İnsanlar hərəkətlərində iradə azadlığına sahibdir. Çünki insan bu həqiqəti hər an yaşamaqda, etdiyi işlərdə azad olduğunu hiss etməkdədir.Bəs qəza və qədərin tərifini və həyatımızdakı rolunu bilirikmi?
“Qəza” sözü lüğətdə “Bir şeyi sonuna gətirərək hökmə bağlamaq” , yəni onun sözlə və ya hərəkətlə tamamlanması, “hərəkətlərin zamanında yaradılması”dır.
Qədər sözünün mənası: Allah-Təala tərəfindən var olan hər şeyin (bütün məxluqatın) və bütün hadisələrin yaradılmadan əvvəl əzəldə, yanında qorunmaqda olan Lövhü Məhfuz adlı kitabda; xüsusiyyətləri, səbəbləri, şərtləri və zamanı gəlincə sahib olacaqları gücləri, qabiliyyətləri, yerləri, zamanları ilə birlikdə təyin olunması, təşkil edilməsi və yazılı olması deməkdir.
Qədərin başa düşülməsi baxımından ən əhəmiyyətli cümlə “Qədərə iman Allahın ölçüsüz iş etmədiyinə iman deməkdir”.
Allah insanları iradə sahibi, dilədiyini edə bilən bir varlıq olmasını buyurmuş və onları bu güc və qüdrətlə yaratmışdır. Bu səbəbdən insanlar öz istək və iradələriylə hər hansı bir əməli yerinə yetirib-yetirməmək gücündədirlər, eyni zamanda iki istiqamətdən birini seçmə iqtidarındadırlar. İnsanın savab və cəzaya layiq olması, müəyyən işlərdən məsul olması bu azad iradəsi səbəbilədir.
Etdiyimiz və edəcəyimiz hər şey qədərimizdə vardır. Amma bu vəziyyət bizi məcburedici, iradəmizi istiqamətləndirici deyil. “...Allah hər şeyi biləndir” ayəsində ifadə edildiyi kimi, Allahın keçmişi və gələcəyi bilməsiylə, yəni əzəli elmi ilə əlaqəlidir. Biz daha yaradılmadan hər şeyin elminə vaqif olan Rəbbimiz həyatımızı ən incə detalına qədər bilməkdədir. Amma bunun açıq-aydın olması iradəmizin olmadığı mənasını vermir. Allah əzəli elmiylə hansı istiqamətdə seçim edəcəyimizi bilir və qədərimizi ona görə yazır. Bunu yazması və bilməsi müdaxilə etməsi mənasını verməz. Belə demək olarsa, Allah ixtiyari qədərlə əlaqədar məsələləri “Belə olacaq” deyə yazmışdır, “Belə olsun!” deyə deyil.
Bunu bilməmiz lazımdır ki, bütün yerlər, göylər və içindəkilər, Rəbbimizin lütfü olaraq insan oğlunun xidmətinə, onun faydalanmasına verilmişdir. Onun ehtiyacları üçün fəda edilmişdir. İnsan hər şeyi ilə hazır bir aləmə gətirilmiş və ona üstün qabiliyyətlər, geniş səlahiyyətlər bəxş edilmişdir. Bütün bunların nəticəsində Allah insandan iradəsini düzgün şəkildə qiymətləndirib, gözəl əməl sahibi olub qəza və qədərə iman etməyi istəmişdir. Bəs qəza, qədər nədir? Qısaca açıqlamaq lazım olsa, bunu "Allah dünya qurulduqdan qiyamətə qədər keçəcək müddət ərzində olacaq olan bütün şeyləri yer, zaman və xüsusiyyət baxımından sonsuz məlumatıyla bilməsidir" kimi ifadə edə bilərik. "Allah belə istəyib,, mənim qədərim də bu imiş" deyərək öz səhvlərini Allaha yükləmək kimi yanlış bir fikir ola bilməz. Allah yaratdığı qulunun bu dünyada nələrlə məşğul olacağını və nələr edəcəyini əvvəldən bilir. Qədərdə yazılı olan da insan oğlunun bu dünyada öz istəyi və iradəsiylə edib-edəcəklərindən ibarətdir.
