"Bəzən tərs düşünməkdə də fayda vardır" - deyib Böyük İsgəndər. Yaxud da, "50 milyon insanın axmaqcasına bir şeyin doğru olduğunu israrla iddia etməsi, o şeyin doğru olduğu anlamına gəlməz" - deyib İngiltərə yazıçısı Uilyam Somerset Moem.
Bu fikirlər, sizə nəsə dedi? Yoxsa, bir anlıq beyniniz qarışdı? Xətasız düşünmənin nə olduğunu bilirsinizmi?
Elə isə öyrənək.
Xətasız düşünmə, adətən çoxluq təşkil edən insanların adət etmədiyi, vərdiş halına gətirmədiyi bir düşüncə tərzidir. Məsələn, biz biliklərimizi gözümüzdə böyüdərik, nəinki onu kiçildərik. Yaxud da, bizlər üçün bir şeyi itirmək məsələsi meydana çıxdıqda, daha tez cəhd göstərib hərəkətə keçərik, nəinki bir şeyləri qazanmaq məsələsi yarandıqda.
Daha ətraflı izah üçün xətasız düşünmənin bir neçə nümunəsini təqdim edim.
1. Batacaq xərc anlayışı
İki misal:
a) Bir rəfiqəm problemli ailə münasibəti yaşayırdı. Yoldaşı onu yenə aldatmışdı. Rəfiqəm hər dəfə kişinin sədaqətsizliyini yaxaladıqda kişi peşmanlıq içində geri dönür və əfv diləyirdi. Belə kişi ilə münasibətlərə davam edilməsi mənasız hala gəlsə də, rəfiqəm hər səfərində yumşalırdı. Bir dəfə yenə bu haqda mövzunu açdıqda səbəbini belə açıqladı: "Bizim münasibətlərə o qədər hiss və enerji sərf etmişəm ki, onu indi tərk etmək yanlış olar". - Batacaq xərc anlayışı
b) Bir şirkətin reklam kampaniyası 4 aydır davam edirdi. Büdcəyə baxıldıqda işlərin heç də uğurlu getmədiyi göz önündə idi. Reklam müdirinə nə edəcəyini soruşanda cavabı: "Bu kampaniyaya o qədər çox pul xərcləmişəm ki, indi dayandırsaq, hər şey boşa gedər". - Batacaq xərc anlayışı.
2. Plasebo düyməsi
"Plasebo düyməsi nədir" deyə sual versəm, yəqin ki, cavabınız belə olar: "Yolu keçə bilmək üçün düyməyə basıb yaşıl işığın yanmasını gözləmək üçündür". Əslində bu düymənin funksiyası onun üçündürmü? Əlbəttə, xeyr. Belə düşünmüş olsaq yanılarıq. Bu düymənin basılmasının işıqların yanmasına heç bir təsiri yoxdur. Sadəcə. insanların situasiyaya nəzarət etmək illüziyasını yaratmaq üçündür.
3. Borcluluq təzyiqi
Əslində belə ifadə olunur: "Mən sənə kömək edərəm, sən də mənə". Misal çəkək. Bir ailə sizi evinə yeməyə dəvət edib. Ailəni çoxdan tanıyırsınız, amma yaxın münasibət qurmamısınız. O anda ağlınıza yaxşı bir bəhanə gəlmədiyi üçün dəvəti qəbul edirsiniz. Axşam şam yeməyinə gedirsiniz. Ancaq orda olduğunuz müddətdə darıxmağa başlayırsınız. Hiss edirsiniz ki, sizə uyğun atmosfer deyilmiş. Bunun üstündən bir neçə ay keçir və siz də eyni zamanda onları evinizə dəvət etmək məcburiyyəti hiss edirsiniz. Beləliklə, borcluluq təzyiqi sizə iki cansıxıcı axşam bahasına başa gəlir. İnsanların arasında məhz bu borcluluq təzyiqindən təkrar-təkrar görüşmələr və ya hədiyyə bağışlanmaları halları yaşanır.
XƏBƏR LENTİ
Milyon dollarlıq xəzinəni gizlədib, axtarış üçün ipucları qoydu - FOTO/VİDEO
Stiv Cobsun həkimi: “Vegetarianlıq təhlükəli yoldur”
Mercedes-Benzin Bionik Avtomobili
5 ən qorxulu reklam çarxı...
Təhsil Nazirliyi özəl məktəblərə xəbərdarlıq etdi
Həsən Əliyev küçəsi açılır
Ovucun ortasındakı “X” işarəsinin mənası nədir? - İNANILMAZ FAKT
Gözəlliyin karyerada rolu
Prezident İlham Əliyev: Azərbaycan və Koreya əlaqələri inkişaf üçün yaxşı potensiala malikdir
Kişilərin saçı tökülürsə...
Dünyanın ən gözəl 30 qadın siyasətçisi
Cari tədris ilində Prezident təqaüdü alacaq tələbələrin SİYAHIsı
İdmançımız erməni rəqibini əzdi
Rus general erməniləri şoka saldı: "Qarabağda müharibə olarsa..."
Dostları sayəsində dünyanı gəzdi
Britaniyada son 27 ildə belə qış olmamışdı - FOTO
Əziz fotoqraf
Türkiyəyə getmək istəyənlərin nəzərinə
Eybəcər qızları sevərdi, amma...
Region televiziyalarında "Bizim Yeni il"
Gözəlliyə açılan qapılar
Uşaqların saçın uzatmaq ziyanlıdırmı?
“Qalatasaray” Roberto Mançini ilə danışıqlara başlandığını rəsmən açıqlayıb
Elçilik
Hava haqqında - 28.08.2013
İnsanı öldürən 10 ərzaq
Kişi aqressiv iti dişlədi - FOTO
Özbəkistan prezidentindən İDMAN fərmanı
Bakıda güzəştli mənzil almaq istəyənlər tələyə düşdü
CƏMİYYƏT Boğaz ağrısından qurtulmaq üçün SADƏ RESEPT
"Eşkiya dünyaya hükümdar olmaz"ın aktyoru öldü
Brauzerlərdə "cookies"-lərin təmizlənməsi
Azərbaycanda əhaliyə koronavirusun daha təhlükəli mutasiyası ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ
Yaşlanmanı gecikdirən qidalar
Özcan Denizin səsi yüksəldi-FOTO
Həqiqət sübut olundu
Bananla kəpəkdən xilas olun
"Ali məktəblərdə təhsil alan qızların sayı artıb"
Başqa planetlərdə nə qədər sağ qala bilərik?
Serenay Sarıkaya diqqət çəkdi-FOTO
Tərəvəzli püre
Saçlarınız qırılmasın
Əsəbləşən kimi yeyirsiniz? Bəs bu dəhşətlərdən xəbəriniz var?
Gələn həftəsonu da evdən çıxmaq qadağan olacaq? - RƏSMİ AÇIQLAMA
İspaniya hökumətindən geri addım: Çimərliklər yenidən bağlanır
ÜST: Dünyada yoluxma sayında rekord qeydə alındı
Dadı damaqda, zəhəri canda qalan "onluq"
Tərəvəzli qovurma (foto-resept)
Disney qəhrəmanları körpə olsaydı
Guacamole salatı (foto resept)
- ŞƏRHLƏR