Qaranlıqdan qorxan uşağa necə davranmalıyıq?
Mövsüm dəyişkənliyinə görə qış aylarında gündüzlər qısalır, gecələr isə uzanır. Bu səbəbdən qaranlıqda keçirilən saatlar artmağa başlayır. Bu vəziyyət isə qaranlıq qorxusu olanlara mənfi təsir edir. Xüsusilə də uşaqlara.... Uşaqlıq dövründə məşhur və çox rast gəlinən qorxulardan biri olan qaranlıq qorxusu, uşaqların ruh sağlamlığına dərindən təsir edir. Qaranlıq qorxusuna bağlı mütəxəssislər qorxuların bərkiməsində valideynlərin davranışlarının təsirli olduğunu söyləyir.
Uşaqlıq dövründə rast gəlinən qaranlıq qorxusu gecələrin uzanması ilə uşaqları daha da narahat edir. Belə ki; bəzi uşaqlar gecə qorxudan yata bilmirlər.
Uşaqların qorxularıyla olan müddətin yaxşı idarə olunması lazım olduğunu ifadə edən Üsküdar Universiteti Müəllim Yrd. Dos. Dr. Həsrət Mestçioğlu Gökmoğol; uşaqlarda 2 yaşından etibarən qorxuların meydana gəlməyə başladığını vurğulayır. Mestçioğlu, 2 yaşında anasından ayrılmaqdan və yüksək səsdən qorxan uşağın 3-5 yaş arasında qaranlıqdan qorxduğunu, bu qorxunun təbii olaraq inkişaf edən qorxulardan biri olduğunu ifadə edir.
Gökmoğol, qaranlıq qorxusunun ailə tərəfindən sağlam olaraq ələ alınması halında irəlidəki həyatda uşaq üçün əla nəticələrə səbəb olacaq, əks halda problemin davam edə biləcəyinə diqqət çəkir.
Bu yaşlarda uşaqların canavar, cadugərlər kimi fövqəltəbii canlılar görə biləcəklərini ifadə edən Gökmoğol, bunun TV seyretmə saatlarının uzanması ilə kompüter oyunlarındakı şiddət məzmununun çox olmasının təsiri olduğunu vurğulayır.
Qorxacaq bir şey yoxdur Deməyin!
Qaranlıqdan qorxan uşaqların yuxu saatı yaxınlaşdığında tək yatmaq istəmədiklərini, yatmamaq üçün isə müxtəlif bəhanələr dilə gətirən uşaqların otaqlarında davamlı işığın yanılı qalmasını istədiklərini, qaranlıq bir yerdən hər hansı bir əşyanı götürmək söhbəti olduğunda, getməmək üçün müxtəlif bəhanələr gətirdiklərini söylədi. Bu uşaqların tərslik etdiklərini də yazan Gökmoğol, qorxusunu doğrudan ifadə edən uşağa qətiliklə "Qorxacaq bir şey yoxdur" deyilməməli olduğumuzu söyləyir.
Valideynlərin davarnışı qorxuları gücləndirir
Gökmoğol qaranlıq qorxusunda valideynlər davarnışının əhəmiyyətli olduğunu da xatırladır və belə davam edir:
"Qaranlıq qorxusunu gücləndirən ən əhəmiyyətli səbəb, ana-atanın davranışlarıdır. İşıqla yatmağı vərdiş halına gətirtmək, öz qorxularını uşağa bildirmək, uşaqların da narahat olmasına hətta qaranlığın qorxuducu olduğunu düşünməsinə səbəb olacaq. Bəzi ana-atalar gecə qalxıb uşağının qorxub qorxmadığını nəzarət edirlər. Keçmişdə uşağını itirmiş və bu səbəblə sıx itirmə qorxusu yaşayan valideynlərdə bu vəziyyəti çox dərin yaşayır."
Qaranlığa alışdırmaq mümkündürmü?
Qaranlıqdan qorxan uşağa, qorxduğu vəziyyətlərdə ailəsinə asan qovuşa biləcəyinə inandırılması lazım olduğunu vurğulayan Həsrət Mestçioğlu Gökmoğol, valideynlərin bu davranışla uşağını psixoloji risklərdən qoruya biləcəyini söylədi. Qorxunu təmkinlə və səbirlə qarşılamaq onunla baş etmək üçün mərhələli və yavaş şəkildə mübarizə aparmaq lazım olduğunu vurğulayan Gökmoğol, uşağı qaranlığa alışdırmağın mümkün olduğunu dilə gətirdi.
Gökmoğol, "Qaranlığa alışdırarkən əvvəl zəif işıq seçmək və yanında olmaq, yavaş-yavaş işığın gücünü azaldaraq yanından uzaqlaşmaq və səslənə biləcəyi məsafədə dayanmaq üsulu yoxlamaq olar. Bundan əlavə uşağın yaşına uyğun şəkildə qorxusunun qaynağıyla əlaqəli və təhlükələrə qarşı alına biləcək tədbirlərlə əlaqədar məlumatlar vermək də uşaqları rahatlaşdıra bilər, qorxularını yüngülləşdirə bilər. "dedi.
Dos. Dr. Özlem Mestçioğlu Gökmoğol valideynlərə bu təklifləri verdi:
o Uşaqlarınızın qorxularını yox hesab etməyin.
o Onları kiçik hesab etməyin.
o Onlarla lağ etməyin.
o Qorxuların səbəbləri araşdırılıb, aradan qaldırılması çalışılmalıdır.
o Həddindən artıq qoruyucu davranılmamalıdır.
o Ona davamlı ətraf mühitin təhlükəli bir yer olduğu hissi verəcək cümlələrdən uzaq dayanılmalıdır.
o Fiziki təmasla qorxusu nəzarət altına almasına köməkçi olunmalıdır.
o Arkadaş qrupuna girməsinə, özünə inam duyğusunu qazanmasına köməkçi olunmalıdır.
o Qorxuları mövzusunda hazır olduğunda onunla danışılmalıdır.
o Qorxuducu nağıllar deyilməməlidir, filmlərə baxılmamalıdır.
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR