Bu dərsdə rus sözlərinin tələffüzünün yalnız ən başlıca qaydalarından bəhs edəcəyik.
Рћ səsi vurğu altında Рѕ (РІРѕРґС‹), vurğuqabağı hecada isə Р° kimi (вада) tələffüz olunur. Ikinci vurğuqabağı hecada isə bu səs karlaşır (въдавос—РІРѕРґРѕРІРѕР·).
Lakin РІРѕРґР° sözünün birinci hecasında həmişə o yazılır.
Rus dilində işlədilən və bu dilə başqa dillərdən keçmiş sözlərdə Рѕ səsi vurğusuz belə Рѕ kimi tələffüz olunur (отель, РїРѕСЌС‚, РїРѕСЌР·РёСЏ, фонетика, Золя, Шопен və s).
İkinci təsrif fellərinin (глаголы второго спряжения) vurğusuz sonluqları ат, СЏС‚ (üçüncü şəxsin cəmi), birinci təsrifə daxil olan fel sonluqları СѓС‚, СЋС‚ (üçüncü şəxsin cəmi) kimi tələffüz olunur. Məsələn, дышат, РіРѕРЅСЏС‚, любят yazıldığı halda, дышут, РіРѕРЅСЋС‚, любють, kimi tələffüz olunur.
Гий (строгий), РєРёР№ (РіРѕСЂРєРёР№), С…РёР№ (тихий) sonluqları ilə bitən sözlərdəki Рі, Рє, X səsi qalın, bunlardan sonra gələn səs isə kar tələffüz olunur: строгъй, РіРѕСЂСЊРєСЉР№, тихъй. Eləcə də Чаиковскии СЃУ©Р·ТЇ Чайковскъй, Горький sözü Горькъй kimi tələffüz olunur.
Fel sonluqları тся, ться, тца (uzun tələffüz olunan С†) şəklində tələffüz olunur: умываться—умыватца, боится— боитца.
Что, чтобы, sözləri што, штобы kimi tələffüz edilir.
Жужжать (vızıldamaq), дожди tipli sözlərdə uzun Р¶ incə (yumşaq) tələffüz olunur: жужжять, дажжи.
Семь, восемь və s. sözlərindəki Рј səsi incə tələffüz edilir.
жч və Р·С‡ samit səs qrupları uzun ş şəklində tələffС†z edilir:мужчина, грузчик, расказчик—мущина, грущик, расскащик.
Братский, советский, РіРѕСЂРѕРґСЃРєРѕР№ və belə tipli başqa sözlərdə те və РґРµ samit qrupları С† kimi deyilməlidir: брацкъкий, совецкъй, горацкой.
Гц və РґС† qrupları ikiləşmiş (РґРІРѕР№РЅРѕРµ) uzun (долгое) С† şəklində tələffüz edilməlidir: дватцать—дваццать, молодца—малацца.
Гк və РіС‡ qrupları С…Рє və С…С‡ şəklində tələffüz olunur: легко, РјСЏРіРєРѕ, легче, мягче, лехко, лехче, мяхче.
Марксисткин, большевисткий və s. sözlərdəki стек səs birləşməsi adətən С‚-sız tələffüz edilir: марксисский, болшевисский.
РћРіРѕ, его ilə bitən sifətlər yiyəlik və təsirlik hallarında РѕРІРѕ, ево şəklində tələffüz edilir: большого—большово, свежего—свежево.
Vurğulu saitlər daha aydın səslənirlər. Vurğusuz vəziyyətdə isə sait səslər zəif tələffüz olunurlar. Məsələn, (Р°), (Рѕ) vurğulu hecadan qabaqkı birinci hecada qalın samitlərdən sonra fərqlənmirlər və zəif səslə (Р°) tələffüz edilirlər: вдали belə tələffüz edilir (вдали); стола (стала) və s. Qalan vurğusuz hecalarda isə bu iki sait daha zəif olunur.
Cingiltili samitlər (sonor səslər-Р», Рј, РЅ, СЂ, -dan başqa) sözlərin axırında və kar samitlərdən qabaq karlaşırlar, kar samitlər isə cingiltili samitlərdən əvvəl gəldikdə cingiltili tələffüz edilirlər, məsələn столбы—стол (Рї); РґСЂРѕРІР°—РґСЂРѕ (С„); РЅРёР·Рєo—РЅРё (СЃ) РєРѕ; просили—РїСЂРѕ (Р·) Р±Р°.
Bütün samitlər (yalnız həmişə qalın olanlardan başqa),Рё və СЃ saitlərindən qabaq incə tələffüz olunurlar. Məsələn: белые, РЅРёР·РєРёРµ, РЅРёР·РёРЅР°. Başqa dillərdən keçmiş bir sıra samit səslər e-dən qabaq yenə də qalın tələffüz edilir. Məsələn: тема, партнер və s.
Скучно, конечно, нарочно və s. чн tərkibli sözlərdə həmin чн (шн) kimi tələffüz olunur, yəni скушно, кокешно, нарошно və .s.
Üçüncü şəxs fellərinin sonundakı С‚ samiti həmişə qalın tələffüz olunmalıdır. Məsələn: пишет, читает, РіРѕРІРѕСЂРёС‚, смотрит.
