Musiqi elə bir məvfumdur ki,insanlıq tarixi ilə daim yanaşı addımlayıb. İstər daş dövründə, istər müasir dövrdə insanlar xoşbəxtliklərini və bədbəxtliklərini musiqi ilə ifa ediblər. Uğurlu ov, tonqal ətrafında yallı getməklə ifadə olunurdusa,artıq müasir dövrdə musiqi artıq insanların həyatının bir parçasına çevrilib.Hər yerdə və hər an musiqi bizimlədir. Film izləməkdən tutmuş, ciddi manşetli xəbərlər proqramına qədər musiqi həyatımıza hopub. İnsanlar bəzi musiqiləri özləri seçməsələrdə, əsasən dinlədikləri musiqiləri zövqlərinə görə formalaşdıra bilirlər. Bu aspektdə iki cəhətə fikir vermək lazımdır:kütlənin seçimi və fərdi seçim. Fərdi seçimlər adətən tək-tək insanların özləri üçün formalaşdırdığı bir musiqi zövqüdür ki, bunlar bəzən ciddi şəkildə kütlədən fərqlənir. Məsələn: klassik musiqi zövqlü insanlar. Bir də kütlənin seçdiyi və mənimsədiyi musiqi məvfumu.Bu zaman elə bir janr meydana çıxır ki, bu kütləni də müxtəlif təbəqələrə bölə bilər. Kütlənin elə bir təbəqəsi var ki, onların öz mədəniyyəti var. Buna loru dildə cahil "mədəniyyəti" deyə bilərik.Məsələn: Amerika yeni dövlət halında formalaşanda oradan gələn mədəniyyəti Avropada qəbul etmidilər ,çünki orada yaranan mədəniyyət kütlənin-aşağı təbəqənin (ora miqrasiya edənlər əsasən yoxsullar, cinayətkarlar, və sair problemli insanlar idi)yaratdığı mədəniyyət idi. Onlar kobud şəkildə davrananda və ya cəmiyyət içində özlərini idarə edə bilməyəndə "Amerika" adlı mədəniyyətdən xəbər verərdilər. Eyni məsələni musiqiyə də aid edə bilərik. Bu hal bizim musiqi camiamızda eyni halla müşayət olunur. Kütlənin qəbul etdiyi və fərdlərin qəbul etdiyi musiqi mədəniyyəti. Bəs bu uçurumun yaranma səbəbi nədir? 20 yaxud 30 il öncə Səxavət Məmmədov,Qulu Əsgərov, Şövkət Ələkbərova dinləyən insanlar niyə birdənbirə Üzeyr fanatına çevrildilər? Axı bizim öyrəndiyimiz inkişaf tsikilində enmə,iflas o zaman baş verə bilər ki, hər hansı bir inqilab olsun, yaxud hansısa mədəniyyətin daşıyıcıları olan nəsil məhv olub aradan çıxsın. Bunların heç biri baş verməyibsə, onda üçüncü bir variant var. Mən bu məqaləni yazmazdan öncə üçüncü variantı düşündüm. İnsanların yüngül musiqiyə tələbatı niyə yaransın ki? Dünya musiqisinə nəzər salarkən eyni tendensiyanı orada da müşahidə etdim. Məsələn pop musiqi özünə çığır açana qədər, insanların beynində yer edənə qədər nə qədər yol qət etdi. Budur məsələ: insanların yüngül və asan həyata alışıdırılması. Üzeyr və onun timsalındakı mügənillər yüngül musiqi idxal edirlər.
Onun bəndlərindəki sözləri düşünməyə ehtiyac yoxdur. Onun musiqisində ritm var.O ritm ki, daş dövründə oxunu götürüb ovun arxasınca qaçan insanın genetikasındadır. Bu gün Füzlunuin agır beytləri ilə zəngin muğamat artıq muzeyə göndərilmək üzrədir. Hərçənd bunu bir dəyər kimi dövlət qoruya bilər, lakin kütlə bunu diqtə etmir. Kütlə ritm tələb edir. Kütlə şənlik tələb edir. Ona görə də musiqi daim nəhəng dövlətlərin nəzarətində olub. Əgər bir dövlət öz millətinin alt şüruna diktə etmək istəyirsə ilk növbədə musiqini önə çəkəcəkdir. Musiqi insanın söz ilə ifadə etmədiklərini çox asanlıqla və sürətlə ifadə edə bilir. Niyə Üzeyr? Niyə kütlə onu dinləyir? Yadıma bir neçə il öncə Türk şou biznesində qəfil ulduz kimi parlayan İsmail YK-nin müsahibəsi düşdü. Bu müsahibədə ona albomlarının Tarkandan çox satıldığının söyləyəndə İsmayıl bunu ötəri bir iş olduğunu və Tarkanın Tarkan olduğunu vurğulamışdı. Bu hal Üzeyrə də aid ola bilərmi? Bəlkə bu ötəri bir tələbatdı?!..Üzeyrin musiqisini dinləyənlər özlərinə belə haqq qazandırırlar ki, bu kasıb təbəqənin arzularını istəklərini ifadə edən janrdır. Onu dinləyərkən şad xoşbəxt olduqlarını söyləyirlər, çünki bu onların qanındakı ritm dalğasını hərəkətə keçirir. Bu 20 ildir televiziyalardan əskik olmayan şou-biznesin təbliğidir. Bu insanların bir xəbərlər istisna olmaqla bütün verlişlərdə mügənillərin önə çəkilməsidir. Bu xalqın ritm damarından istifadədir. Üzeyr bu damarı tuta bildi. Bu dövlətin nəzarətsiz buraxdığı musiqinin kütlə tərəfindən formalaşdırılmasıdır. Kütlənin nəzarətsiz, senzurasız buraxılmış musiqi zövqünün ifadə tərzidir . Musiqi, ədəbiyyat və KİV nəzarətsiz buraxıldıqda istədikləri informasiyanı beyinlərə yükləyə və bundan istifadə edə bilər.
"Qara camaat" xitabı bütün dövrlərdə olmuşdur. Nə qədər demokratiya deyib bağırsaq da,insanların arasında bərabərlikdən danışsaq da, bunun belə olmadığını hər kəs bilir. Hətta dinimizin müqqəddəs kitabı "Quran"da belə insanların bərabər yaradılmadığını söyləyən ayələr var. Bu aspektdən baxaraq kütlənin öz içindən çıxan diletantların senzurasız camiayaya sızması sadəcə olaraq yol verilməzdir. Bu gün "qara camaat"ona qulaq asır. Bu yuxarıda qeyd etdiyim səbəb-ritm məvhumundan irəli gəlir. Qədim dövrlərdə musiqiçinin hansı ustadın şagirdi olması ilə maraqlanırdılarsa,SSRİ dövründə isə musiqinin hansı konservatoriyanı bitirməsi,harada dərs alması əhəmiyyətli məsələ idi. Bu gün kobud şəkildə desək əgər küçədən keçən asanlıqla şou-biznesə gələ bilir.Onların nə təhsili maraqlanan var, nə ustadı ilə. Ona görə də üzeyr mehdizadələrlə dolu musiqi aləmində kütlənin onu sevməsi heç də təəccüblü deyil. Bəlkə də o onların içində ən səmimi olanıdır. Ən azından vulqar ifadələrlə özünün hansı səviyyədə olduğunu gizlətmir.
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR