Yazın gəlişi ilə birlikdə ağaclar da çiçəklərini açmağa başlar, ətrafınızda müxtəlif rənglərdə bir çox ağac və çiçək görərsiniz. Çiçəklənmə, bir çox bitkinin inkişaf parçasıdır. Bitkilərin çiçəklənməsi özbaşına reallaşan, sıravi bir hadisə deyil. Bitkilər müəyyən fəaliyyətləri üçün müəyyən zamanları seçərlər. Çiçəklənmə də bu hadisələrdən biridir. Bildiyiniz kimi çoxu bitki ilin yalnız müəyyən zamanlarında çiçəklənərlər. Bitkilər sanki çiçəklənmə üçün ən uyğun olan mövsümü seçərlər. Bunu da günəş işığındakı dəyişmələrə bağlı olaraq edərlər. Bu hərəkətlər hər səfərində bitkinin yaşaması və nəsilinin davamı üçün, həmişə ən uyğun zamanda reallaşar. Bir çox bitkidə çiçəklənmə, ilin müəyyən bir zamanında olar və bu, bitkinin çiçəklənməsi üçün ən uyğun zamandır.
1950-ci illərdən bu yana bitkilərin gün uzunluğunu yarpaqlarıyla təyin etdikləri bilinir. Çiçəklər budaqların ucunda əmələ gəldiyi üçün, çiçəklənməni təmin edən siqnal, yarpaqlardan çiçəklənmənin başlayacağı sahəyə doğru irəliləyər. Bitkilərin bu zaman nizamlamalarını edən bioloji saatları, günəş işığının yarpaqlara düşmə müddətini də hesablayar. Hər bitkinin bioloji saatı bu müddəti bitkinin öz strukturca xüsusiyyətinə görə hesablayar. Edilən hesab nə olursa olsun çiçəklənmə ən uyğun zamanda reallaşar.
Bu elə bir molekulyar sistemdir ki, bitkilərə yaz və payız arasındakı sıralama və istilik fərqlilikləri arasında seçim etməsini də təmin edər. Lakin necə olur ki, yaz hüceyrələri gənc filizin soyuğa məruz qaldığını xatırlaya bilirlər? Allah, bu məlumatı, bitkinin DNTsində "yazmışdır"!
İnkişafın əhəmiyyətli bir pilləsi olan çiçəklənmə, bitkidə hərəkətə keçən xüsusi siqnallara və hüceyrə nüvəsində qeydli olan genetik bir proqrama bağlıdır. Yaxşı, görəsən bunları hərəkətə keçirərək çiçəklənmə üçün ən uyğun mövsümün gəldiyini bitkiyə xəbər verən əsas faktorlar nələrdir? Bu faktorlar biri elm adamlarının "Fotoperiyot" olaraq adlandırdığı gündüz müddəti və digəri də soyuq dövrün varlığıdır.
Bitkilərdəki xüsusi xəbərçi: Florigen
Bitkilər günəşə məruz qaldıqları müddəti "florigen" adlı xüsusi bir hormon sayəsində yarpaqları vasitəsiylə qəbul edə bilirlər.
Florigen hormonu çiçəklərdəki mövsümlərə bağlı inkişafları başladan ilk siqnalı verər. Yarpaqlar "florigen" adı verilən bu siqnalı, çiçəklərin olduğu budaqların uc qisimlərinə doğru göndərərlər. Günlər kifayət qədər uzandığında fəaliyyətə keçən bu hormon, bitkilərdə tumurcuqların doğru yer və zamanda ortaya çıxmalarını təmin edər. Bitkilər bu siqnala söykənən xüsusi bir sistemi avqust ayının sonuna qədər istifadə edərlər.
Almaniyadakı Max Planck İnstitutu, Yaponiyadakı Kyoto və İsveçdəki Umea Universitetlərindən araşdırma vəzifəliləri "tərə bitkisi" üzərində etdikləri araşdırma və müşahidələr nəticəsində florigen hormonunun yarpaqlardakı FT geninin (Flowering Locus T) mesajçı RNA üzərindən sintez edildiyini kəşf etdilər. Bitkilər çiçəklənməyi təşviq edən bir xəbərdarlıq götürdükdən sonra FT geni yarpaqlarda xəbərdar edilər. Söz mövzusu mRNA yarpaqlardan böyümənin meydana gəldiyi uca doğru irəliləyir. Orada FT zülalı FD olaraq bilinən böyümə ucuna xas zülalla qarşılıqlı təsirə keçir. Bu cüt təsirli molekulyar ünsür bitkilərdə tumurcuqların doğru yer və zamanda ortaya çıxmalarını təmin edir.
İsveçdəki araşdırmağa qatılan, Grenoble Bitki Hüceyrə Fiziologiyası Laboratoriyas(n)ı CNRS araşdırması məsulu François Parcy bu mövzuyla əlaqədar belə deyir:
"mRNA yarpaqdan yola çıxır və ən ucdakı tumurcuğa çatmaq üçün bitkinin damar şəbəkəsini istifadə edir. Uc nöqtədə, FD zülalına qatılaraq çiçəklənməyi başladan FT zülalına səbəb olur."
Max Planck Gelişimsel Biologiya İnstitutu idarəcisi Detlef Weigel bunu belə açıqlayır:
"FT genini 1990-ların sonunda kəşf etdik, ancaq bu kiçik zülalın necə olur ki, çiçəklərin əmələ gəlməsini təmin edən genlərin fəaliyyətlərini nəzarət etdiyini uzun illər anlaya bilmədik. Araşdırmalar nəticəsində, FTin bitkilərin böyümə nöqtələrində var olan FD zülalına ehtiyacı olduğunu gördük ki, bunun da çox böyük əhəmiyyəti var. Çünki FD və FT ancaq eyni hüceyrədə güclərini birləşdirdikləri təqdirdə aktiv ola bilərlər."
Edilən bütün araşdırmalar, əldə edilən bu fövqəladə nəticələndirər, bitkilərdəki çiçəklənmə hadisəsinin zamanlamasından, genlərin və zülalların işləyiş və idarəsinə qədər hər cür fəaliyyətlərini təşkil edən, hamısını məlumatı və yoxlaması altında saxlayan üstün bir Ağılın və gücün dəlillərini ortaya qoyur.
Allah üstün gücü və sonsuz elmiylə hər yerdə yaradılış dəlillərini bizlərə göstərməklə, bunları görərək öyüd götürməyizi və düşünməmizi istəyir. Quranda da ifadə edildiyi kimi, ancaq ağlını istifadə edə bilən kəslər öyüd götürüb düşünər və Rəbbimiz lazım olduğu kimi tanıyıb təqdir edə bilərlər.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
“Twitter” psixi pozuntusu olan insanları tanıyır
Məktəbə uyğunlaşmanı necə asanlaşdırmalı?
Bu günün hava proqnozu
COVID-19-un daha yoluxucu hala gəldiyi AÇIQLANDI
44 min insan koronavirusdan şəfa tapıb
ABŞ Dağlıq Qarabağa dair Vyana görüşünü yüksək qiymətləndirir
Granola (foto-resept)
Şəhər sakinləri “həşərat istilası”nın əsarətində - VİDEO
Azərbaycanı İrəvanda təriflədilər
Günün ulduz falı
Putinin Qarabağ səyləri
Brend çanta modelləri
Kanye Uestdən qəribə açıqlama
Eşq
Azərbaycan ordusu döyüşə hazır vəziyyətə gətirildi
Alışdığımız görünüş, yoxsa reallıqmı?
Bu nənəni 2 milyon nəfər izləyir - FOTO
Həyatını mobil telefon qutaran əsgərin ailəsi danışdı - VİDEO
Arzuların arzusu
“Biz qayıdırıq, gözlə, Xocalı!” - VİDEOÇARX
Hər gün qatıq yesəniz...
Ağılı başdan alan virus tapıldı
450 gün açıq kosmosda qaldı, məhv olmadı
Yay üçün donlar
3 il boyunca "hamilə olan" qadın
Şuşaya gedən yeni yol nə zaman istifadəyə veriləcək? - RƏSMİ
Zövqlü don modelləri
3500-cü ildən gələn qadın:"Yadplanetlidən hamilə qalmışam”
İran Ermənistan arasında mərmi qalmaqalı
Barış Arduç “Çukur”da
Hər gün 1 qaşıq zeytun yağı yesəniz...
Özbək şorbası (foto resept)
Aktauda Heydər Əliyevin xatirəsi yad edilib
Pulu qənaətlə necə xərcləməli?
Azərbaycan polisinə "nömrə" gəlmək neçəyədir?
"Traktorsazi"nin yeni baş məşqçisi var
Ebola məğlub olur
Rollara görə inanılmaz dəyişikliklərə məruz qalan aktyorlar
Gələn ay qeyri-iş günlərinin sayı açıqlandı
Harri və Meqan 15 milyonluq villaya köçdülər
Cardi B son halı ilə QORXUTDU-FOTO
Təhsil Nazirliyindən xaricdə təhsil almaq istəyənlərə XƏBƏRDARLIQ
Günün ulduz falı
Selena Gomezdən yeni FOTOsessiya
Çox sevildiyi üçün boşanmaq istəyir-Qadından qəribə addım
İspaniyadan Azərbaycana Qarabağ dəstəyi
Bakının mərkəzində "ayı" peyda oldu
İnsanlığın öldüyü yer
Yazmağı öyrənirəm - 5
TQDK bu gün cavabları elan edəcək
- ŞƏRHLƏR