Menisk yırtığı nədir?
Bədənimizdə ən çox yaralanan bölgələrdən biri də mensiklərimizdir.Menisklər diz bölgəsində ən böyük iki sümüyün kəsişdiyi nöqtədə “C” şəklində mövcud olan incə yastıqcıqlardır. Dizdə yuvarlaq bud sümüyü (femur) ilə düz qamış sümüyünün (tibia) uyğun bir oynaq yaratması, yükün daşınması, bir çox istiqamətə dönmə hərəkəti edə bilməsini,femur (bud sümüyü) və tibia (qamış sümüyü) arasındakı güc tarazlığının təmin olunması kimi vəzifələri də yerinə yetirir.
Futbol kimi qarşılıqlı təmas idmanlarında dizin dönməsi, ani hərəkətlərdə meydana gələn qatlanma, tək diz üstünə yük düşdükdən sonra menisklər yırtıla bilər. İdmançılarda bu yaralanmalara ön xaçabənzər bağ (ÖXB) qopması da görülə bilər. İrəli yaş qrupunda isə menisklər hər hansı bir travma olmadan dizdə inkişaf edən degenerasiya və qığırdaq zədələnməsinə bağlı olaraq yırtıla bilər. Bundan başqa, hər yaş qrupunda bir travma olmadan degenerasiyaya bağlı yırtılmalar görülə bilər.
Əlamətlər və şikayətlər
Diz içərisindən eşidilən səslər menisk yırtığının ilk əlamətləri ola bilər. Dizdə şişk
inlik inkişaf edənə qədər idmançılar oyuna davam edə bilərlər ya da gündəlik fəaliyyətləri davam etdirə bilərlər. Ancaq şişkinlik inkişaf etdiyi zaman da şikayətlər olur. Şikayətlər 24 – 48 saat içərisində inkişaf edir.
–Dizdə gərginlik və şişlik
–Oynaq hərəkəti açıqlığında azalma
–Dizdə maye toplanması
–Meniskin yırtıq hissəsi oynaq içinə düşdüyü zaman kilitlənmə olması
Diaqnozu
Həkiminizə hər şeyin hansı travma ilə necə başladığını izah edin, həkiminiz müxtəlif manevrlər ilə dizinizi müayinə edəcəkdir. Ayırıcı diaqnoz üçün rentgenlər və menisklərin görüntülənməsi üçün MRT (maqnit rezonanas tomoqrafiya) istənilə bilər.Dizin kilitli qaldığı hallarda artroskopik müayinə edilə bilər. Menisk yırtıqları bir neçə növdə ola bilər.
İdmançılarda dönmədən sonra yaranan şaquli ya da vedrə qulpu şəklində yırtıqlar,
Gənc atletlərdə daim təkrarlayan tipdə travmalar sonrası qoşma kimi yaranan radial və ya dimdik tərzində yırtıqlar
Yaşlılarda qığırdaq pozulmasına bağlı yaranan horizantal ya da iç tərəf yırtıqları sayıla bilər.
Menisk yırtıqlarının ilkin müalicəsi RİCE olaraq qısaldılmış protokoldur:
–Rest(istirahət)
–İce (buz tətbiqi)
–Compression ( spirtli bint ilə sarılması)
–Elevation (dizin yuxarıda saxlanılması) şəklindədir.
Bu müalicədən sonra dizdə kilitlənmə və xroniki şikayətlər olmazsa müalicə istirahət müddəti boyunca davam edir və yekunlaşır. Meniskin yalnız 1/3 xarici (oynaq zarına yaxın) hissəsində qan dövranı var. Bu bölgələrdə ki yırtıqlarda meniskin öz qidalanması sayəsində yaxşılaşa bilər. 2/3 iç bölgədə isə tam yaxşılaşma olmaz. Yenə də hər zədələnmiş menisk öz əlamətini göstərəcək deyə bir qayda da yoxdur.
Menisk cərrahiyyəsi
Cərrahi müalicə meniskin sağalmadığı və şikayətlər yaranmağa davam etdiyi zaman planlaşdırılır. Menisk cərrahiyyəsi günümüzdə sadəcə artroskopik cərrahiyyə ilə aparılır.
Yırtılmış və şikayətə səbəb olan menisk yırtıqları qığırdaqda yeyilmə və gələcəkdə daşlaşmaya səbəb olur. Gənc, fəal həyat tərzi sürən şəxslərdə menisk yırtıqlarının əməliyyat edilməsi daha məqsədə uyğundur. Yırtığın tipinə, bunula birlikdə inkişaf edən patologiyanın olub olmaması, xəstənin yaşına görə həkim uyğun müalicəni planlaşdırır. Cərrahiyyədən sonra reabilitasiya müalicənin mühüm bir mərhələsidir. 2 tip menisk cərrahiyyəsi vardır.
1.Meninsektomi (yırtıq meniskin çıxarılması)
Ən çox tətbiq edilən diz artroskopik cərrahiyyəsidir.Zərbə alan menisk hissəsi kəsilərək çıxarılır. Kiçik yırtıqlarda da meniskin kiçik bir hissəsi çıxarıldığı üçün xəstələrdə hər hansı bir funksional itkiyə səbəb olmaz. Meniskin 1/3 hissəsinin sağalma şansı olmadığı üçün çıxarılır. Yenə çox hissəli böyük yırtıqlar da çıxarılma məcburiyyətində ola bilər. Menisk çıxarılmasının üstünlüyü xəstələrin əməliyyatdan 4 saat sonra yeriməsidir və 3 həftə sonra idman edə bilmələridir.
