Bu gün də sizə Azərbaycan yazıçı-publisisti, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən Zoğal bitkisinin çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyəm. Ümid edirəm ki, faydalanacaqsınız.
Zoğal bitkisindən (meyvəsindən) insanların qida kimi istifadə etməsinin başlanğıcı bilinməyən qədim tarixi vardır. Lakin yazılı mənbələrdə zoğal meyvəsindən istifadə olunmasının 5 min illik tarixi olduğu göstərilir. Ona Avropada (Fransa, İtaliya, Şərqi Avropa, Ukrayna, Moldova, Rusiya), Qafqaz, Mərkəzi Asiya, Çin, Yaponiya və Şimali Amerikada rast gəlmək mümkündür. Çox qəribədir ki, zoğal bitkisi mart ayının ortasında çiçək açmağa başlayır və tam meyvənin yetişməsinə kimi azı 5-6 ay keçir. Hələ bu qədər uzun müddətə yetişən və formalaşan ikinci meyvə ağacı tanımadığımı da qeyd etməliyəm. Bir çox hallarda kol, təsadüfü hallarda isə 5-7 metr hündürlüyündə olan ağacda yetişir. Tarixçilərin bildirdiyinə görə İsveçrədəki arxeoloji qazıntılar zamanı ilk zoğal sümüklərinə rast gəlinib. Lakin mən sizə bu xəbərimdə zoğalın tarix boyu hansı mərhələləri keçdiyindən bəhs etməyəcəm. Bu xəbərimdə sizə zoğalın kimyəvi və müalicəvi əhəmiyyətindən bəhs edəcəyəm.
Zoğalın kimyəvi tərkibi
Zoğalın qabıq hissəsindən 6,25-8,1% aşı maddəsi, üzvi turşular, budaqlarından 5,84% aşı triterpenoidlərdən ursol turşusu, yarpaqlarından sulu karbohidratlar, C vitamini, fenolkarbon turşularından qal, ellaq turşuları, 7-17,6% aşı maddəsi, kversetin, kempferol flavonoidləri, çiçəyinin tərkibindən fenolkar-bon turşuları və onların törəmələrindən qall və ellaq turşuları, rutin, izokversetin, kversitin (3- β karotin, α -karotin), kversetin, meyvəsindən sulu karbohidratlar, saxaroza, 0,63-1,44 pektin, alma, çaxır, qlioksal üzvü turşuları, karotinoid maddələri, C vitamini, 0,13-0,89% aşı maddələri, leykoanosianlar, delfinidin, sianidin, peonidin, malvidin, 3-ramunorilqallaktozid, 3-qalaktozid sianidin, 3-qalaktozid delfi-nidin, 3-qalaktozid və 3-robinobiozid pelazqonidin (3-raninorilqalak-tozid pelazqonidin), şirəsindən alma turşusu, C vitamini, aşı maddələrindən – katexin, epiqallokatexin, epikatexin, sianidin, plazqonidin, toxumlarından 8,9% aşı maddəsi, 5,6% piyli yağ və s. maddələr aşkar edilmişdir.
Tibbi əhəmiyyəti
Qabıqlarından hazırlanan ekstraktın arpa unu ilə qarışdırıb pasterizəyə bənzər maddə hazırlayıb səpki və çibanların üzərinə yaxıb müalicə edirlər. Qabıq və yarpağından hazırlanan dəmləmə və cövhərlərdən böyrək, qaraciyər və diabetdə istifadə edilir. Şirəsindən damcı kimi göz xəstəliklərində istifadə edilir. Yarpaqlarından surrokat çayı hazırlanır. Meyvəsindən sinka, qan azlığında, soyuqdəymələrdə, qızdırmada, mədə-bağırsaq xəstəliklərində, şirəsindən, lavaşanasından hazırlanan spirtsiz içkilərdən malyariyada, iştahın artırılmasında, şirəsini nişasta ilə qarışdırılıb şəkərli diabetdə, eləcə də iştahartırıcı vasitə kimi istifadə edilir. Meyvəsinin ət hissəsindən hazırlanan preparatlarından zülalın asan həzm olunmasında, ishalın qarşısının alınmasında və s. xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə olunur.
