heyvanlarının içindən çıxan parlaq, yumru və zinət əşyası olaraq

istifadə edilən qiymətli daş. 2.Kiçik, təmiz və sevimli. 3.Qiymətli.

İncifəm - (Tür. Ər. İb.) İnci kimi gözəl ağızlı.

İncilay - (Tür.) Ayın ən incə olan zamanı. - İnci və ay sözlərindən birləşmiş ad.

İncilə - (Ər.) 1.Parlama, cilalama. 2.Görünüş, müəyyən olma. 3.Parlaqlıq, işıq.

İnçiraq - (Ər.) 1.Çatlayıb yarılma, yarıq olma. 2.Parlama. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İndira - (Ər.) 1.Müdaxilə. 2.Önə keçmə. 3.Bulud altından sıyrılma. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İnqilab - Çevriliş, qiyam, dəyişiklik.

İnsaf - Ədalət, mərhəmət.

İnşilal - (Ər.) 1.Şelale meydana gətirmə. 2.Şiddətlə tökülmə, atılaraq axma. - Kişi və qadın adı olaraq

istifadə edilir.

İnşirah - (Ər.) 1.Açılma. 2.Açıqlıq, fərəhlık. - Quran-ı Kərimdə bir müddət adı. - Kişi və qadın adı olaraq

istifadə edilir..

İntiqam - Əvəz, qisas.

İntizam - Nizam. qayda, səliqə.

İntizar - Gözləmə, həsrət çəkmə.

İradə - 1.Əzmkarlıq, təmkinlik. 2.İstək, dilək. 3.İxtiyar. 4.Hökm, fərman.

İrfan - (Ər.) 1.Bilmə, anlama. 2.Gerçəni sezmə, anlayış gücü. 3.Dini gerçək və sirrlə biliş. 4.Mədəniyyət. -Kişi

və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İrfat - (Ər.) Yardım etmə, bir şey vermə.

35

İrgün - (Tür.) Səhərin erkən saatları. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İrşad - (Ər.) 1.Doğru yolu göstərmə, xəbərdar etmə. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İsa - (Ər.) Allahın köməyi. 2.Allah xilas edəcək. 3.Əliaçıq. 4.Dörd böyük peyğəmbərdən biri. Dörd böyük

kitabdan İncilin özünə göndərildiyi. Fironlarla möhtəşəm mübarizə aparan böyük peyğəmbər. Quranda 25

yerdə adı keçməkdədir.

İsabət - (Ər.) 1.Düşmə. 2.Düşmə, çıxma. 3.Dəyme, tutma. 4.Yerindelik, yazılmazlık. - Kişi və qadın adı

olaraq istifadə edilir.

Isaqulu - (Tür.) İsanın qulu.

İsfəndiyar - (Fars.) 1.İran mifologiyasında adı çəkilən hökmdarın adı. 2.Müqəddəsin hədiyyəsi.

Isilay - Parlaq ay.

İskəndər - (Ər.) Havadar, müdrik hökmdar, qalib gələn, müdafiəçi, qalib. 356-323 illər arasında yaşayan və

20 yaşında hökmdar olan Makedoniya kralı, Aristteldən dərs almışdır. Yunanıstan, İran, Anadolu, Suriya,

Misir, Hindistanı zəbt edən hökmdara, Böyük İskəndər ləqəbi verilmişdir. 33 yaşında ölmüşdür.

İshaq -Təbəssüm, gülüş.

İslam - (Ər.) Tanrıya itaət, Allaha təslim olmaq, Allaha sadiq.1.Məhəmməd (səs) -ə nazil olan və özü

tərəfindən insanlığa təbliğ edilən din, Allahın ən son dini. 2.Allaha təslim olma, onun əmrlərinə tabe olub,

qadağan etdiklərindən qaçınma.3.Yaxşı dolanma, sülh içində olma.

İsmayıl - (Ər.) Hz. İbrahim (ə.s) -n oğlu. İbrahim (ə.s) onu Allaha qurban olaraq həsr etmiş və sözündə

durmaq üçün hərəkətə keçmişdir. 1.Allahın qulu (Yəhudi). 2.Allah tərəfindən eşidilmiş, (Allah eşidir)

-(ərəblərin ulu babası hesab edilir)

İsmət - (Ər.) 1.Məsumluq, özünüsaxlama; müdafiə. himayə, təəssüb günahsızlık, təmizlik. 2.Haramdan

namusa toxunan hallardan çəkinmə. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir. Peyğəmbərin sıfətlərındəndır.

İsmətulla - Allahın himayəsi altında olan.

İsmixan - (Ər.) Hökmdar adları. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İsminaz - (Ər.Tür.Fars) 1.Naz adında. 2. Çox nazlı olan.

İsminur - (Ər.) Nur adını alan.

İsrafil - (Ər.) Dörd böyük mələkdən sura üfürme vəzifəsi verilən mələk.

İsrail - (İbr.) Yaqub peyğəmbərin ləqəbi. Sonradan onun soyundan gələnlər İsrailoğullan deyə anılmışlardır.

İsrailoğullan, Quranda çox sıx istifadə edilən bir addır.

İstəgül - Arzu olunan gül, istənilən gül.

İstək - Arzu, dilək.

İşcan - (Tür.) İşi sevən, çalışqan.

İşfaq - Rəhm.

İşraq - Şəfəq.

İşvə - (Ər.) Gözəllərin könül oxşayan, könül aldadıcı, nazlı davranış.

İttifaq - (Ər.) İttifaq, birləşmə.

İyisan - (Tür.) Yaxşı adla xatırlanan, yaxşı tanınan kimsə. - Kişi və qadın adı olaraq istifadə edilir.

İzafə - Artım, əlavə.

İzar - Üstün tutma.

36

İzhar - (Ər.) Göstərməsin, meydana çıxarma.

İzxanım - (Tür.) Yaxşılıq, gözəlliyin hakimi, idarəçi.

İzza - Güc, qüvvət .

İzzət - (Ər.) 1.Dəyər qiymət ucalıq, ululuq. 2.Qüvvət, qüdrət. 3.Hörmət, sayğı, ikram.1.Güc,cah-cəlal.

2.Əzizlik, əziz olma. 3.Qədir, etibar.

İzzəddin - (Ər.) 1.Dünənin qiyməti, qüdrət, it. 2.Əsl şəkli "İzzüddin" dir.

İzzi - (Ər.) Səbirli, dözümlü kimsə.

 

Milli.az