Sarğı üzərinə məsh etmək
Dəstəmaz üzvlərindən hər-hansı birində yara, çiban və ya yanıq varsa və bunlar sarğı ilə sarınıbsa, dəstəmaz alan zaman nə etmək lazımdır?
Hər şeydən əvvəl həkim rəyi soruşulmalıdır. Əgər həkim suyun yaraya mənfi təsir göstərəcəyini söyləyirsə, o zaman yara sarğısını açmaq lazım deyil. Sadəcə olaraq dəstəmaz alan zaman üstünə bir dəfə məsh çəkmək kifayətdir. Yara sağalanadək dəstəmaz bu şəkildə alına bilər. Digər dəstəmaz üzvləri isə normal qayda ilə yuyulur.
Təyəmmüm (torpaqla təmizlik)
Qurani-Kərimin Maidə surəsinin 6-cı ayəsində “Əgər su tapmasanız, o zaman təmiz torpaqla təyəmmüm edin...” ayəti ilə Allah bizdən öncəki ümmətlərdən heç birinə vermədiyi bir rahatlığı bizə bəxş edir.
Peyğəmbər (sav)-dən rəvayət olunan bir hədisdə delə deyilir:
“Yer üzü mənə namazgah, torpağı isə təmiz qılındı. Namaz vaxtı girərsə, harada olduğumdan asılı olmayaraq təyəmmüm edər, namaz qılaram.”
Beləliklə də, dəstəmaz və ya qüsl almaq üçün təmiz su tapa bilməyən təyəmmüm etməlidir. Suyun 1 mil (1895 m) uzaqlıqda olması, su olduğu halda belə xəstəlik səbəbi ilə dəstəmaz və ya qüsl ala bilməyən şəxs də təyəmmüm edə bilər.
Qısaca olaraq, təyəmmüm: Su olmayan yerdə və ya olsa belə, istifadəsi mümkün olmayan hallarda namaz qılmaq, cünubluq halından təmizlənmək, yaxud Tilavət səcdəsi edə bilmək üçün təmiz torpağa, daşa, quma, mərmər, kərpic, kirəmit və sement kimi torpaq cinsindən olan bir şeyə niyyət edərək əlləri vurub üzü və qolları məsh etməyə deyilir.
Təyəmmüm necə edilir?
1. Öncə təmiz torpaq və ya torpaq cinsindən bir şey tapmaq lazımdır. Daha sonra köynəyin qolları dirsəklərə qədər qatlanır. Barmaqda üzük varsa çıxarılır.
2. Barmaqlar bir-birindən aralı-açıq halda tutularaq torpağın üstünə qoyulur və belə deyilir:
“Əuzu billahi minəş-şeytanir-racim.Bismillahir-Rahmanir- Rahim.”
Niyyət etdim, Allah rizası üçün və namaz qılmaq üçün təyəmmüm etməyə.
Qeyd: Təyəmmüm, cünubluq halından təmizlənmək üçün alınırsa, o zaman “Namaz qılmaq üçün” ifadəsinin yerinə “cünubluqdan təmizlənmək üçün” - ifadəsi söylənilir.
3. Bundan sonra əllər torpaq üstündə önə və geriyə doğru hərəkət etdirilir və qaldırılır. Ovuclar aşağı vəziyyətdə, əllər baş barmaqlar tərəfindən bir-birinə yavaşca vurularaq silkələnir. Sonra üzün dəstəmaz zamanı yuyulan hissəsi ovucların içi ilə məsh edilir (fərzdir).
4. Ovuclar eyni qayda ilə torpaq üzərinə qoyulur, əllər önə və geriyə doğru hərəkət etdirilir. Yenə də eyni qayda ilə əllər baş barmaqlar tərəfindən bir-birinə vurularaq silkələnir. Sonra, sol əlin baş və şəhadət barmaqları bir-birindən aralı vəziyyətdə, digər üç barmağı sağ əl barmaqlarının üstünə qoymaq lazımdır. Barmaq uclarından başlayaraq dirsəyə qədər (dirsək də daxil olmaqla) məsh çəkilir. Bundan sonra isə sağ qol çevrilir və qolun altı dirsəkdən biləyə qədər məsh edilir. Axırda isə sol əlin baş barmağı ilə sağ əlin baş barmağının üstünə məsh çəkilir (fərzdir).
