Miqdar sayları
Miqdar sayları əşyanın miqdarını bildirir və nə qədər? neçə? suallarına cavab olur.
Midar sayının 3 növü var:
1. Müəyyən miqdar sayları
2. Qeyri- müəyyən miqdar sayları
3. Kəsr sayları
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları
Miqdar saylarının bu növü əşyanın konkret miqdarını bildirir. 1-dən baş.layaraq sonsuzluğa qədər artır və sonsuzluqdan 1-ə qədər azalır.
Quruluşca sadə və tərkibi olur. Başqa nitq hissələrindən say düzəlmir.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları bir kökdən və bir morfemdən ibarət olur. Dilimizdə müəyyənlik bildirən 22 sadə miqdar sayı var. Bir, iki, üç, dörd, beş, altı, yeddi, səkkiz, doqquz, on, iyirmi, otuz, qırx, əlli, altmış,yetmiş, səksən, doxsan, yüz, min, milyon, milyard. Milyon və milyar alınma, qalanları sırf öz dilimizə məxsusdur.
Sadə sayların birləşməsindən tərkibi saylar yaranır. Müəyyənlik bildirən sadə sayların tərkibi say kimi birləşməsinin 10-dan 100-ə qədər bir üsulu, 100-dən 1000-ə qədər də başqa bir üsulu vardır.
10-dan 100-ə qədər əvvəl onluqlar, sonra təkliklər işlənir. Məsələn: iyirmi beş, otuz iki və s.
100-dən yuxarı işə qarışıq şəkildə işlənə bilir. Məsələn: yüz əlli iki min, on beç min, iki yüz min və s.
Tərkibi saylar yanaşma üsulu ilə yaranır.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları isimlərdən əvvəl işləndikdə sayla isim arasında numerativ sözlər işlənir. Cüt, baş, ədəd, dəst, parça, tikə ,dənə, nüsxə, cild, qatar, qətrə, top, nəfər, göz, para və s. Bu sözlərin əksəriyyəti müstəqilliyini itirmiş isimlərdir. Məsələn: 3 göz otaq, 1 cüt ayaqqabı, bir tikə çörək, 10 baş heyvan və s.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları içərisində ən çox işlənəni bir sözüdür. Bir sözü müxtəlif məqamlarda işlənir.
1. Əşyanın konkret və dəqiq miqdarını, miqdar saylarının birincisini bildirir. Məs: 1 kitab, iki qələm və s.
2. Qeyri-müəyyənlik bildirən ədat kimi.Məs: Sənə bir söz demək istəyirəm.
3. Qüvvətləndirici ədat kimi. Məsələn: Böyük bir binanaın arxasındakı yaşıllıqlar tamamən yox olmuşdu.
4. Zərfdən sonra təkid bildirən bir ədat kimi. Məs: Sən sabah bir bizə gəl, mən sənə hər şeyi başa salacam.
5. Az, çox, xeyli, qədər, neçə sözlərilə birləşərək qeyri-müəyyənlik yaradır. Məs: bir neçə kitab, bir qədər un, bir az duz və s.
6. An, vaxt, zaman, gün, ay, dəfə sözlərilə birləşərək zaman zərfləri əmələ gətirir.Məs: bir an, bir zaman, bir dəfə və s.
7. Təhər, sayaq, cür sözlərilə birləşərək tərz zərfləri əmələ gətirir.
Bir sözü -ca, -cə ədatı ilə də işlənir.Məs: Sənin bircə sözün mənə kifayətdir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Körpəyə üzməyi bələkdən öyrədin
Məşhur aktyor gala gecəsinə qatıldı-FOTO
Çürük dişlər bir çox xəstəliklərə səbəb ola bilər
Məhəmməd Peyğəmbərin (s) məzarı köçürülür?
Günün ulduz falı
Qəribəliyi ilə seçilən 6 restoran
İpoteka ilə ev alanlar kimlərdir?
Gökhan "O səs Türkiyə"ni tərk etdi
Mikayıl Cabbarovdan məktəbəhazırlıq qrupları ilə bağlı ƏMR - YENİLƏNİB
Deniz Çakıra 1il həbs cəzası!
Instagram'da mesajlaşma dövrü bitir
“FaceApp”: sizi “qocaldan” proqram təhlükəlidir-FOTO
Qadın əzəmətinin arxasında nə gizlənir?
Əriştəli kek
"ABŞ ATƏT-in Minsk qrupu çərçivəsində Rusiya ilə əməkdaşlığı davam etdirəcək"
Altsheymer xəstəliyi ilə mübarizədə yeni üsul tapıldı
Bu gün Azərbaycan Kubokunun finalçıları məlum olacaq
Azərbaycan bayrağına hörmətsizlik edən tələbə BDU-dan qovuldu - RƏSMİ
Gün var əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
6 yaşlı Leyla hər kəsi heyrətləndirdi-FOTO
Yeni qaş trendi: Balıq quyruğu
Siçovul göstərdiyi şücaətə görə medalla təltif olundu - VİDEO
Sobada sadə peraşki (foto resept)
Hesabına səhvən 30 milyon köçürdülər - İNDİ QAYTARMIR
Bakıda gimnastika növləri üzrə birgə açıq Azərbaycan çempionatı başlayıb
Heç görmədiyiniz qəribə meyvələr
NASA-dan dünyanı təəccübləndirən PAYLAŞIM
Denis Kislov: “Qarabağ münaqişəsi tez, aydın və lazımi zamanda həll edildi”
Ana bətni daha dəqiq görüləcək
Ramazanın 25-ci günüС‚ duası
Məhəbbəti necə qoruyub saxlamaq olar?
Xalq artistinin 75 illik yubileyi qeyd olundu
İlham Əliyev bir sıra görüşlər keçirdi
Qara rəngli donlar (2)
Kivi mürəbbəsi (foto resept)
Sabahın HAVAsı
İngiltərədə “super yoluxduran” qadın
Selena Gomez Tarkanın fanatı imiş - FOTO
Həftəsonu Məktəblərdə Dərs Qrafiki- CƏDVƏL
Britni Spirs növbəti ailə qalmaqalına qarışdı
Yaddaş şkalasında yeriniz
Prezident dəyişiklik etdi
Fikirlərimizi necə gözəl ifadə edə bilərik?
Rahatlıq bəxş edən yataq dəstləri
Tarkanın 4 aylıq qızına bahalı təklif
Düşmən Goranboy və Tərtəri atəşə tutdu - RƏSMİ
İmplant əməliyyatı etdirənlər üçün vacib məlumatlar
Hava şəraiti kəskin dəyişəcək
Sviten Hokinqin həyat və kainat haqqında fikirləri
Əriyən qar selə döndü, sakinlər təlaşda: bənd hər an partlaya bilər
- ŞƏRHLƏR