ИР·Рј suffiksli isimlərdə Р· qalın tələffüz edilir: капитализм, марксизм və s.
Sifətlərin adlıq halının cəmində ые və РёРµ sonluqları ыи və РёРё səs birləşmələri kimi tələffüz olunmalıdır: голубые (yazılır)—голубыи (tələffüz olunur); СЃРёРЅРёРµ (yazılır)—СЃРёРЅРёР№ (tələffüz edilir)...
Р¤ axırı РѕРІ-la qurtaran sözlərdə, yəni РґРѕРјРѕРІ—РґРѕРјРѕ(С„); слов—сло(С„); СЂРѕРІ (С…У™ndУ™Рє)—СЂРѕ(С„) kimi tələffüz olunmalıdır.
Qeyd etdiyimiz bu qaydaları yaxşı mənimsəyin və onlara riayət etməklə sözlərin düzgün tələffüzünə çalışın. Aşağıdakı sözləri qeyd edin və onları düzgün tələffüz edin. Əgər çətinliklə rastlaşmalı olsanız, müraciət etməyi unutmayın.
Город, галка (dolaşa, zağca), РіРѕСЂР°, выгода, ограда, вагой, семга (somqa balıq), вперед, РїРѕРґРІРёРі, рассказывает, СЃСѓРіСЂРѕР±, темп, теннис, террор, девиз, бесшумное (РјРѕСЂРµ), одеколон, компресс, облегченно, рассказывание, отдых.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Dalaşmağın 28 səbəbi
Huş itəndə...
Dərinizə təbii üsullarla qulluq edin!
Şuşasız 25 il...
Dekabrın 31-i Bakıya qar yağacaq?
Bakıda akrobatika üzrə açıq birincilik start götürdü
Marsda yadplanetlilər üçün ideal yer aşkarlandı – 2020-ci ildə…
Mehriban Əliyeva: "Azərbaycan erməni işğalına, günahsız insanların qətlə yetirilməsinə qarşıdır"
Ermənistan hərbi helikopterinin təxribatı AŞPA-nın növbəti sessiyasında qaldırılacaq
Tarkanın Kamal Sunal haqqında fikir bildirdi-FOTO
Mustafa Sandal növbəti dəfə tərk edildi
Dəhşətli xəbərdarlıq: Yer kürəsi hər an məhv ola bilər
Yalnız xanımlar üçün: onun verdiyi əziyyətlərdən xəbəriniz var?
Dünyada məşhur qəzet Azərbaycan rayonundan yazdı
Mehmet Ali 235 gün sonra evə buraxıldı
Şəhid generalımız Polad Həşimovun adı İstanbulda kitabxanaya veriləcək
Prezident İlham Əliyev: "Azərbaycan bütün dünyada sivilizasiyalararası və mədəniyyətlərarası dialoq məkanı kimi tanınır və qəbul edilir"
Dünyada daha bir dəhşətli epidemiya XƏBƏRDARLIĞI
Hülya Avşardan hamam FOTOsu
Ölüm vəziyyətinə görə hiss edilən hallar
Hicablı xanımlar üçün...
Yevlaxda bayram namazı qılınıb
"Erkençi kuş"un aktyoru 6 təklif birdən aldı
Burcu Esmersoyun tətil FOTOsu
150 balla bu ixtisaslara daxil ola bilərsiniz - SİYAHI
Bu adlar yasaqlandı
Azərbaycanda orduya çağırışla bağlı yeni tapşırıqlar verildi
Turşməzə piroq (foto resept)
Psixoloji məsələ
Azərbaycanda bu benzinin qiyməti bahalaşdı
Türkiyəni duyğulandıran məktubun sahibi bəlli oldu - FOTO
Nazirlər Kabineti xəbərdarlıq etdi: Məhdudiyyətlər sərtləşdirilir - RƏSMİ
Siqaret çəkən avtobus sürücülərinə XƏBƏRDARLIQ -VİDEO
Türkiyədə turistlər belə qəbul ediləcək
Azərbaycanda 10 il uşağı olmayan ailələrə müjdə
Nəhəng BUZ DAДћI QOPDU: mütəxəssislər həyəcan içindədir
Hərbçilərimiz 20 Yanvar şəhidlərini yad etdilər
Prezindent İlham Əliyev Qəmər Almaszadənin 100 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında sərəncam imzalayıb
Bakıya duman çöküb
Pazllar ("Süngər Bob")
Türkiyənin baş naziri kim olacaq?
Leonardo Di Kapriodan gözlənilməz addım
Dünyanın ən gözəl kitab dükanları - FOTO
Ərdoğan İƏT-ə borcu olmayan ölkələri açıqladı - Azərbaycan da var
Çil-çıraqlar
Ölkədən çıxa bilməyənlərə ŞAD XƏBƏR: 24 saat ərzində...
Rezidenturada həkim-mütəxəssis hazırlığı aparılan ixtisaslar üzrə təhsilin müddəti müəyyənləşdi
Rita Ora hər kəsi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Doğulan uşaqlar niyə ölür?
Bəzədilmiş salat nümunələri
- ŞƏRHLƏR