İnsan qəlbinin açarı "sözdür". İnsanlar xarici aləmlə öz doğma dili vasitəsilə təmas yaradırlar. Onların maddi, əxlaqi-ruhi, ictimai həyatının quruluşu, cəmiyyətdəki yeri, digər insanlarla ünsiyyəti müxtəlif söz birləşmələri və ifadələrlə gerçəkləşdirilir. Söz və nitq insan təfəkkürünün zirvəsidir. İnsanlar, adətən, öz davranış və hərəkətlərini öz ağlı və idrakı ilə izah etməyə çalışırlar. Əslində isə onlar nə edirlərsə, öz ehtiyaclarını ödəmək xatirinə edirlər. Bir sözlə, insan fəaliyyətinin hərəkətverici qüvvəsi, davranış hərəkətlərinin mənbəyi onun tələbatıdır. İnsan tələbatının obyektiv göstəriciləri mövcuddur ki, bu da insanın şüuru, düşüncəsi və iradəsi ilə idarə olunmayan emosiyalarıdır. Emosiya nədir? Emosiya dedikdə, psixi vəziyyətin, insanın əhval-ruhiyyəsinin üzünün ifadəsində, mimikasında biruzə verməsi kimi anlaşılmır və bu məsələnin zahiri cəhətidir. Daha dərin və ümumi cəhəti onun insanın psixikası ilə bağlı olan tərəfidir. Emosiya hər hansı aktual tələbatın insan beynində əks olunması və onun təmin olunması imkanının qiymətləndirilməsidir. Bunu isə hər bir şəxs öz bilik və təcrübəsi ilə qiymətləndirir. Hər hansı məlumata malik olan şəxs öz tələbatına uyğun olaraq aldığı informasiyanı qiymətləndirə bilir. Məhz buna görə də eyni bir əsər, söylənilən söz və yaxud dinlənilən nitq ayrı-ayrı dinləyicidə, tamaşaçıda fərqli daxili gərginlik yaradır.
İnsanın tələbatı məsələsinə də toxunaq. Qeyd edək ki, bu günə qədər insan tələbatının təsnif olunmasında çətinliklər ilkin tələbatın çoxsaylı tələbatlara transformasiya olunması ilə izah olunur. Hazırda bu haqda dəqiq meyarlar yoxdu. Məsələn: amerikalı psixoloq A.Maslou bunların sayının 15, Mak-Duqlas 18, fransalı Merrey və Pyeron 20 olduğunu qeyd edir. Tam dəqiq desək, insanların tələbatı 2 əsas qrupa bölünür: həyati (vital) və ictimai (sosial) tələbatlar.
Həyati tələbat fərdin varlığını təmin edən əsas tələbatdır. Bunlara qida, su, optimal isti-soyuq rejim, xarici zərərli təsirlərdən qorunmaq və s. tələbatlar aiddir. Bu məlumatlardan çoxsaylı maddi tələbat doğur (geyim, ev-eşik və s.)
İctimai tələbat sözün əsl mənasında insanın müəyyən sosial qrupa mənsub olması, onunla ümumiliyi, müəyyən ictimai yerə malik olması, onu əhatə edən insanların diqqətinə, hörmətinə, məhəbbətinə, qayğısına olan tələbatdır.
Ümumiyyətlə, insanın sosial tələbatı adətən 2 hissədən ibarət olur:
1) özü üçün olan tələbatlar;
2) başqaları üçün olan tələbatlar.
Özü üçün olan tələbat insanın özünə aid olan hüquqları başa düşüb dərk etməsidir. Başqaları üçün olan tələbat isə həmin şəxsin digərləri qarşısında öz borcunu dərk etməsidir.
Daha bir məsələyə - şəxsiyyət formuluna toxunaq. Hər bir insanın öz şəxsiyyət formulu vardır ki, bunun köməyi ilə insan qarşısındakı adamın şəxsiyyətini təyin etməyə çalışır. İnsanın şəxsiyyət tipləri çox və müxtəlifdir. Bütün insanlar müsbət və mənfi tiplərə bölünür.