Bu gün İslamiyyət insanın başa düşdüyü şəkildə yalnız ibadət, yaxşılıq, itaət və səbir dini deyil. Bu din bir azadlıq rəhnidir. İnsana mənliyini, hüriyyətini, iradəsini və şəxsiyyətini tanıtdıran bir dindir. Azadlığımızın qiymətini bilərək, qəza və qədərə boyun əyərək, axirətimizə gözəl əməllərlə gedək, İnşAllah...
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Uşaq bağçaları optimallaşdırılacaq
Polis Şeyma Subaşının evinə basqın edib
Məşhur aparıcı işinə qayıtdı-FOTO
Ermənilərə Türkiyə vətəndaşlığı verilə bilər
BlackBerry batır
Yaşlı qadınların gənc kişilərə marağı
Bakıda kimlər daha yüksək maaş alırlar?
Qonşular övladlarını oddan xilas etməyə çalşan anaya kömək etdilər – ANBAAN VİDEO
Məktəbdəki kadr sıxlığı hesaba alınmadan müəllimlərin əmək müqaviləsi müddəti uzadılır - RƏSMİ
Aprelin 5-i 19 dərəcə isti olacaq
Freyd və qadınlıq
Qar və buz festivalı
Ermənistanın mülki obyektlərə qarşı fosfor silahlarından istifadəsinin sübutu - VİDEO
Beren Saatın arıqlığı hər kəsi heyrətləndirir-FOTO
Yeni virusdan tam sağalan var!-FOTO
Nostradamusun proqnozu gerçəkləşir: "İrma", "Mariya", "Harvi" haqqında inanılmaz ÖNGÖRÜ
Bu haqda danışmağa utanırsınız?
Dodaq boyasını canlı saxlamaq sirləri
Qat-qat balıq (foto resept)
Keysəriyyə doğuş sancısı çəkmək istəməyən qadınların əl atdığı vasitədir
Molla Nəsrəddinlə gülək
Azərbaycan faunasında ilk dəfə 2 yeni balıq növü aşkarlanıb
İçi doldurulmuş hind toyuğu budu (foto resept)
Meyvə ətirli parfümlər
İnteryerdə incəlik
HAVA necə olacaq?
ABŞ televiziya aparıcısı yadplanetlidir? GÖZLƏRƏ DİQQƏT... - VİDEO
Türk paxlavası (video resept)
Yaddaşı gücləndirməyin yolları
İntihar etmək istəyən şəxsə necə kömək edək? – PSİXİATR YAZIR
Sərt karantinə görə üstündə dava salınan çörəklər zibil yeşiklərində - VİDEO
"Çukur"a yeni aktyor gəlir?
NASA-dan ŞOK açıqlama: “QARA DƏLİK”dən bizim kainata SİRLİ OBYEKT KEÇDİ
“Dərs vaxtı”nın 30 mart cədvəli açıqlandı
White Dreamy World
Tatlısəs vəfat etdi - FOTO
Azərbaycan əhalisinin sayı 9,5 milyonu ötüb
Başından zədə alan xanım prezidenti istirahətə göndərirlər
Dünyanın ən qəribə cərrahı: özü əlildir, amma
Günün qoroskopu: Cəsur olun, cəsarətli qərarlar verin!
Arzu Əliyevanın "Hədəf Bakıdır" sənədli filminin Los-Ancelesdə premyerası keçirilib
“Spanç-Bob”un yaradıcısı öldü
Uşaqlarda rast gəlinən yoluxucu xəstəliklər
Yayın 6 trend rəngi
Giləmeyvəli piroq (foto resept)
Azərbaycanda problemli kreditləri olanları hansı güzəştlər gözləyir?
Roman yazanların cızma-qarası
Cemli rulet (foto resept)
Yanvarın 17 və 18-də məktəblərdə dərs olmayacaq - ƏMR VERİLDİ
Çobanın bu tapıntısı alimləri ŞOKA SALDI - FOTO
- ŞƏRHLƏR