Bu gün də sizə Azərbaycan yazıçı-publisisti, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən Zoğal bitkisinin çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyəm. Ümid edirəm ki, faydalanacaqsınız.
Zoğal bitkisindən (meyvəsindən) insanların qida kimi istifadə etməsinin başlanğıcı bilinməyən qədim tarixi vardır. Lakin yazılı mənbələrdə zoğal meyvəsindən istifadə olunmasının 5 min illik tarixi olduğu göstərilir. Ona Avropada (Fransa, İtaliya, Şərqi Avropa, Ukrayna, Moldova, Rusiya), Qafqaz, Mərkəzi Asiya, Çin, Yaponiya və Şimali Amerikada rast gəlmək mümkündür. Çox qəribədir ki, zoğal bitkisi mart ayının ortasında çiçək açmağa başlayır və tam meyvənin yetişməsinə kimi azı 5-6 ay keçir. Hələ bu qədər uzun müddətə yetişən və formalaşan ikinci meyvə ağacı tanımadığımı da qeyd etməliyəm. Bir çox hallarda kol, təsadüfü hallarda isə 5-7 metr hündürlüyündə olan ağacda yetişir. Tarixçilərin bildirdiyinə görə İsveçrədəki arxeoloji qazıntılar zamanı ilk zoğal sümüklərinə rast gəlinib. Lakin mən sizə bu xəbərimdə zoğalın tarix boyu hansı mərhələləri keçdiyindən bəhs etməyəcəm. Bu xəbərimdə sizə zoğalın kimyəvi və müalicəvi əhəmiyyətindən bəhs edəcəyəm.
Zoğalın kimyəvi tərkibi
Zoğalın qabıq hissəsindən 6,25-8,1% aşı maddəsi, üzvi turşular, budaqlarından 5,84% aşı triterpenoidlərdən ursol turşusu, yarpaqlarından sulu karbohidratlar, C vitamini, fenolkarbon turşularından qal, ellaq turşuları, 7-17,6% aşı maddəsi, kversetin, kempferol flavonoidləri, çiçəyinin tərkibindən fenolkar-bon turşuları və onların törəmələrindən qall və ellaq turşuları, rutin, izokversetin, kversitin (3- β karotin, α -karotin), kversetin, meyvəsindən sulu karbohidratlar, saxaroza, 0,63-1,44 pektin, alma, çaxır, qlioksal üzvü turşuları, karotinoid maddələri, C vitamini, 0,13-0,89% aşı maddələri, leykoanosianlar, delfinidin, sianidin, peonidin, malvidin, 3-ramunorilqallaktozid, 3-qalaktozid sianidin, 3-qalaktozid delfi-nidin, 3-qalaktozid və 3-robinobiozid pelazqonidin (3-raninorilqalak-tozid pelazqonidin), şirəsindən alma turşusu, C vitamini, aşı maddələrindən – katexin, epiqallokatexin, epikatexin, sianidin, plazqonidin, toxumlarından 8,9% aşı maddəsi, 5,6% piyli yağ və s. maddələr aşkar edilmişdir.
Tibbi əhəmiyyəti
Qabıqlarından hazırlanan ekstraktın arpa unu ilə qarışdırıb pasterizəyə bənzər maddə hazırlayıb səpki və çibanların üzərinə yaxıb müalicə edirlər. Qabıq və yarpağından hazırlanan dəmləmə və cövhərlərdən böyrək, qaraciyər və diabetdə istifadə edilir. Şirəsindən damcı kimi göz xəstəliklərində istifadə edilir. Yarpaqlarından surrokat çayı hazırlanır. Meyvəsindən sinka, qan azlığında, soyuqdəymələrdə, qızdırmada, mədə-bağırsaq xəstəliklərində, şirəsindən, lavaşanasından hazırlanan spirtsiz içkilərdən malyariyada, iştahın artırılmasında, şirəsini nişasta ilə qarışdırılıb şəkərli diabetdə, eləcə də iştahartırıcı vasitə kimi istifadə edilir. Meyvəsinin ət hissəsindən hazırlanan preparatlarından zülalın asan həzm olunmasında, ishalın qarşısının alınmasında və s. xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə olunur.
