Osteoartrit, xalq arasında bilinən adı ilə daşlaşma, oynaqlarda qığırdaq toxumasının quruluşunda pozğunluq, qığırdaqda nazikləşmə, yeyilmə və təxribatın ortaya çıxdığı ən çox görülən oynaq xəstəliyidir. Ən çox ayaq, bud, əl biləyi və onurğada görülür. Oynaq qığırdağı və altındakı sümük bütövlüyünün pozulmasına səbəb olan çox müxtəlif amillər nəticəsində ortaya çıxan simptom və klinik müayinə ipucları ilə xarakterizə olunan bir xəstəlikdir.Qadınlarda kişilərə nisbətən 2 dəfə çox görülür. Ümumiyyətlə, 50 yaşın üstündə ortaya çıxan bir xəstəlikdir. Xəstəliyin irəliləməsi ilə birlikdə oynaqlarda yük daşınmasını təmin edən qığırdağa tamamilə ortadan qalxdığı və sümük səthlərin bir-biri ilə təmas etməyə başladığı görülür. İrəliləyən qığırdaq pozğunluğu ilə birlikdə oynaqda ağrı ortaya çıxır.
Risk Faktorları
-Orta və irəli yaşda olmaq
-Köklük
-Oynaq xəstəliklərinə genetik uyğunluq
-Keçirilmiş oynaq yaralanmaları
-Qığırdaq quruluşunu təsir edən xəstəliklər (Romatoid artrit, podaqra və s).
-Oynaq ətrafı əzələ qruplarının zəif olması
-Oynaqlarda yük bölgü nisbətini pozan qayda pozuntuları
Osteoartritdə ən əsas şikayət oynaq ağrısıdır. Ağrının şiddəti adamdan adama dəyişiklik göstərə bilər. Ağrı zaman içərisində artma göstərə bilər. Ağrı adətən oynaq hərəkətləri ilə artım göstərir.
Narahatlıq hissi ortaya çıxa bilər. Xüsusilə oynağın istifadə edilməsindən sonra oynaq şişliyi və oynaq sərtliyi ortaya çıxa bilər. Əl barmaqlarının ən uc oynaqlarında kiçik sümük toxuma şişləri yarana bilər. Gələcək mərhələlərdə oynaq hərəkətlərində məhdudiyyət inkişaf edə bilər.
Osteoartrit diaqnozu necə qoyulur?
Xəstənin müayinəsində oynaqda şişlik, qığırdaq səthlərdə ağrı, oynaq hərəkətlərində məhdudiyyət müəyyənləşdirilə bilər. OA diaqnozunun qoyulması üçün adətən birbaşa grafiklər kifayətdir. Oynaq aralığında daralma, qığırdaq altı sümük toxuma bölgələrində sıxlıq artımı və sümük kistləri yaranması, oynaq kənarlarında sümük çıxıntılarının (osteofit) əmələ gəlməsi osteoartrit əlamətləri olaraq görülə bilər.
Digər oynaq xəstəliklərinin xaric olunması üçün qan analizləri və sümük sintigrafiyası edilə bilər. Magnetik rezonans görüntüləmə (MİSTER) ilə oynağa aid yumşaq toxumalar ətraflı olaraq qiymətləndirilə bilər. Sümük tox
umaların ətraflı qiymətləndirməsi kompüterli tomoqrafiya (BT) ilə həyata keçirilə bilər.
Osteoartrit Necə Müalicə Edilir?
Osteoartritin qəti müalicəsi bu gün üçün mümkün deyil. Mövcud müalicə yanaşmaları xəstələrin ağrılarının ən aşağı səviyyəyə enməsini və oynaq hərəkətlərinin qorunmasını təmin etməyə yönəlikdir. Osteoartrit müalicəsində ən çox diqqət edilməsi lazım olan nöqtə xəstəliyin qarşısını almağa yönəlmiş qoruyucu tədbirlərin alınmasıdır. Bunların başında çəki xəstəliyin erkən mərhələlərində oynaq pərdələrində ortaya çıxan inflamasiyaya təzyiq göstərmək üçün dərman müalicəsindən yararlanmaq olar. Bu məqsədlə, həb və lokal kremlər kimi olan antiinflamatuar dərmanlar istifadə edilə bilər. Dərman müalicəsinə əlavə olaraq, qığırdaq toxumasının yenidən qurulmasını təmin etməyə yönəlik oynaq içinə tərkibində hyaluronik turşu olan mayelərin inyeksiya, kortikosteroid inyeksiyaları ya da ağız yoluyla qlükozamin kondoritin kimi tərkibində qığırdaq təməl maddələri olan dərmanların istifadəsi digər müalicə variantlarını ortaya çıxarır. Xüsusilə diz oynağı osteoartritində bud əzələlərinin möhkəmlənməsinə və oynaq pərdələrində inflamasiyanın azaldılmasına yönəlik məşq, fiziki müalicə və reabilitasiya üsulları, şikayətlərin aradan qaldırılmasında faydalı ola bilər. İstifadə edilən bu metodlar dərində olmayan və dərin toxumaları isitmə, toxuma yenilənməsi, əzələ möhkəmləndirmə, oynaq hərəkət açıqlığının qorunması və artırılması, ağrının aradan qaldırılması, qan axınının artırılması və əzələ tutmasının həll edilməsi kimi təsirlərə malikdir. Bu müalicələrdən fayda görməyən və ya şikayətləri təkrar edilən xəstələrdə cərrahi müalicələr də tətbiq oluna bilər.
Xəstələrə Məsləhət
-Həkiminizin tövsiyə etdiyi məşqləri mütəmadi olaraq tətbiq edin.
-Çəkinizi nəzarət altında saxlayın, çəkiniz çox isə mütləq arıqlayın.
-Ağrılı oynaqlara isti tətbiq edin, isti vanna, isti su torbaları və ya istilik verən kremlərlə edəcəyiniz masajlar ağrılarınızı azaldacaqdır.
-Osteoartrit olan oynaqlarda ağrıların və şişin artdığı dövrlərdə oynağa soyuq tətbiqi ilk bir neçə gün ərzində şikayətlərin azalmasında faydalı olacaqdır.
-Onurğa, bud, diz və topuq kimi yük daşıyan oynaq osteoartritlərində uyğun ortopedik ayaqqabılara üstünlük verin.
-Lazım olanda qoltuqağacı, yüyürək kimi dəstəklərdən yardım ala bilərsiniz.
-Gündəlik həyatınızda oynaq ağrısına yol açan hərəkətləri etməkdən çəkinin və ya sizə ən az ağrı verəcək şəkildə hərəkət edin ki, məsələn, stulda oturaraq namaz qılmaq, tualet kimi klozetdən istifadə etmək kimi ola bilər.
XƏBƏR LENTİ
