Vəba xəstəliyinin törədicisi əsasən su vasitəsilə yayılır. O, Asiya qitəsinin bir çox ərazilərində geniş yayılıb, xüsusilə Hindistan üçün isə endemik xəstəlik sayılır. Ancaq zaman-zaman vəba epidemiyası dünyanın digər ərazilərində də baş qaldırmışdır. Vəbaya qarşı effektli antibiotiklər tapılana qədər dünyada külli miqdarda insanlar bu xəstəliyin qurbanı olmuşdur. Qeyd edək ki, təkcə Nyu-York şəhərində 1832-ci ildə vəba epidemiyasından yarım milyon insan ölüb.
Vəba xəstəliyinin törədicisi morfoloji cəhətdən vergülə oxşar vəba vibrionudur (Vibrio Cholerae). Yoluxmanın əsas mənbəyi xəstə insanların və ya bu patogenlərin simptomsuz daşıyıcılarının nəcisi ilə çirklənmiş sulardır.
Vəba 5 epidemioloji xəstəlikdən birinə aiddir ki, onlar harada baş qaldırmasından asılı olmayaraq Ümumdünya Sağlamlıq Təşkilatının Cenevrə şəhərində yerləşən mənzil qərargahında hökmən qeydiyyatdan keçilməsi tələb olunur. Alınmış məlumata cavab olaraq Beynəlxalq Təşkilatlar infeksiyanın qarşısını almaq üçün müvafiq tədbirlər görür.
İlk növbədə əhali təmiz su ilə təmin olunmalı, yaşayış məntəqələri təmiz saxlanılmalı, şəxsi və ictimai gigiyena qaydalarına əməl olunmalı, əhalinin tibbi-gigiyenik cəhətdən maariflənməsi güclənməli, vəba xəstəliyi yayılan zonada yaşayan, eləcə də bura gələnlər hökmən xəstəliyə qarşı peyvənd edilməlidirlər.
Peyvənd yüksək temperaturun təsirindən öldürülmüş vəba vibrionundan hazırlanır. Bu vibrionlar 40-60 % effektli olur və belə süni immunitet 3-6 ay saxlanılır. Revaksinasiya tez bir zamanda immunoloji cavab verir və epidemiya qığılcımının qarşısının alınmasını təmin edir.
Hazırda gen mühəndisliyi üsulundan istifadə etməklə yeni peyvənd etmə yolları araşdırılır. Bunun üçün toksinin sintezini kodlaşdıran genlərin identifikasiyasi və klonlaşdırılması çox vacibdir. Digər ümidverici amil kimi bir və ya iki toksiklik genləri olmayan və aşağı molekullu vibrion ştammının alınmasıdır.
Bütün bunlarla yanaşı üzərində nəcis hissəcikləri olan mexanki daşıyıcı-milçəklərlə mübarizə, xəstənin izolyasiya olunması, tərkibində müxtəlif xəstəlik törədən bakteriyalar olan qida maddələrinin xəstəxanaya buraxılmaması, bütün xəstələrin defekasiya məhsullarının təcili analizi, kimyəvi profilaktika və s. aparılmalıdır.
Vəba xəstəliyinin tibbi əhəmiyyətini nəzərə alaraq onun törədicilərinin daha bir bioloji aspektinə toxunaq. 1970-ci ildə müəyyənləşdi ki, vəba vibrionu mikroskopik ölçülü yosunun içərisinə daxil olaraq sistalaşır, orada aylarla və hətta illərlə belə qala bilir. Elə həmin vaxtdan başlayaraq Hindistanın, Cənubi Amerikanın, Cənub-Şərqi Asiyanın sahilboyu vilayətlərində çoxsaylı vəba epidemiyaları baş verib. Tədqiqatlar nəticəsində məlum olub ki, buna səbəb 1961-ci ildə ilk dəfə İndoneziyada tapılan vəba vibrionunun yeni ştammıdır. O, çox böyük virulentliyə malik olmaqla dəniz suyunda uzun müddət yaşamaq və dünya okeanlarında miqrasiya etmək qabiliyyətinə malikdir. Miqrasiya nəticəsində dənizin çirklənməsi və ştammın geniş ərazilərdə yayılması baş verir.
Müəllif: C.Ə.Nəcəfov
![](/sfiles/img/icons/news-icon.png)
XƏBƏR LENTİ
Qorbaçov ölüm yatağında
İstanbul baş prokuroru: "İstintaqa təzyiq edilmir"
Toy üçün möhtəşəm tortlar
Filippində güclü zəlzələ ölüb, ölənlər var
Azərbaycanda iş saatı dəyişdirilir
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-30 noyabr
Bakıda uşaq musiqi məktəbi açıldı
Boşanma dövrünü rahat keçirmək üçün ...
Şəhid bacısı: “Dedi ki, gəl, səni bir də öpüm, birdən şəhid olaram” - VİDEOREPORTAJ
Uşaqlar üçün bədii film çəkilir
Ukrayna-Aİ arasında vizasız rejim başlandı
Ermənistanın əsir və girovluğundan azad edilmiş 12 nəfər - SİYAHI
Məşhur ginekoloq Azərbaycan qadınının problemlərindən danışdı
Sualtı dəniz muzeyi
Aleyna Tilkinin oxşarı-FOTO
İsmayıllı rayonu
Hamilə olmağın bədənimiz üçün faydaları
Kremldə koronavirusa yoluxma faktı
Çin dollar satışını məhdudlaşdırıb
Bu mesajlara aldanmayın! - FOTO
"Oturaq həyat tərzi - sivilizasiyanın xəstəliyi"
Güclü külək Azərbaycanın bölgələrində bir sıra fəsadlar törədib
Özge Ulusoy
FİFA prezidenti istefa verdi
Göz yaşlarının intiharı
Ayaqlara qulluq
Ziyafət donları
Azərbaycanın dühalarından biri: Altov
Güllərin rənginə görə mənası
Paris qan içində: 7 terror aktı, 153 ölü
May ayının qalibləri!
Körpənin çənəsi niyə əsir?
Ağstafa şəhəri
Yedəkləmə üzrə rekordçu minik avtomobili
Demet Akalın izləyicisini belə sudurdu-FOTO
Düyünün içindən 3 milyon pul çıxdı – FOTO
Yaxın 16 ildə mən nə edəcəyəm?
Dollar yenə bahalaşdı
İpoteka kreditlərində YENİLİK
Selena Qomez reklam qiymətini açıqladı - FOTO
Azərbaycanda neft hasilatı 2,8 dəfə artıb
Tələbə qız bir ilə 90 kq arıqladı
Qırışlar üçün cirə maskası
2017-ci ilin ilk ayının hava proqnozu AÇIQLANDI
Daha bir idmançımız Avropa Çempionu oldu
Çox yaşamaq istəyirsən? Ətdən uzaq dur
İlk baxışdan məhəbbət yalandır?
Sürücü səhərədək sərnişini gözlədi-SƏBƏB
Bakının mərkəzi bazar oldu
Körpələri öpmək niyə zərərlidir?
![](/sfiles/img/icons/valuable-icon.png)
- ŞƏRHLƏR