Zoğal meyvəsindən insanlar qida kimi təzə, qurudulmuş və bişirilmiş halda istifadə edir. Bundan başqa zoğaldan hazırlanan şirə mədə-bağırsaq pozğunluqlarının aradan qaldırılmasında da istifadə olunur. Meyvəsindən hazırlanan şirəyə bal və yumurta sarısı qataraq qarın yatalağının müalicəsində istifadə edirlər. Zoğalın meyvəsindən maddələr mübadiləsinin nizama salınmasında, qan azlığında və mədə xəstəliyində də istifadə olunur. Zoğalın yarpaq və cavan budaqlarından spirtli cövhər - ödqovucu və sidikqovucu kimi istifadə edilir. Onun cəyirdəyindən, şirəsindən və meyvəsindən hazırlanan spirtli tinktura qızdırma xəstəliyini sağaldır, qabığından hazırlanan spirtli məhlul isə orqanizmin fəaliyyətini gücləndirir. Zoğalın çəyirdəyini qurudub üyüdəndən sonra yaranın üstünə səpdikdə yara tezliklə sağalır. Zoğalın meyvəsinin çəyirdəyindən qəhvə hazırlamaq da mümkündür.
XƏBƏR LENTİ
Ən varlı model daş-qaş alarkən görüntüləndi-FOTO
"Dolce & Gabbana"dan yeni kolleksiya - FOTO
Prezidentin köməkçisi xarici diplomatlarla Tərtər və Ağdamda
Britaniyanı qarışdıran gülməli hadisə
ÜST koronavirusu pandemiya elan etdi
Müəllim olmaq istəyənlərin NƏZƏRİNƏ: imtahanlar başlayır
Meqan Markl vƏ kraliça Yelizaveta ilk rəsmi səfərdə-FOTO
Bağçalarda uşaqlar yaş həddinə uyğun qidalanmır - HESABAT
“Ələkbər əmi”nin nağılı
Dünyaya sərt mesaj verdi
Buse Varolun geyimi tənqid olundu-FOTO
Məşhurlar makiyajsız necə görünür?
Alimlər insanı nəyin çirkin göstərdiyini açıqladı
Qız Qalasında “Bakı-2015”lə bağlı şou
Mətbuat Şurası cəbhədəki vəziyyətlə bağlı məlumat yaydı
Şevval Şahinə sevgilisindən 120 minlik hədiyyə
Əllərinizə qulluq
Məşhur tərzi: Kate Middleton
Qadınlar hansı yaşda xoşbəxt olurlar
Ramazanın 6-cı gününün duası
Bakının yeni dərdi - sərxoş qadın sürücülər
Qarabağda ildırım sürətli müharibə
Putin: “Rusiya sülhməramlıları vəziyyəti sabitləşdirmək üçün əllərindən gələni edirlər” - VİDEO
Ancelina Colinin uşaqları əlindən alına bilər-FOTO
Sevişmə sonrası qadın olmadım mən!
Məlumatları necə qoruyursunuz?
"Fənərbağça"nın oyunçusu "Dinamo"nun baş məşqçisi oldu
Keyfiyyətli insan və cəmiyyət
Güzəştli mənzil almaq istəyənlərin NƏZƏRİNƏ
Batil əqidəni yayan kitabların satışı və tədrisi ilə nə etməli?
"Atiye"nin baş qəhrəmanı bu xanımla evlidir-FOTO
Bu qışın dəbi: Fəxriyyə Xələfovadan məsləhətlər
Parazitlər artır, həkimlər azalır?
Meyvələr haqqında gələn xəbərlər-III hissə
Məryəm Uzerli son görüntüsü ilə hamını heyrətləndirdi-FOTO
Deputat 190 manatla bağlı nazirə müraciət etdi
Ərdoğan Azərbaycana gəldi
Hülya Avşar FOTOsu ilə diqqət çəkdi
Mübarizsiz 10 il...
İsrail səfiri: "Bakı-2015 Avropa Oyunları brendə çevriləcək"
Yorğunluğa son
Nəyə sıx bağlısınız?
Qızılı sevən, siyasətdən qaçan, vətəni olmayan adamlar...
Şəhid atası: “Gözümün ağı-qarası bir oğlum vardı”
Məcburi köçkünlərə xəbərdarlıq edildi
Sürücülər üçün vacib xəbər: mobil telefonda anti-radar
Təkər, Lada adını qoymaq istədilər-FOTO
Yatdığı yerdə sərvət qazanan bloger-FOTO
Millimiz İndoneziyada 9-cu medalını qazandı
Qiyməli gül kələmi (video-resept)
- ŞƏRHLƏR