Müsbət tiplər daxilən xarici mühitə tez uyğunlaşan sosial tiplərdir. Mənfi tiplər isə daxilən ziddiyətli, həm də xarici aləmlə daim münaqişədə yaşayan melonxonik tiplərdir.
Müasir anlayışlara görə, insan şəxsiyyətinin quruluşu 4 hissəyə bölünür:
1) insanın temperamenti və digər bioloji xüsusiyyətləri;
2) İnsanın iradəsi, yaddaşı, hissləri, emosiyaları, qavrayışı, təfəkkürü, duyğuları, bir sözlə,əsas psixoloji proseslərin birləşdirən bu hissədə ictimai elementlər də özünə yer tapır.
3) İnsanın bacarığı, biliyi kimi xüsusiyyətləri həyat təcrübəsi və təhsillə yaranır.
4) İnsan şəxsiyyətinin ən ali, sonuncu hissəsini onun dünyagörüşü, həyatda idealı, maraqları, istək və arzuları təşkil edir, yalnız tərbiyə vasitəsilə yaranır.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Yumurta qabıqlarından necə faydalanmalı?
İncə telli saçlara qulluq
Pendirli kotlet (foto-resept)
Murad Boz: "Səninlə qürür duyuram"
Ən rüşvətxor ölkələr
Könüllü işləmək istəyənlərin nəzərinə
Qaraçı plovu/Şor salatı (video-resept)
İspan dili 21-ci dərs
Məşhur müğənni pul yağışına tutuldu-FOTO
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-18 İyul
Eşqdən öyrənəcəyiniz 17 dərs
Kartof saçların tez uzanmasını təmin edir
Bu günün hava proqnozu
Brayl klaviaturalı ilk telefon
Bu təyyarələr kök sərnişinləri daşımayacaq - QADAДћA
Təhsil nazirindən şagirdlərə qadağa
Torpaqda yetişdirilməyən gül
Ürək-damar xəstəlikləri
Naxçıvanda 18 nəfərdə koronavirus aşkarlandı - VİDEO
Real olmayan gözəllər
Təyyarədən özünə ev düzəltdi-FOTO
Baş nazirdən riskli vergi ödəyiciləri barədə QƏRAR
Koronavirus təkcə ağciyərləri deyil, beyni də sıradan çıxarır - Professor
Məzuniyyəti harada keçirməli?
Krallıq dayələrinə bu sözlər QADAДћAN olunub-FOTO
Hava haqqında - 18.01.2014
Xəyanətə uğradı, 25 kq arıqladı-FOTO
Küçədə yeni tərz
Qaşlarınızı necə gurlaşdıra bilərsiniz?
Türkiyə və Rusiya birgə avtomobil istehsalına başlayacaqlar
Rihanna və Beyons oğurluqda ittiham olunur.
Heydər Əliyev ilk dəfə səs verdi
Azərbaycanda koronavirusa yeni rekord yoluxma faktı qeydə alındı: 12 nəfər öldü
Appendisit və onun fəsadları
Azərbaycanda əhalinin gəlirləri açıqlandı
"Kənd" və "şəhərli"yə ayırdığımız yumurtanın bilmədiyiniz "əmma"ları
Dünyanı titrədəcək güc
Daha dolğun dodaqlar üçün...
Hamiləlikdə nə yeməli?
Kitab rekord qiymətə satıldı
Taksi sürücülərinə VACİB XƏBƏR-VİDEO
20 mindən artıq insan könüllü şəkildə koronavirusa yoluxdurulacaq, çünki...
Bəzəkli sabunun hazırlanması
Fahriye Evcene dəstək oldular-FOTO
Yas düzəldi, bəs toy?
Gediş haqqı UCUZLAŞDI
Məşhur rəsmlər karantin dövründə çəkilsəydi...
“Yıxıldım, bildim ki, ölmədim, minaya düşmüşəm, “gəlmə” deyə qışqırdım” - VİDEO
Gəlinlər üçün 3000 manatlıq qızıl maska hazırlandı - FOTO
Komendant saatı nə vaxt ləğv olunacaq?
- ŞƏRHLƏR