50 il əvvəl qitələrin hərəkət etdiyi fikri, bir çox geoloq tərəfindən rədd edilirdi. Bu anda müasir elmin işığında Plitələrin tektonikası nəzəriyyəsi olaraq bilinən bu nəzəriyyə demək olar ki, bütün geoloqlar tərəfindən istisnasız qəbul edilir. Bu günə qədər əldə edilən və bir çox fərqli elm sahəsindən gələn minlərlə dəlil bu nəzəriyyəni təsdiqləmişdir və indiki vaxtda geologiya daxilindəki ən güclü nəzəriyyələrdən biri olaraq varlığını davam etdirir.
Eynilə Təkamül nəzəriyyəsində olduğu kimi Plitələrin tektonikası nəzəriyyəsinə dair dəlilləri saymaqla bitməz, dağlar (hətta sıra dağlar) yaradacaq qədər dəlil var. Ancaq bu anda belə qitələrin hərəkət etdiyini haradan bilirik? Bəli, tam olaraq bu anda üzərində olduğumuz lövhə yüngülcə irəliləməkdədir. Bunu hiss edə bilmərik, çox yavaş bir dəyişmədir (eynilə təkamüllü dəyişmələr kimi). Lakin kifayət qədər təhsilliysək və hara, necə baxmamız lazım olduğunu biliriksə buhəqiqəti görməkasan olacaq.
Məsələn, vizualdakı fotoşəkil ABŞ-ın Kaliforniya əyalətindəki El Centro bölgəsində 1979-cu ilin oktyabr ayında meydana gələn 6.9 ballıq zəlzələdən sonra çəkilmişdir. Bu zəlzələ Imperial vadisini necə deyərlər, "yerindən oynatmışdı". Zəlzələdən əvvəl nizamlı bir şəkildə əkilmiş kələm tarlaları zəlzələdən sonra sürüşən plitələr nəticəsində fotoşəkildəki halını almışdır.
Bunun səbəbi bir-birinə doğru sürtünən iki plitənin bir-birlərinə görə və birdən hərəkət etmələri nəticəsində bu şəkildə qırılmaların meydana gəlməsidir. Bu qırılmalar bir anda böyük enerjilər ortaya çıxararlar və bunun yaratdığı titrəşmələr səthdə "zəlzələ" hesab edilər. Ancaq zəlzələdən başqa ayrı-ayrı insanlar tərəfindən təbiətdə gördüyümüzün əksinə daha nizamlı olaraq tikilmiş strukturlardakı (yollar, binalar, tarlalar kimi) sürüşmələr ilə də müşahidə edilə bilər.
Təbii ki, qitələrin hərəkətini görmək üçün mütləq layların qırılmasını gözləmək şərt deyil 1989-cu ildə NASA tərəfindən kosmosa göndərilən ilk GPS (qlobal mövqeləmə sistemi) peyki elm insanlarına lövhə hərəkətlərini görməmiz üçün yeni və birbaşa bir vasitə təqdim etdi. O gündən etibarın xüsusilə NASA Reaktiv Hərəkət Laboratoriyası Yerin orbitinə 2000-dən çox GPS peyki yerləşdirdi. Bunların hər biri Yerin müəyyən bölgələrini və o bölgələrdəki dəyişmələri izləməkdədir. Bu sırada, qitələrin illik bir neçə millimetrlik-santimetrlik hərəkətləri də bu həssas peyklər tərəfindən qeyd edilmişdir.
Yaşıl Elm
XƏBƏR LENTİ
Aspirin xərçəngə qarşı vasitədir.
"Məsələnin bir həll yolu var: Azərbaycan torpaqları qaytarılsın"
Günün qoroskopu: gün uğursuz alına bilər
Bakının bu hissəsində 2 gün işıq olmayacaq
Azərbaycanda səkkiz nəfərlik ailə karantinə alındı - RƏSMİ
Kişilərin qaçdığı 5 qadın tipi
Meteohəssas insanlara XƏBƏRDARLIQ
Görünməz olmağı bacaran heyvanlar
Hərbiçi qız modelliyə başladı,məşhur oldu-FOTO
2100-cü ildə Çin əhalisi azalacaq
Nazirlikdən Qarabağda ədliyyə işlərinin təşkili ilə bağlı VACİB AÇIQLAMA
Qış aylarında koronavirus daha da şiddətlənəcək - XƏBƏRDARLIQ
Dünyanın dağılma tarixi haqda daha bir nəzəriyyə
Ən yeni saç trendi: hörüklü gül
Boyun düzləşməsi əlaməti
Kraliça II Elizabet şahzadə Harri ilə vidalaşdı
Varlanmaq üçün iki şey lazımdır
Neftin qiyməti qalxıb
Göz altı kölgələr
Günün ulduz falı
Sami Yusufdan Şuşanın işğaldan azad edilməsi ilə bağlı təbrik - FOTO
Şahzadə Harri soyadından imtina etdi
Ölkədə yeni iş yerləri yaradılacaq
İdman ayaqqabıları
Kəbə faciəsinə görə Bin Laden cəzalandırıldı
Qovunlu dondurma (foto-resept)
Sabahın HAVAsı
Alişanın xanımı 2 aya 20 kq arıqladı-FOTO
Hava haqqında - 23.09.2013
Sabah Yerə yaxınlaşacaq – NASA xəbərdarlıq etdi
Azərbaycana yeni qədim əlyazma gətirildi
Günün ulduz falı
Türkiyədə universitetə silahlı hücum: ölü və yaralılar var
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi üzrə status-kvo qəbuledilməzdir
Facebook-da təhlükə
Meyvə-tərəvəzlər və insan orqanları
Qeyri-adi makiyajlar
Foqts: "Estonlara qarşı alman yox, azərbaycanlı olacağam"
"Qızıl top"un sahibi bəlli oldu
Emindən əkizlərinə təbrik - FOTO
Pomidorlu-pendirli toplar (foto-resept)
Bulvar uzana-uzana gedir
Həftənin ilk iş gününə olan hava proqnozu
Abituriyentlərin nəzərinə!
Günün qoroskopu: maliyyə fonu uğursuzdur
Azərbaycan Böyük Britaniyaya nota verdi
Kivi maskası ilə gözəlləşin
Qışda böyrəkləri necə qorumalı?
Dəniz Səki 22 kq arıqladı-FOTO
Kəsmikli piroq (foto-resept)
- ŞƏRHLƏR