Miqdar sayları
Miqdar sayları əşyanın miqdarını bildirir və nə qədər? neçə? suallarına cavab olur.
Midar sayının 3 növü var:
1. Müəyyən miqdar sayları
2. Qeyri- müəyyən miqdar sayları
3. Kəsr sayları
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları
Miqdar saylarının bu növü əşyanın konkret miqdarını bildirir. 1-dən baş.layaraq sonsuzluğa qədər artır və sonsuzluqdan 1-ə qədər azalır.
Quruluşca sadə və tərkibi olur. Başqa nitq hissələrindən say düzəlmir.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları bir kökdən və bir morfemdən ibarət olur. Dilimizdə müəyyənlik bildirən 22 sadə miqdar sayı var. Bir, iki, üç, dörd, beş, altı, yeddi, səkkiz, doqquz, on, iyirmi, otuz, qırx, əlli, altmış,yetmiş, səksən, doxsan, yüz, min, milyon, milyard. Milyon və milyar alınma, qalanları sırf öz dilimizə məxsusdur.
Sadə sayların birləşməsindən tərkibi saylar yaranır. Müəyyənlik bildirən sadə sayların tərkibi say kimi birləşməsinin 10-dan 100-ə qədər bir üsulu, 100-dən 1000-ə qədər də başqa bir üsulu vardır.
10-dan 100-ə qədər əvvəl onluqlar, sonra təkliklər işlənir. Məsələn: iyirmi beş, otuz iki və s.
100-dən yuxarı işə qarışıq şəkildə işlənə bilir. Məsələn: yüz əlli iki min, on beç min, iki yüz min və s.
Tərkibi saylar yanaşma üsulu ilə yaranır.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları isimlərdən əvvəl işləndikdə sayla isim arasında numerativ sözlər işlənir. Cüt, baş, ədəd, dəst, parça, tikə ,dənə, nüsxə, cild, qatar, qətrə, top, nəfər, göz, para və s. Bu sözlərin əksəriyyəti müstəqilliyini itirmiş isimlərdir. Məsələn: 3 göz otaq, 1 cüt ayaqqabı, bir tikə çörək, 10 baş heyvan və s.
Müəyyənlik bildirən miqdar sayları içərisində ən çox işlənəni bir sözüdür. Bir sözü müxtəlif məqamlarda işlənir.
1. Əşyanın konkret və dəqiq miqdarını, miqdar saylarının birincisini bildirir. Məs: 1 kitab, iki qələm və s.
2. Qeyri-müəyyənlik bildirən ədat kimi.Məs: Sənə bir söz demək istəyirəm.
3. Qüvvətləndirici ədat kimi. Məsələn: Böyük bir binanaın arxasındakı yaşıllıqlar tamamən yox olmuşdu.
4. Zərfdən sonra təkid bildirən bir ədat kimi. Məs: Sən sabah bir bizə gəl, mən sənə hər şeyi başa salacam.
5. Az, çox, xeyli, qədər, neçə sözlərilə birləşərək qeyri-müəyyənlik yaradır. Məs: bir neçə kitab, bir qədər un, bir az duz və s.
6. An, vaxt, zaman, gün, ay, dəfə sözlərilə birləşərək zaman zərfləri əmələ gətirir.Məs: bir an, bir zaman, bir dəfə və s.
7. Təhər, sayaq, cür sözlərilə birləşərək tərz zərfləri əmələ gətirir.
Bir sözü -ca, -cə ədatı ilə də işlənir.Məs: Sənin bircə sözün mənə kifayətdir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycanda varlı balalarına xüsusi yardım nəzərdə tutan qanun hazırlanır
Daha bir neçə bankın kreditlərini MilliÖN terminalları vasitəsilə ödəmək mümkün olacaq
İnanılmaz optik illüziyalar
Mehriban Əliyevadan işğaldan azad edilmiş Şuşayla bağlı paylaşım
Prezident İlham Əliyevin dəmir məntiqi
Bakıda Novruz şənliyi keçiriləcək
Azərbaycanda zəlzələ olub
Kəndlilər kəndi satın aldılar
"Vintage" stildə ayaqqabılar
Angelina Jolienin 5 gözəllik imzası
Hellouində yadda qalan kostyumlar
Bağçalara verilən ərzaqlar keyfiyyətlidirmi? - AÇIQLAMA
Məşhur aktyor həyat yoldaşından şikayətləndi
Dəblə geyinmək, yoxsa zövqlə?
Yenilənmiş Nissan 370Z - FOTO
Hamiləlikdə varikoz
Kirayə yolu ilə satılacaq mənzillərlə bağlı MÜHÜM XƏBƏR: evlisinizsə...
HAVA necə olacaq?-21 Avqust
Məktəb direktorlarının diaqnostik qiymətləndirilməsi aparılacaq
Azərbaycanda 18 min manat pensiya alan var
Neft ucuzlaşdı
Adriana Lima və Metin Hara ayrılıb-SƏBƏB
Dəbli polto modelləri
Türkiyədən gəlmiş çəkiliş qrupu Azərbaycanda 3 sənədli filmin çəkilişinə başladı
Pandemiya şəraitində Gürcüstanda hotellər necə fəaliyyət göstərəcək?
Günün qoroskopu: o vərdişləri tərgidin
Azərbaycan təhsilində ilk
İstehsal tarixindəki səhvlər
Orduda gülənçi izlərinin axtarışı başladı
Ayrılıq xəbərlərinə belə son qoydu-FOTO
120 kq arıqlayan şəxs sirrini paylaşdı - FOTO/VİDEO
Dünyanın ən nazik noutbuku təqdim edildi
Nəhəng atlet 5-ci dəfə ən güclü oldu - FOTO
"Qara qızıl" dibə vurur
Ermənilər "Türkiyənin ürəyi"ni istəyir
Milçəklər ən çox hansı qan qrupunu sevir?
Şahzadə və sevgilisi bal ayını Türkiyədə keçirmək istəyir
Möhtəşəm donlar
Uşaqlarla düzgün davranış qaydası
Varlıların yeni dəbi
Atəşkəs bərpa olunur - hərbçilərin meyitlərinin götürülməsi başlayır
Qəribə XƏSTƏLİK: Ərinə allergiyası olan qadın - FOTOLAR
Uşaqlar arasında intihar halları niyə artıb?
Krım meteoritinin UNO ilə əlaqəsi var
Qadınların kişilərdən daha üstün olduğu 13 əhəmiyyətli mövzu
Türkiyədə dördgünlük komendant saatı tətbiq ediləcək
Saç tökülməsinin qarşısını alan maska
Palma yağı haqqında həqiqət
Mədə sağlamlığına faydalı olan 3 qida
Dərs ili başlayandan bu günədək neçə müəllim və şagirddə koronavirus aşkarlanıb? - RƏSMİ AÇIQLAMA
- ŞƏRHLƏR