Vəba xəstəliyinin törədicisi əsasən su vasitəsilə yayılır. O, Asiya qitəsinin bir çox ərazilərində geniş yayılıb, xüsusilə Hindistan üçün isə endemik xəstəlik sayılır. Ancaq zaman-zaman vəba epidemiyası dünyanın digər ərazilərində də baş qaldırmışdır. Vəbaya qarşı effektli antibiotiklər tapılana qədər dünyada külli miqdarda insanlar bu xəstəliyin qurbanı olmuşdur. Qeyd edək ki, təkcə Nyu-York şəhərində 1832-ci ildə vəba epidemiyasından yarım milyon insan ölüb.
Vəba xəstəliyinin törədicisi morfoloji cəhətdən vergülə oxşar vəba vibrionudur (Vibrio Cholerae). Yoluxmanın əsas mənbəyi xəstə insanların və ya bu patogenlərin simptomsuz daşıyıcılarının nəcisi ilə çirklənmiş sulardır.
Vəba 5 epidemioloji xəstəlikdən birinə aiddir ki, onlar harada baş qaldırmasından asılı olmayaraq Ümumdünya Sağlamlıq Təşkilatının Cenevrə şəhərində yerləşən mənzil qərargahında hökmən qeydiyyatdan keçilməsi tələb olunur. Alınmış məlumata cavab olaraq Beynəlxalq Təşkilatlar infeksiyanın qarşısını almaq üçün müvafiq tədbirlər görür.
İlk növbədə əhali təmiz su ilə təmin olunmalı, yaşayış məntəqələri təmiz saxlanılmalı, şəxsi və ictimai gigiyena qaydalarına əməl olunmalı, əhalinin tibbi-gigiyenik cəhətdən maariflənməsi güclənməli, vəba xəstəliyi yayılan zonada yaşayan, eləcə də bura gələnlər hökmən xəstəliyə qarşı peyvənd edilməlidirlər.
Peyvənd yüksək temperaturun təsirindən öldürülmüş vəba vibrionundan hazırlanır. Bu vibrionlar 40-60 % effektli olur və belə süni immunitet 3-6 ay saxlanılır. Revaksinasiya tez bir zamanda immunoloji cavab verir və epidemiya qığılcımının qarşısının alınmasını təmin edir.
Hazırda gen mühəndisliyi üsulundan istifadə etməklə yeni peyvənd etmə yolları araşdırılır. Bunun üçün toksinin sintezini kodlaşdıran genlərin identifikasiyasi və klonlaşdırılması çox vacibdir. Digər ümidverici amil kimi bir və ya iki toksiklik genləri olmayan və aşağı molekullu vibrion ştammının alınmasıdır.
Bütün bunlarla yanaşı üzərində nəcis hissəcikləri olan mexanki daşıyıcı-milçəklərlə mübarizə, xəstənin izolyasiya olunması, tərkibində müxtəlif xəstəlik törədən bakteriyalar olan qida maddələrinin xəstəxanaya buraxılmaması, bütün xəstələrin defekasiya məhsullarının təcili analizi, kimyəvi profilaktika və s. aparılmalıdır.
Vəba xəstəliyinin tibbi əhəmiyyətini nəzərə alaraq onun törədicilərinin daha bir bioloji aspektinə toxunaq. 1970-ci ildə müəyyənləşdi ki, vəba vibrionu mikroskopik ölçülü yosunun içərisinə daxil olaraq sistalaşır, orada aylarla və hətta illərlə belə qala bilir. Elə həmin vaxtdan başlayaraq Hindistanın, Cənubi Amerikanın, Cənub-Şərqi Asiyanın sahilboyu vilayətlərində çoxsaylı vəba epidemiyaları baş verib. Tədqiqatlar nəticəsində məlum olub ki, buna səbəb 1961-ci ildə ilk dəfə İndoneziyada tapılan vəba vibrionunun yeni ştammıdır. O, çox böyük virulentliyə malik olmaqla dəniz suyunda uzun müddət yaşamaq və dünya okeanlarında miqrasiya etmək qabiliyyətinə malikdir. Miqrasiya nəticəsində dənizin çirklənməsi və ştammın geniş ərazilərdə yayılması baş verir.
Müəllif: C.Ə.Nəcəfov
XƏBƏR LENTİ
HAVA necə olacaq?-1 Sentyabr
Ermənistanda səfərbərlik başlayıb?
Albalı piroqu (foto resept)
Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət-68
Faydalı məsləhətlər
Bu günün işini sabaha qoyma...
Cim Kerri bu dəfə tam fərqli obrazda - VİDEO
Zəngilanın daha bir kəndindən görüntülər - VİDEO
Rusiya ağır epidemiya ilə üz-üzə
Pizza çörəkləri (foto-resept)
Kişilərin ağladığı anlar
Bədəndəki toksinləri atmaq üçün çay
Mioplopita-Yunan alma piroqu (foto resept)
Cəbhədə əməliyyatlar dayandırıldı
Məktəbli formalarının tikilişinə başlanılıb
Bədənimizdə vitamin çatışmadığını necə bilək? - ƏLAMƏTLƏR
Uşağınızın istədiyi olmadıqda çox hirslənirsə...
Müdafiə Nazirliyinin rəhbərliyi cəbhə bölgəsində olub
Bu gün bu ərazilərdə qaz olmayacaq
Riyazi məntiq. Fəsillər
Bengünün toyundan ilk FOTOlar
Alim: 1000 il sonra...
Disney Qəhrəmanları Hellouində
Benilüks Azərbaycanlıları Konqresi Avropa Parlamentinə müraciət ünvanlayıb
Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası yaradıldı, üç dövlət qurumu LƏДћV EDİLDİ
Türkiyə 8 nəfəri xilas edən bu qadından danışır - VİDEO
Radar obyektivdir, yoxsa obyekt?
Azərbaycan sülhməramlıları Əfqanıstanda qalacaqlar?
Kəlbəcər rayonunun İstisu qəsəbəsindən videogörünütlər - VİDEO
Cazibədar futbol aparıcısı efirə çimərlik paltarında çıxdı
Azərbaycanda uşaqlar üçün xüsusi mobil telefonlar satıla bilər
İrem yeni imici ilə hər kəsi təəccübləndirdi-FOTO
Düşmən seçimini etdi - MÜHARİBƏ
Azərbaycanda daha bir qurumun əməkdaşları koronavirusa yoluxdu - ÖZƏL
Türkiyənin görməli yerləri
Azərbaycanda nə qədər avtomobil var?
"Mançester Yunayted"in "şrek"i 150-ni partlatdı
18 dərəcə isti olacaq
Günün qoroskopu: bu gün xeyli gözəl hadisə vəd edir
Erməni silahlı bölmələri yenidən atəşkəsi pozublar
Azərbaycanda tələbələrin təqaüdləri artırıldı
Bütün dünya müsəlman olacaq?
Qan təzyiqinə nəzarət edən qüsursuz sistem
Parlaq saçların sirri
Ramazanda Qədr gecələri nə vaxt olacaq?
İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Teymur Rəcəbovu təbrik etdilər
Bakıda polis maşınları marketi mühasirəyə aldı - VİDEO
"Qızıl top"un sahibi bəlli oldu
Umac halvası (foto resept)
ABŞ dövlət katibi köməkçisinin müavini Bakıdadır
- ŞƏRHLƏR