Milli.Az Respublika Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzinin baş direktor müavini Afaq Əliyevanın "qafqainfo"ya müsahibəsini təqdim edir.
- Hepatit qrupuna daxil olan viruslar barədə məlumat verməyinizi istərdik. Bu virusların daşıyıcıları dünyada nə qədərdir?
- Hazırda dünyada Hepatit B və C ağır xəstəliklərdən hesab olunur. Dünyada iki milyarddan çox insan Hepatit B virusundan əziyyət çəkir. Bunun da 360 milyona yaxını xroniki formaya keçir. 130-150 milyona yaxın insan isə Hepatit C-dən əziyyət çəkir. Hepatit C-nin B-yə nisbətən sayı az olsa da, o daha qorxulu virus hesab edilir. Bu xəstəliklərin hər ikisinin yoluxma yolu parenteral yoldur. Həm təbii, həm də süni yolla yoluxma baş verə bilir. Təbii yoluxma ana bətnində uşağa keçir. Əgər ana virus daşıyıcısıdırsa, xəstədirsə, hamiləliyinin üçüncü semestrində bu viruslardan hansısa birinə yoluxubsa, bu zaman uşaqda anadangəlmə yoluxma baş verə bilir. Doğuş zamanı da ən çox bu virusa tutulma ehtimalı olur. Ona görə də bütün dünyada 1988-ci ildən etibarən Hepatit B-yə qarşı rekombinat vaksinlərdən istifadə olunur. Bu da çox effektiv bir vaksindir. Bədəndə uzunmüddətli immunitet yaradır. Uşaq ilk peyvəndini doğulduqdan sonra ilk 12 saat ərzində alır.
- Niyə ilk 12 saat ərzində peyvənd almalıdır?
- Çünki doğuş zamanı uşağın dərisi zəif olduğundan zədələnir. Bu zaman dölyanı sular, qan, infeksiyalaşmış mayelər uşağın dərisindən orqanizminə keçir. Doğuşdan sonra uşağın Hepatit B-yə yoluxmasına səbəb ola bilər. Bundan əlavə, doğuşdan sonra bütün qadınlar Hepatit B-yə görə müayinə olunurlar. Əgər anada bu virus aşkar olunursa, belə olan halda uşağa vaksindən əlavə, Hepatit B-yə qarşı immunoqlobulin də vurulur. İmmunoqlobulin vasitəsilə uşaq hazır anticisimləri alır. Vurulan vaksinə qarşı isə bir ay ərzində aktiv immunitet yaranır. Əgər ana bətnində uşaq virusa yoluxmayıbsa, vurulan vaksinlər, immunoqlobulinlər bu xəstəliyin tam qarşısını ala bilir.
Uşaq ərazi üzrə poliklinikada qeydiyyata düşdükdən sonra iki, üç, dörd aylığında da vaksinasiyasını alır. Hazırda 2011-ci ilin iyul ayından Hepatit B-yə qarşı immunizasiya beş komponentli, tərkibində hepatit komponenti olan vaksinlə aparılır.
- Azərbaycanda hazırda nə qədər Hepatit B və C xəstəsi var?
- Bilirsiniz ki, bu viruslar 70-80 faiz hallarda xəstələrdə xroniki ağırlaşmaya gətirib çıxarır. İnsan xronikə çevrilir, yəni tam sağalmır. Son illər kəskin formalı hepatitlərin azalması prosesi gedir. Əgər 2013-cü ildə cəmi 477 hepatit hadisəsi qeydə alınmışdırsa, onun 150-si Hepatit A-dır. 2012- cil ildə 242 Hepatit B xəstəsi olubsa, 2013-cü ildə bu rəqəm 194 nəfər olub. Hepatit C-yə yoluxma 2012- ci ildə 181 nəfər idisə, 2013-də isə bu rəqəm 133 nəfər təşkil edib.
- Ən çox hansı regionlarda bu xəstəliyin daşıyıcıları var?
- Bu xəstəliyin əsas hissəsi Bakı şəhərində qeydə alınır. Səbəbi də odur ki, burada regionlara nisbətən xəstəliyin diaqnostikası daha yaxşıdır. Özəl, iri klinikalar burada çoxdur. Xəstələr müraciət edəndə onlara vaxtında diaqnoz qoyulur.
- Bu virusa ən çox nələrdən yoluxula bilir?
- İnfeksiya mənbəyi yalnız xəstə insan və ya daşıyıcıdır. Təbii yolla necə yoluxulması barədə yuxarıda məlumat verdim. Süni yolla isə əgər evdə xəstə varsa, məişət şəraitində onunla yaxın təmasda olanlar virusa yoluxa bilər. Eyni əşyalardan məsələn, daraqdan, ülgücdən, dəsmaldan istifadə etdikdə, cinsi yolla da yoluxula bilir. Gözəllik salonlarında tatuaj, manikür, pedikür və digər kosmetik proseduralar zamanı insan yoluxa bilər.
- İnsanlar bu virusa qarşı necə mübarizə aparmalıdırlar?
- Əlbəttə ki, Sanitar Xidmət tərəfindən ictimai yerlərə nəzarət aparılır. Bundan əlavə, kimsə gözəllik salonuna gedirsə, orada əşyaların dezinfeksiya olunub-olunmadığına baxmalıdır. Belə yerlərdə birdəfəlik ləvazimatlar istifadə olunmalıdır. İnsan ləvazimatların necə dezinfeksiya olunmasına özü nəzarət etməlidir.
- Xəstəliyin əlamətləri nədir?
- Hepatit B bir qədər tez aşkar olunur. Yüksək temperaturun olması, halsızlıq, tez yorulma, ürək bulanma, qusma, qaraciyər nahiyəsində küt ağrıların aşkar olunması kimi hallarla müşahidə olunur. Belə hallarda insan hökmən həkimə müraciət edir. Həkimin borcudur ki, xəstəni müayinə edib diaqnozu düzgün qoysun. Bir-iki həftə keçəndən sonra sarılıq əlamətləri özünü büruzə verir. Dəri örtükləri sarı rəng alır, gözün selikli qişaları sapsarı olur. Sidiyin rəngi tünd sarı rəngdə olur. Xəstə qeydiyyata alındıqdan sonra onun yaşadığı evdə, işlədiyi yerdə əsaslı dezinfesksiya tədbirləri də aparılmalıdır ki, ətrafda olan viruslar digərlərinin yoluxmasına səbəb olmasın. Bunun ən yaxşı üsullardan biri uşaqlara vaxtında peyvənd edilməsidir. 6 yaşına qədər olan uşaqlara vaksinlər edilir. 20 yaşına qədər uşaqlarda bu viruslara qarşı immunitet yaranır.
Yuxarı yaşlı adamlara isə peyvənd edilmir. Amma insan hər hansı şəxsi işi ilə əlaqədar özəl klinikaya müraciət edib istəyi ilə peyvənd qəbul edə bilər.
Həkimlər risk qrupuna daxildir. Onlar daima bu xəstələrlə təmasda olur. Əməliyyat zamanı əgər bu xəstə daşıyıcıdırsa, onun qanı yoluxmuş qandır. Həkimin özü yoluxmasın deyə Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən vaksin sifariş edilib. Cərrahlar, mama ginekoloqlar, laboratoriya işçilərinə ilin sonuna qədər vaksinasiyanın aparılması nəzərdə tutulub.
XƏBƏR LENTİ
Hava haqqında
HAVA necə olacaq?- 22 MART
Hamiləlik dövründə həddindən artıq kökəlməmək üçün...
Bütün ölkələrə səyahət edən ən gənc qadın
Toyuq ətli blinçiklər (foto-resept)
İranda güclü zəlzələ oldu
Seks ürəyi qoruyur
Bakı yaşıllaşacaq
“Hercai” efirlə vidalaşır
Möcüzəvi su və isti ayaq vannaları
Türkiyədə zəlzələ olub
Günün qoroskopu:İntuisiyanızın səsinə qulaq asın
Düşmənin atəş nöqtəsi və şəxsi heyəti məhv edilib - VİDEO
Pensiyaların nə qədər artırılacağı yanvarda məlum olacaq - RƏSMİ
Prezident İlham Əliyev "Yasamal" parkının açılışında iştirak edib
Pilotsuz aparatlar vurulacaq
HAVA necə olacaq?- 10 Mart
4 terabaytlıq, ilk...
Günümüzü əks etdirən rəsmlər
Sobada əriştəli toyuq (foto-resept)
Vaşinqtonun görməli yerləri
Bir neçə rayonda qaz problemi olacaq
Mənzilin təzəsi, yoxsa köhnəsi?..
Xızı-Xaçmaz, Quba, Qusar turizm zonaları yaradılacaq - FOTO
Azərbaycanla AB arasında saziş imzalandı
Mehriban Əliyevadan Madagizdə bayrağımızın qaldırılması ilə bağlı paylaşım
Sabahdan açılan kafe-restoranlarda hansı qaydalara əməl olunmalıdır? - FOTO
Yay üçün donlar
Zəngilanın işğaldan azad edilən daha bir kəndindən görüntülər - VİDEO
Bu gün “Son zəng”dir
Günün qoroskopu:Pullarınızı ağılla, məntiqlə xərcləyin
Azərbaycanda daha dörd nəfərdə koronavirus aşkarlandı
Bu il məhsuldarlıq aşağı ola bilər
Tanınmış aktrisa öldü
Prezident İlham Əliyev "Rossiya-24" telekanalına müsahibə verib
Şeyma Subaşıdan Gözlənilməz Etiraf
Şadlıq evlərində vəziyyət necədir?
Günün qoroskopu: ambisiyalarınız və xırda arzularınıza uyğun hərəkət edirsiniz
Uşaqların məzəli kəlamları
45 kiloqram arıqlayan Adelin sirri
Körpə qızlar üçün yay geyimləri
İş yerindən arayış almaq asanlaşdı
Mesut Özildən ulduz xanımına 80 milyonluq hədiyyə-FOTO
Qurama yastıqlar (1 hissə)
Bu yay ağıllı saat ola bilər
Düşmənin ələ keçirilən zirehli texnikaları təqdim olundu - FOTO
Dünyanın ən qorxunc körpüləri
"Kurtlar Vadisi" ekranlara qayıdır
Teylor Sviftdən nümunəvi addım-FOTO
Balaca şahzadələrimiz üçün donlar