İnsanlar hərəkətlərində iradə azadlığına sahibdir. Çünki insan bu həqiqəti hər an yaşamaqda, etdiyi işlərdə azad olduğunu hiss etməkdədir.Bəs qəza və qədərin tərifini və həyatımızdakı rolunu bilirikmi?
“Qəza” sözü lüğətdə “Bir şeyi sonuna gətirərək hökmə bağlamaq” , yəni onun sözlə və ya hərəkətlə tamamlanması, “hərəkətlərin zamanında yaradılması”dır.
Qədər sözünün mənası: Allah-Təala tərəfindən var olan hər şeyin (bütün məxluqatın) və bütün hadisələrin yaradılmadan əvvəl əzəldə, yanında qorunmaqda olan Lövhü Məhfuz adlı kitabda; xüsusiyyətləri, səbəbləri, şərtləri və zamanı gəlincə sahib olacaqları gücləri, qabiliyyətləri, yerləri, zamanları ilə birlikdə təyin olunması, təşkil edilməsi və yazılı olması deməkdir.
Qədərin başa düşülməsi baxımından ən əhəmiyyətli cümlə “Qədərə iman Allahın ölçüsüz iş etmədiyinə iman deməkdir”.
Allah insanları iradə sahibi, dilədiyini edə bilən bir varlıq olmasını buyurmuş və onları bu güc və qüdrətlə yaratmışdır. Bu səbəbdən insanlar öz istək və iradələriylə hər hansı bir əməli yerinə yetirib-yetirməmək gücündədirlər, eyni zamanda iki istiqamətdən birini seçmə iqtidarındadırlar. İnsanın savab və cəzaya layiq olması, müəyyən işlərdən məsul olması bu azad iradəsi səbəbilədir.
Etdiyimiz və edəcəyimiz hər şey qədərimizdə vardır. Amma bu vəziyyət bizi məcburedici, iradəmizi istiqamətləndirici deyil. “...Allah hər şeyi biləndir” ayəsində ifadə edildiyi kimi, Allahın keçmişi və gələcəyi bilməsiylə, yəni əzəli elmi ilə əlaqəlidir. Biz daha yaradılmadan hər şeyin elminə vaqif olan Rəbbimiz həyatımızı ən incə detalına qədər bilməkdədir. Amma bunun açıq-aydın olması iradəmizin olmadığı mənasını vermir. Allah əzəli elmiylə hansı istiqamətdə seçim edəcəyimizi bilir və qədərimizi ona görə yazır. Bunu yazması və bilməsi müdaxilə etməsi mənasını verməz. Belə demək olarsa, Allah ixtiyari qədərlə əlaqədar məsələləri “Belə olacaq” deyə yazmışdır, “Belə olsun!” deyə deyil.
Bunu bilməmiz lazımdır ki, bütün yerlər, göylər və içindəkilər, Rəbbimizin lütfü olaraq insan oğlunun xidmətinə, onun faydalanmasına verilmişdir. Onun ehtiyacları üçün fəda edilmişdir. İnsan hər şeyi ilə hazır bir aləmə gətirilmiş və ona üstün qabiliyyətlər, geniş səlahiyyətlər bəxş edilmişdir. Bütün bunların nəticəsində Allah insandan iradəsini düzgün şəkildə qiymətləndirib, gözəl əməl sahibi olub qəza və qədərə iman etməyi istəmişdir. Bəs qəza, qədər nədir? Qısaca açıqlamaq lazım olsa, bunu "Allah dünya qurulduqdan qiyamətə qədər keçəcək müddət ərzində olacaq olan bütün şeyləri yer, zaman və xüsusiyyət baxımından sonsuz məlumatıyla bilməsidir" kimi ifadə edə bilərik. "Allah belə istəyib,, mənim qədərim də bu imiş" deyərək öz səhvlərini Allaha yükləmək kimi yanlış bir fikir ola bilməz. Allah yaratdığı qulunun bu dünyada nələrlə məşğul olacağını və nələr edəcəyini əvvəldən bilir. Qədərdə yazılı olan da insan oğlunun bu dünyada öz istəyi və iradəsiylə edib-edəcəklərindən ibarətdir.
Bu gün İslamiyyət insanın başa düşdüyü şəkildə yalnız ibadət, yaxşılıq, itaət və səbir dini deyil. Bu din bir azadlıq rəhnidir. İnsana mənliyini, hüriyyətini, iradəsini və şəxsiyyətini tanıtdıran bir dindir. Azadlığımızın qiymətini bilərək, qəza və qədərə boyun əyərək, axirətimizə gözəl əməllərlə gedək, İnşAllah...
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Sevməkdən qorxduğunuzu göstərən hallar
Sərt karantin günlərində apteklərin necə işləyəcəyi bilindi - RƏSMİ + VİDEO
Forbes azərbaycanlı milyarderlərin adını açıqladı
Dünyada ilk dəfə çap evlər tikiləcək-FOTO
Ev tapşırıqları uşağa məsuliyyət hissini öyrədir
Rəngarəng plov (foto resept)
Azərbaycanın bank sistemində elektron imza xidməti tətbiq edilir
Manatın üzərindəki yazı hamını qorxuya saldı
Metropoliten həftəsonu qadağası ilə bağlı açıqlama yaydı
Azərbaycanda rus dilində olan məktəblərdə 187 müəllimə ehtiyac va
Geri qayıdan dəb
Azərbaycanda Avropanın ən qədim katakombası tapıldı - FOTOLAR
Demet Akalından qızına 270 minlik hədiyyə - FOTO/Video
Yeni növ avtomobil kreditləri: bəla, yoxsa rahatlıq?
Arıqlama həblərinə diqqət!
İşdən qovuldu, lotereyada 3,3 milyon dollar uddu
Hadise tanınmaz halda – FOTO
100 il əvvəlki gələcək xəyalı
Nilufər əməliyyat olundu
Azərbaycan efirində rekord
Evdən gözəl qoxu gəlməsi üçün nə etməli?
Prezident: "Getsin, cəzasını çəksin"
Türkiyə-Azərbaycan-Türkmənistan üçlər formatı yaradılır
Bakı Metropolitenindən sərnişinlərin təhlükəsizliyi ilə bağlı açıqlama
"20 Yanvar" şəhidlərinin dənizə tökülməsinin qarşısı necə alındı?-Video
İmmuniteti gücləndirmək üçün bu salatı yeyin.
Balıq buğlaması (foto resept)
Nüsrət yenə TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Qozlu keks (foto resept)
Ziyafət üçün mükkəməl saç düzümləri
Sevgi dilənçiləri
Asan salat (foto resept)
Azərbaycanda mobil maliyyə xidməti niyə işə salınmır?
Bakıda 10 manata çörək satılır - VİDEO
Türkiyədə evdən çıxmaq qadağan olundu
20 min erməni artıq Qarabağı tərk edib
Iştahsız Uşaq
Feil - 2
Dünyanın ən mavi yerləri
Ərəb biznesmen Trampın evli qızına elçi düşdü
Bakıda yeni binalarda mənzillərin qiyməti kəllə-çarxa qalxır
Hazal Kaya hamilədir-FOTO
Aztəminatlı ailələrə şad xəbər - mənzil veriləcək
Ədviyyatlı toyuq (foto resept)
Tanınmış obrazlar fərqli qələmdən
Moskva Vahid Mustafayevi alqışlayır
Ziya Bünyadov prospektinin bir hissəsi 4 gün bağlı olacaq
Hamiləliklə bağlı təəccübləndirən məlumatlar
Qulaqları nə zaman deşdirməli?
Şirin əkizlər
- ŞƏRHLƏR