Londonda 1851-ci ildəki Birinci Dünya Yarmarkası üçün tikilmiş “Kristal Saray” şüşə və dəmirdən ibarət texnologiya möcüzəsi idi. Bu saray 35 m hündürlüyündə idi. Təqribən 7500 m2-lik sahəni əhatə edirdi. 30x120 sm ölçülərində 200.000-dən çox şüşə lövhədən ibarət idi.
Kristal Saray Cozef Pakston adlı landşaft memarı tərəfindən dizayn edilmişdi. Pakston bu əsərində Victoria amazonica nilufər çiçəyindən ilham almışdı. Bu nilufər növünün zərif görünüşünə baxmayaraq insanları belə üstündə daşıyacaq qədər güclü, böyük yarpaqları var.
Pakston bu yarpaqların alt hissəsini tədqiq etdikdə qabırğaya bənzər hissələrlə dəstəkləndiyini gördü. Yarpağın mərkəzindən çevrəsinə doğru yayılan lif şəklində çıxıntılar var. Bu çıxıntıların arası da çarpaz yerləşmiş daha incə toxumalarla birləşdirilib. Pakston nilufər yarpağındakı qabırğaya bənzər quruluşu dəmirlərlə, yarpağın toxumasını isə şüşə ilə əvəz etdi. Bu yolla şüşə və dəmirdən ibarət, yüngül, ancaq çox böyük ərazini əhatə edən möhkəm bina inşa etməyi bacardı.
Nilufər bitkisi Amazon çayının dibindəki bataqlığın içində böyüməyə başlayaraq çayın səthinə doğru uzanır. Çünki yaşamaq üçün günəş işığı lazımdır. Bitki suyun səthinə çatdıqda böyüməni dayandırır. Bundan sonra üstü tikanlı yuvarlaq tumurcuqlar əmələ gəlir. Tumurcuqlar bir neçə saat ərzində uzunluğu təqribən 2 metrə çatan nəhəng yarpaqlara çerilirlər. Çünki nə qədər bol yarpaqla çayın üzəri örtülərsə, o qədər çox günəş işığı qəbul edilərək fotosintez həyata keçirilir.
Nilufər bitkisinin ehtiyacı olan digər şey də oksigendir. Bitkinin köklərinin yerləşdiyi lilli çay yatağında oksigen yoxdur. Bu səbəbdən nilufərlər köklərindən çıxan saplaqları yuxarıya, yarpaqların yerləşdiyi su səthinə doğru uzadırlar. Bəzən uzunluğu 11 metrə çatan saplaqlar yarpaqlara birləşir və yarpaqla kök arasında oksigen daşıyan kanal funksiyasını yerinə yetirirlər (David Attenborough, The Private Life Of Plants, Princeton University Press, 1995, səh.291).
Çayın dərinliklərində həyata yeni başlayan tumurcuq işığa və oksigenə ehtiyacı olduğunu, əks təqdirdə, yaşamayacağını, ehtiyacı olan şeylərin suyun səthində olduğunu, görəsən, haradan bilir? Yaşamağa yeni başlayan bir varlıq nə suyun səthindən, nə günəşin, nə də oksigenin varlığından xəbərdardır.
Təkamülçülərin məntiqi ilə baxsaq, mühitin şərtlərinə görə bu bitkilərin çoxdan nəsli kəsilmişdi. Halbuki, nilufərlər bütün mükəmməl xüsusiyyətləri ilə dövrümüzdə də yaşayırlar.
Amazon nilufərləri suyun üzərindəki işığa və oksigenə çatdıqdan sonra nəhəng yarpaqlarının su ilə dolub batmaması üçün kənarlarını yuxarıya doğru qatlayırlar. Gördükləri bu tədbirlərlə həyatlarını davam etdirə bilirlər, ancaq nəsillərinin davam etməsi üçün bir şeyə də ehtiyac var. Tozcuqlarını digər nilufərə daşıyan canlı lazımdır. Bu canlı sərtqanadlı böcəkdir. Çünki sərtqanadlı böcəklər ağ rəngə həssas yaradılıblar. Ona görə də Amazon çayının cazibədar çiçəkləri arasında bu ağ nilufərləri seçirlər.