5. Yenə də ovuclar torpaq üzərinə qoyulur, əllər irəli və geriyə hərəkət etdirilir. Eyni qayda ilə baş barmaqlar tərəfindən bir-birinə vurularaq silkələnir. Bu dəfə isə sağ əlin baş və şəhadət barmaqları bir-birindən aralı vəziyyətdə, digər üç barmağı sol əl barmaqlarının üstünə qoymaq lazımdır. Barmaq uclarından dirsəyə qədər (dirsək də daxil olmaqla) məsh edilir. Daha sonra isə qol çevrilir və qolun altı dirsəkdən biləyə qədər məsh edilir. Axırda isə sol əlin baş barmağının üstünə məsh çəkilir (fərzdir). Beləliklə də, təyəmmüm tamamlanmış olur.
Qeyd: Təyəmmüm edərkən üz, əl və qulaqlarda məsh edilməmiş yer qalmamalıdır.
Təyəmmümü pozan şeylər
1. Dəstəmazı pozan şeylər təyəmmümü pozar.
2. Təyəmmüm etdikdən sonra su tapılarsa, təyəmmüm pozulur.
3. Təyəmmüm etdikdən sonra su ilə dəstəmaz və qüsl almağa mane olan səbəblər aradan qalxarsa, təyəmmüm pozulur.
Məstlər üzərinə məsh etmək
Məst: Topuqlar da daxil olmaq şərtilə ayaqları örtən və 12000 normal addım (5685 m) məsafəni qət etməyə dözümlü olan, su buraxmayan, 3 kiçik barmaq ölçüsündə yırtığı olmayan və bağ olmadan ayaqda qala biləcək qədər qalın bir ayaqqabıdır. Dəridən və keçədən hazırlanır.
Məst necə olmalıdır
1. Məstlər düz yerə qoyulduğu zaman dik duracaq qədər qalın olmalıdır.
2. Ayaqları isladacaq dərəcədə içəriyə su buraxmamalıdır.
3. 3 mil (5685 m) məsafəni dayanmadan qət edəcək dərəcədə möhkəm olmalıdır.
4. Ayaqları topuqlarla birlikdə örtməlidir.
5. Məstlərin topuqdan aşağı olan qismində üç kiçik barmaq miqdarından artıq yırtıq olmamalıdır.
Diqqət: Məstlər dəstəmaz aldıqdan sonra geyilir. Dəstəmaz alıb məst geydikdən sonra dəstəmaz pozularsa, 24 saat ərzində ayaqdan çıxarılmamaq şərtilə hər dəfə dəstəmaz alınanda ayaqlar yuyulmur, sadəcə olaraq məstlər üzərinə məsh çəkilir. Səfərdə olan müddətdə isə məstlərin üzərinə məsh etmə müddəti 72 saat olur.
Məst üzərinə necə məsh olunur?
Əllər isladılır. Əvvəlcə sağ əlin içi (barmaqlar açıq halda) sağ məstin üstünə qoyulur. Barmaqların ucundan ayaq pəncəsi ilə topuqlar istiqamətində məsh edilir. Daha sonra eyni qayda ilə sol əl isladılaraq sol məstin üzərinə qoyulub məsh edilir. Məstlər üzərinə məsh edərkən ən azı üç barmaq enində və uzunluğunda yer islanmalıdır. Məstlərin altına məsh edilməz.
Məshi pozan şeylər
1. Dəstəmazı pozan hər bir şey məshi də pozar.
2. Məstin ayaqdan çıxması və ya çıxarılması.
3. Məstin su buraxması və ayaqları islatması.
4. Məstdə üç kiçik barmaq ölçüsündə yırtıq olması.
5. Məstin müddətinin bitməsi - 24 saat (səfərdə isə 72 saat).
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR