Belində yırtıq olan insanlar həkimə müraciət edəndə bəzən dərhal əməliyyat variantıyla qarşılaşırlar. Bəzi detallara diqqət etməsək, əməliyyat son olaraq deyil, ilk olaraq ağla gələcək. Halbuki, bel yırtığının əməliyyatdan qabaq tətbiq oluna bilən müalicə proqramı var və xəstəliyin sağalmasında böyük rol oynayır.
Bel yırtığı son vaxtlarda sürərtlə artan bir xəstəlik kimi tanınır. Ağırlaşan həyat tərzi altında əzilən insanlar və əsasən də ev xanımları bu xəstəliyə tutulur. Təbii ki, bunun ən böyük səbəbi yanlış hərəkətlər və idmana lazımı qədər əhəmyətin verilməməsidir.
Düzgün müalicə proqramı tətbiq olunsa, bel yırtığı 80% yaxşılaşır. Ancaq 20 % xəstə üçün əməliyyata ehtiyac görülür. Sinir sıxılmasının əməliyyatsız müalicə olunmaq ehtimalı var. Şüurlu müalicə proqramları, dərmanlarla müalicə, nizamlı məşqlər və xüsusilə müasir fiziki müalicə tətbiqlərinə ehtiyac olur. Ancaq müalicənin təməlində xəstənin maarifləndirilməsi durur. Çünki məlumatsız xəstə bel çəkdirmə üsullarına əl atır. Halbuki, hansısa müalicə mərkəzində ən çox 3-4 ay davam edəcək müalicəylə əməliyyat riski tam aradan götürülür.
Ağırlıq qaldırmaq və ya tərs bir hərəkət etmək kimi bir çox xarici faktorlarla yanaşı, insanın özünə aid faktorlar da bel yırtığının əmələ gəlməsində mühüm rol oynayır.
Bel yırtığı necə əmələ gəlir?
İnsana aid faktorların başında bel sümükləri arasında olan və disk adıyla tanınan qığırdaqlardakı degenerasiya gəlir. Yaş ötdükcə diski bəsləyən damarlar azalır və təxminən 8 yaşından sonra heç görülmür. Disklərin işlətdiyi su miqdarı da uşaq yaşlarından yavaş-yavaş azalmağa başlayır. Nəticədə disk getdikcə balacalaşır. Buna disklərdəki qida pozulması və diskin üstünə tətbiq olunan mexaniki qüvvələrin etdiyi təsir də təsir edir. Disk vaxt keçdikcə elastikliyini itirir, içində olan dəstək hüceyrələrinin də sayı yaş keçdikcə azalır. Həddindən artıq yüklənəndə insan səhv bir hərəkət etdikdə içindəki yumşaq qisim ətrafındakı kapsulu asanlıqla cıraraq çölə çıxır və bel yırtığı əmələ gəlir.
Siqaret də bu xəstəliyi yaradır
Damar xəstəlikləri, şəkər xəstəliyi və siqaretdən istifadə diskə gələn qan axınının miqdar və keyfiyyəti səbəbindən onun qidalanmasına mənfi təsir etdiyi üçün bu xəstəliyin yaranması sürətlənir.
Nə etməliyik?
Bel yırtığının əmələ gəlməsində rol oynayan xarici faktorların başında şüursuz hərəkət etməklə bədəni incitmək gəlir. Xüsusilə əyilərək və uzanaraq yük qaldırmaq edilməməsi lazım olan hərəkətlərin başında gəlir. Xüsusilə uzun müddət oturaq işlə məşğul olanlar bu xətəliklə qarşılaşır.
Səhv oturma halında onurğa strukturlarında əmələ gələn pozulmalar bel yırtığı riskini artırır. Uzun müddət hərəkətsiz oturmaq bel yırtığıyla yanaşı, onurğa strukturlarınında pozulmalar əmələ gətirir və sağlam həyat gedişini prozur. Çox oturan insanların bel əzələləri hərəkətsizlikdən zəifləyir və əzələləri gücləndimək üçün idmana əhəmiyyət vermək lazımdır. Mütəxəssislər işçilərin iş rejimini nəzərə alaraq, sağlam qidalanmağa vərdiş etməyin və vaxt tapdıqda idman etməyin əhəmiyyətli olduğunu bildirirlər.
Belinizin sağlamlığı üçün ağırlıq qaldırmayın.
Ağır yük qaldırmaq və ya tərs bir hərəkət etmək kimi amillərlə yanaşı, insana aid faktorlar da bel yırtığının əmələ gəlməsində mühüm rol oynayır. Bel yırtığının əmələ gəlmə riski bədən quruluşu və çəkisinə görə dəyişir. Bəzi insanlar 120 kq-lıq yük qaldırar, heç nə olmaz. Elə insanlar da var ki, 5 kq yük qaldırar, bel yırtığı yaranar. Bel sağlamlığını qorumaq üçün heç vaxt çox ağır yük qaldırmamalı, qaldırdığınız zaman mütləq əyilib yerdən qaldırılmalıdır. Məsələn, telefona zəng gələndə və ya rəfdən kitab götürəndə əlinizi çox uzatmamalısınız. Daim cisimlərə yaxınlaşaraq, arada məsəfa saxlamadan götürməlidir. Sağlam ikən bel və qarın əzələlərini gücləndirmək üçün idman edilməlidir.
Müayinədən keçin
Bel yırtığının ən əhəmiyyətli əlaməti bel və ayaq ağrısıdır. Ancaq hər bel və ayaq ağrısı bel yırtığı demək deyil. Hərəkət məhdudluğu, axsayaraq gəzmək, bədənin bir tərəfə doğru əyilməsi xəstəliyin işarəsidir. Ağrıyla yanaşı, ayaqlarda keyləşmə, sızıltı, xəstəlik irəlilədikcə bədəndə qüvvətin itməsi baş verə bilər. Belə əlamətlərlə qarşılaşsanız, həkimə müraciət etməlisiniz.
Belinizdən başlayıb ayağınıza vuran ağrılar bel yırtığının səbəbidir. Təzyiq altında qalan sinirə görə ağrı beldən başlayıb ayağa qədər uzanır. Bəzən ayaq çıxa da bilər. Öncə bel tomoqrafiyası və ya maqnit rezonans çəkdirin. Onurğaların və sinirlərin vəziyyətini öyrənin. Əgər sinirə hələ də təzyiq varsa, əməliyyatla bu təzyiqi aradan götürün. Hər zaman belə iynə vurdurmaq düz deyil. Bərk yataqda yatın. Əgər sinirdə sıxılma varsa, hərəkət etmək zərərlidir. Fiziki müalicə də xroniki vəziyyətlərdə faydalıdır. Kəskinl dövrdə, xəstəliyin şiddətli olduğu vaxtlarda məşq və fiziki müalicə edilmir.
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR