Külək fərqli temperatur mərkəzləri arasında əmələ gələn hava axınıdır. Atmosferdəki fərqli temperaturlar fərqli hava təzyiqləri əmələ gətirdiyinə görə, hava davamlı olaraq yüksək təzyiqdən alçaq təzyiqə doğru yer dəyişir. Təzyiq mərkəzləri, yəni atmosferdəki temperaturlar arasındakı fərq əgər çox olarsa, hava axını, yəni külək güclü olur, bu da böyük dağıntılara səbəb olan qasırğaları əmələ gətirir.
Maraqlısı odur ki, aralarında çox böyük fərq olan ekvator və qütblər kimi fərqli temperatur və təzyiq qurşaqlarına baxmayaraq, bəzi maneə və “nizamlamalar” sayəsində Yer kürəsi çox güclü küləklərə məruz qalmır. Əgər qütblər və ekvator arasında əmələ gələn nəhəng hava axınları bir azdan sadalayacağımız səbəblərlə yumşaldılmasaydı, Yerin səthi davamlı surətdə güclü qasırğaların baş verdiyi ölü planetə çevrilərdi.Əvvəla, Yerdəki hündürlük fərqləri küləkləri zəiflədir. Böyük hündürlük fərqi olan yerlər isti və soyuq cəbhə sistemləri əmələ gətirir. Dağ ətəklərində rast gəlinən bu sistemlər yeni küləklər əmələ gətirir. Beləliklə, ekvator-qütb arasındakı iki mərkəzli sistem hündürlüklər sayəsində çox mərkəzli sistemə çevrilir və küləklər bölünərək zəifləyirlər. Yer qabığının üstündəki sıra dağlar isə nəhəng hava koridorları kimidir. Koridorlar sayəsində hava küləklərlə Yerə bərabər şəkildə yayılır.
Küləklərin zəiflədilməsində Yerin oxunun mailliyinin də böyük rolu var. Əgər Yer kosmosda dik olsaydı, bir başından o biri başına qədər güclü küləklə sovrulan planet olardı. Halbuki planetimizin ekvatoru məlum olduğu kimi hərəkət etmə bucağına görə 23°27´ maillidir. Beləliklə, iki qütb arasındakı bölgələrdə temperatur həmişə eyni olmur, mövsümlərə görə dəyişir. Bu, hava təzyiqinin tarazlanması və küləyin sürətinin də zəifləməsi deməkdir. Ekvatorla hər iki qütb arasındakı temperatur fərqi azaldıqca küləklər mülayim əsir. Temperatur fərqini tarazlamaq üçün planetin ətrafında iki qaz təbəqəsi vardır. Ozon və karbondioksid təbəqələri atmosferin temperaturunu tarazlayır. Ozon təbəqəsi “ehtiyacdan artıq olan” günəş şüalarını udur. Karbondioksid isə əksinə təsir göstərərək qazanılan temperaturu qoruyaraq soyumanın qarşısını alır.
Bütün bu məlumatlar bizə göstərir ki, həyatımız bir-birindən mürəkkəb alt-sistemlərdən ibarət böyük sistem sayəsində davam edir. Bütün yer üzü insanın həyatına imkan yaratmaq üçün yaradılmışdır.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Sərdardan xanımına ad günü sürprizi-FOTO
Bayramda çəkini necə qorumalı?
Hər kəs bu toydan danışır!-FOTO
Kraliçanın sarayında yolka bəzəndi - FOTO
İlham Əliyev idman tədbirində
Plastik əməliyyatlar Məryəmi belə dəyişdi - fotolar
Günün qoroskopu: kommersiya üçün pis vaxt deyil
Conni Depp yenidən evlənir?-FOTO
Yeni ildə nə geyinəcəksiniz?
"Bəlkə yadplanetli axtarışı strategiyamız yalnışdır?"
Uşaqların sevmədiyi oyuncaqlar
Aldığınız yağın kərə yağı olduğunu necə bilmək olar?
Ginnesin Rekordlar Kitabına düşən məşhurlar
Azərbaycan məktəblərinə soyuqla gələn problem
Təyyarədə qadınlar üçün xüsusi oturacaqlar olacaq
"Ayıb" mentaliteti bizi hara aparır?
"Səma şəhəri"ni duman basıb
Yaşlanmağa dur demək istəyirsinizsə, bu təklifləri nəzərə alın!
İrina Şeykin gecə libasları
Müəllimlər maaşı artımla alacaq
Övladınızla dil tapmağa yardım edəcək məsləhət
Koronavirus kişilərdə sonsuzluq yaradır?
Məşhur aktrisa və əri həbs edildi-SƏBƏB
Feyxoa cemi və ya mürəbbəsi
Qız uşaqları üçün toxunma papaq (video xəbər)
Mariya Şarapova məşhur serialda-FOTO
Məcburi köçkünlərə qurban əti paylanılıb
Xüsusi hekayəsi olan tatular
19 yaşlı gənc elə rekord vurdu ki..
PUA ilə düşmən hədəflərini məhv etmiş şəhidimiz
Nurgül Yeşilçay məşhur brendi lağa qoydu
Yüksək təzyiqin zərərləri nədir?
Akın Akınözdən evlilik xəbərlərindən danışdı
Hərbi cinayətlərlə bağlı RƏSMİ AÇIQLAMA
Eyeliner çəkilmə qaydası
Qazaxıstanda mistik yuxu xəstəliyi
Coni Depp rekord qırdı - FOTO
Evini boyamaq istəyənlər üçün
Dövlət Komitəsi: Ramazan bayramı dini amillərdən asılı olduğundan fitva vermək səlahiyyəti QMİ-nindir
Hamiləlik dövründə necə yatmalı?
Kıvanç Tatlıtuğ “Çukur”a gəlir?
Kişiləri necə anlayaq?
Gül kələmi salatı (foto-resept)
Əl işlərim
Uşaqlar üçün böyük xəstəlikləri
Yunanıstanı iqtisadi böhranın ardınca təbii fəlakət vurdu
Tələbələrin nəzərinə!
Selena Gomez 26 yaşını belə qeyd etdi -FOTO
Bakıda kater və yaxtalar sərgisi keçiriləcək.
Qan qrupunuza görə bunları bilməlisiniz!
- ŞƏRHLƏR