Amazon nilufərləri də nəsillərini davam etdirən bu qonaqları gəldikdə bütün yarpaqlarını bağlayaraq qaçmamaları üçün onları həbs edirlər və böcəklərə bol-bol tozcuq bulaşdırırlar. Böcəkləri növbəti gecəyə qədər saxladıqdan sonra buraxırlar və yenidən eyni tozcuqları onların üzərinə gətirməmələri üçün rənglərini dəyişirlər. Ağappaq nilufərlər artıq çəhrayı rəngləri ilə Amazon çayını bəzəyirlər.
Şübhəsiz ki, bu qüsursuz, dəqiq hesablanmış planlar hər şeydən xəbərsiz nilufər tumurcuğunun deyil, onu yaradan uca Allahın sonsuz ağlının əsəridir. Burada qısa izah edilən bütün bu xüsusiyyətlər kainatdakı hər varlıq kimi bitkiləri də yaşamaları üçün ən uyğun sistemlərlə birlikdə Allahın yaratdığını göstərir.
R.Əkbərov
XƏBƏR LENTİ
Dənizkənarı Bulvar İdarəsinin tabeliyindəki qurumlar təsdiq edildi
ABŞ Rusiyanı belə vuracaq
Aksesuar seçimi necə olmalıdır?
Putinin Suriya müharibəsi ilə bağlı etirafı
Balaca qızlar üçün geyimlər
Bakı yollarında sürət həddi azaldıldı
Dünyanın ən böyük kitab sərgisində ulu öndər Heydər Əliyevin 90 illik yubileyi qeyd olundu
"Kobra" Pərviz "Survivor"da övladları üçün ağladı-VİDEO
Öyrəndiklərinizi rejimli şəkildə təkrar edirsinizmi?
Dünyada yeganə "şokolad" panda - VİDEO - FOTO
Sabah yay havası olacaq
Avstriyalı alim koronavirusa qarşı “ən rasional” dərmanı hazırladığını açıqladı
Bu da uşaq armud
Azərbaycanlı məşqçinin son şansı
Azərbaycanda daha 46 nəfər koronavirusdan sağaldı - RƏSMİ
Qış üçün tədarükünüzü indidən edin!
Beyonsedən qızının adına görə 10 milyon dollar istənildi - FOTO
Formada olmaq nə deməkdir?
Çox yaşamaq istəyirsiniz? - Bunu etməyin!
İdman etdikdən sonra əzələ ağrısı çəkməmək üçün...
Müdafiə Nazirliyi cəbhədəki son vəziyyət barədə məlumat yaydı
Koronavirus özünü məhv edir?
Azərbaycanda ayılar kəndlilərə meydan oxuyur
Nəhayət, "Şeytan üçbucağı"nın sirri açıldı - FOTO
Çiyələk kompotu (foto-resept)
Sabah Yerin yaxınlığından asteroid keçəcək: görmək olacaq
Erməni əsgərin etirafı: “Vəziyyət çox pisdir” - VİDEO
Düşmənin “S-125” zenit raket kompleksi sıradan çıxarıldı – RƏSMİ
II Elizabet ağır psixi pozğunluqdan əziyyət çəkib - FOTO
HAVA necə olacaq?
Nazirlər Kabinetinin "Məzarlıqlar haqqında" xüsusi qərarı olacaq
Gözünüzdəki bu işarələr koronavirusun əlaməti ola bilər
Cəbhə xəttində erməni təxribatı davam edir
Yer kürəsi bu tarixdə məhv olacaq: Sayılı günlər qaldı - DƏHŞƏTLİ PROQNOZ
Ulduzların mal varlıqları
2019 payızın saç rəngi trendi
Putin sülh müqaviləsinin ŞƏRTLƏRİNİ AÇIQLADI: "Tərəflərdən hər biri..."
İnsan olduğumuzu unutmayaq...
DİM abituriyentlərə müraciət etdi
Vanqanın davamçısından dəhşətli – Öncəgörmələr-FOTO
Yuxu yozmaları - V
Qrip sizi tapınca...
Arıqlamaq istəyənlərə xüsusi ŞORBA RESEPTİ
Saqqalını qırxdı davaya səbəb oldu-FOTO
İngilis dili-Oo
Azərbaycana ilk olimpiya lisenziyasını o, qazandıra bilər
Facebook Stories'də Yenilik!
Mərci küftəsi (foto resept)
Philips-dən yaşlılar üçün telefon
Azərbaycanda bu şəxslərin maaşları beş dəfə artırıldı - QƏRAR
- ŞƏRHLƏR