Zoğal meyvəsindən insanlar qida kimi təzə, qurudulmuş və bişirilmiş halda istifadə edir. Bundan başqa zoğaldan hazırlanan şirə mədə-bağırsaq pozğunluqlarının aradan qaldırılmasında da istifadə olunur. Meyvəsindən hazırlanan şirəyə bal və yumurta sarısı qataraq qarın yatalağının müalicəsində istifadə edirlər. Zoğalın meyvəsindən maddələr mübadiləsinin nizama salınmasında, qan azlığında və mədə xəstəliyində də istifadə olunur. Zoğalın yarpaq və cavan budaqlarından spirtli cövhər - ödqovucu və sidikqovucu kimi istifadə edilir. Onun cəyirdəyindən, şirəsindən və meyvəsindən hazırlanan spirtli tinktura qızdırma xəstəliyini sağaldır, qabığından hazırlanan spirtli məhlul isə orqanizmin fəaliyyətini gücləndirir. Zoğalın çəyirdəyini qurudub üyüdəndən sonra yaranın üstünə səpdikdə yara tezliklə sağalır. Zoğalın meyvəsinin çəyirdəyindən qəhvə hazırlamaq da mümkündür.
XƏBƏR LENTİ
Moskvada Dağlıq Qarabağ nizamlamasının aktual məsələləri müzakirə olunub
Ət piroqu (foto resept)
Sözlərin təsnifatı
2019-cu ilin ən gözəl dekorasiya nümunələri
12 yaşlı uşaq 83 kilo arıqladı - VİDEO
Daşınan sensor vücudu yoxlayacaq
Şokoladlı, kokoslu tort (foto resept)
Həftənin ilk iş günü hava necə olacaq?
Koronavirus xəstələri ictimai nəqliyyatda “super yoluxdurucuya” çevrilir - XƏBƏRDARLIQ
Ingilis dili-XXVII-dərs
Azərbaycanda daha 41 nəfər koronavirusdan öldü: 2284 yeni yoluxma
Elçilik
Rusiya ilə bağlı bədbin proqnoz
Prezident sükan arxasında
Valideynlərin uşaqlarda itirdikləri güvən problemi
Təzəpir məscidində bayram namazı qılındı
"Qızıl Qlobus" 2012
Putindən çox mühüm həmlə
Abortların sayı 2 dəfə azalıb
Azərbaycan müdafiə nazirinin yeni müavini təyin olundu
Buraxılış imtahanında iştirak etməyənlərə sənəd verilməyəcək
Məşhur aktrisa hərəkəti ilə təəccübləndirdi
Azərbaycan idmançıları erməniləri peşman etdilər
Bakı metrosunda yeni qatarlar
Rəngarəng toyuq filesindən yemək (foto resept)
Krım meteoritinin UNO ilə əlaqəsi var
Uşaqlıq dövrü pozuntuları (2) (childhood disorder)
Tavada böyürtkənli piroq (foto resept)
Sumqayıtdakı evlərin yeni qiyməti
Bengü canlı yayımda ağladı-VİDEO
Tuba Büyüküstün əkizlərinin Yeni il partisində - FOTOLAR
Sağlam üsulla qaralma
Danışan balinalar - VİDEO
Ən çox vergi ödəyən məşhurların adı açıqlandı
Dünya alimləri ŞOKda: Fermer dinozavr yumurtası tapdı - FOTO
Erməni nazir: "Biz Bakıya getməliyik"
"İgid əsgər, möhkəm dayan!" mahnısının müəllifi ölkəmizin təmsilçisi oldu
Cins şalvarlar
Keçibuynuzunun faydaları
Agentlik sədrindən maska açıqlaması: “İctimai nəqliyyatda...”
Ekiz bacıların arzusunu çin etdi
Yerin forması və ölçüləri
Davut Güloğluya MƏHKƏMƏ CƏZASI-SƏBƏB
Benzinin qiyməti niyə qalxdı?
Bu cür yatmaq nəyin əlamətidir?
Məşhur cütlük ayrılır?-FOTO
100 ildən sonra ilk dəfə NƏHƏNG tısbağa tapıldı-FOTO
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-25 yanvar
I Qarabağ müharibəsində şəhid olmuş Azərbaycan hərbçilərinin dəqiq sayı açıqlandı
Günün ulduz falı
- ŞƏRHLƏR