Bu üsulun çatışmazlıqları isə meniskin böyük bir hissəsinin yırtıq olduğu hallarda isə meniskin böyük bir qismi bəzən tamamilə çıxarılır ki bu ciddi bir funksional pozğunluğa bağlı zaman içərisində diz ağrılarına və daşlaşmaya səbəb ola bilər. Bu səbəbdən lazımsız hallarda meniskin çıxarılmaması, tikilməsi məsləhət görülür. Meniskin çıxarılmasına bağlı olaraq yaranan ağrılı hallarda gənc xəstələrdə ölüdən menisk nəqli lazım ola bilər.
2.Menisk tikilməsi
Texniki olaraq son dərəcə çətin və təcrübəli diz cərrahları tərəfindən edilməsi lazım olan bir prosesdir. Meniskin 2/3 xarici (oynaq zarına yaxın) qismi yaxşılaşma potensialı göstərir. Yenə bu 2/3-lük xarici region menisk funksiyalarının 90% -ı yerinə yetirir. Bu səbəblə bu bölgədəki yırtıqlar mümkün qədər tikilməlidir.
Bu üsulun üstünlüyü odur ki,menisk yaxşılaşdığı zaman uzun müddətli diz funksiyası bərpa olunmuş olur. Çatışmazlıqları isə əməliyyatdan sonra 6-8 həftə qoltuqağacından istifadə edilməlidir, 10% tikilən yırtığın sağalmaması, idmana geri qayıtmaq 3-4 ay vaxt alır. Əsas qayda; Tikilə biləcək bütün menisk yırtıqları tikilməlidir,çıxarılmamalıdır.
Fuad Nəzərov
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Ingilis Dili-XIII Dərs
"Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli yalnız Minsk Qrupu çərçivəsində mümkündür"
Defne Samyeli yeni FOTOları ilə Gündəmdə
“General Polad Həşimov xatirələrdə” kitabı nəşr olundu!
Keçən ilin möhtəşəm şəkilləri
Bakıda yağış yerini küləyə verdi
Şokoladlı, vanilli cizkeyk (foto resept)
Faydalı məsləhətlər
Yeyə biləcəyiniz buketlər
Məşhur aktrisadan Estetik Əməliyyat Açıqlaması-FOTO
Azərbaycan Tibb Universitetinin yeni təmir olunmuş yataqxanası istifadəyə verilib
Maykl Ceksonun həyatı film olur
Bu çimərliklərə getməyin!
Fındıq əzməli peçenye (foto resept)
Yaşlı cütlüyün illərə meydan oxuyan sevgisi dillərə düşdü - VİDEO
İlandan hazırlanan alkoqollu içkilər
Uşaqlarda həkim fobiyası
Fraktal həndəsə
Şahzadə Harri və Meqan Markl titullarından məhrum olacaqlar-SƏBƏB
Maska qıtlığı yaradanlara SƏRT XƏBƏRDARLIQ
Günün qoroskopu:Fiziki işdə fayda var
Reklamlar beynimizə necə təsir edir?
Rahat həyat ömrü qısaldır
Misirdə 50-dən çox mumiya tapıldı
Bu il doğuş zamanı baş verən ana ölümlərinin sayı açıqlanıb
Uzun kirpiklər üçün nə etməli?
Günün qoroskopu: Bədxərclik etməyin!
Uşaqların boyunu uzadan qidalar
Stalini hansı düşməni aradan götürüb?
"Qeysəriyyə əməliyyatlarının artmasında biznes maraqları var"
Əbülfəz Elçibəyin doğum günüdür
Ordumuz erməni polkovnik-leytenantı məhv etdi
Instagram-da yeni funksiya
"Facebook"a qarşı sərt tədbirlər görüləcək
Murad Dadaşov, Rafael və Coşqun əməkdar artist oldular
Sağlam uşaq xəstələnməlidir - ÜST
Atanızla yaşadığınız ən xoş və kədərli bir anınız
Qənirə Paşayeva müəllimlərlə görüşdü
İşğal edilmiş rayonlardakı muzeylərdə olan unikal kolleksiyalar digər dövlətlərdə satışa çıxarılıb
Dünyaca məşhur aktrisa ərə gedir-FOTO
Qəribə gəlinliklər
Sensasiya: Marsda həyat tapıldı
Əmək pensiyalarının sığorta hissəsi artırıldı
Bu adaya gələnlər yoxa çıxır
Yaşamaq üçün savaşanlar
Möhtəşəm yay ayaqqabları
Alimlər Yer kürəsinin səsini dinlədi - “Uğultu”nun SİRRİ AÇILDI
Ruh əkizinizi tapdığınızı göstərən 7 işarə
Günün qoroskopu: problemlər az deyil
Ümummilli lideri H. Əliyevin anadan olmasının 91-ci ildönümüdür
- ŞƏRHLƏR