H.Ərəblinsknin sənətə xidməti bizim bu gün gördüyümüz artist və sənət adamlarının xidmətindən tam mənası ilə fərqlənirdi.Təmənnasız, yorulmadan, bezmədən, təşəkkür gözləmədən sonuncu manatından, barmağındakı üzüyündən keçən bu insan sözün əsl mənasında sənət fədaisi olub.Özü də o,bu xidmətləri rahat vaxtlarda yox,ən çətin dövrlərdə,sənətin,teatrın əhəmiyyətinin başa düşülmədiyi bir zamanda,”Bakı qoçuları”,”Şamaxı ruhaniləri”nin göz açmağa imkan vermədikləri bir vaxtda göstərmişdir.Cəhalətin,nadanlığın qurbanı olan H.Ərəblinski ilk addım atan bir çox insan kimi bu cəsarətini canı bahasına göstərmişdir.
Hüseyn 1881-ci ildə Bakida anadan olub.Səfalət və yetimçiliklə böyüyən Hüseyn mollaxanada oxumağa imkanı olmadığı üçün pulsuz rus məktəblərinin birində oxumuş,elə orada da Rus dili və ədəbiyyatını öyrənmişdir.Hüseynin istedadını,teatra olan marağını hiss edən müəllimi Həbib bəy Mahmudbəyov onu təşkil etdiyi həvəskar truppaya salır və birlikdə rayonlara səfərə gedirlər.Epızodik rollarla diqqəti çox da cəlb etməyən aktyor, əsl istedadını 1905-ci ildə “Müsibəti-Fəxrədddin”tamaşasında baş rolu oynamaqla göstərir.Çox keçmədən teatr qrupları Hüseyni öz aralarında görmək üçün yarışa girirlər.O isə öz seçimini “Nicat” teatr cəmiyyətində rejissor olmaqla müəyyənləşdirir.
Bu vaxtdan başlayaraq aktyor-rejissor Hüseyn Ərəblinskinin çətin günləri başlayır.Cəmiyyətdə teatra münasibət birmənalı deyildi,üstəlik tamaşalar üçün bina,geyim və pul yox idi.Dostlarının zarafatla “Sehirli üzük”adı verdikləri üzüyü illərlə girovda qalırdı.Bütün bunlar azmış kimi aktyorluq etdiyi üçün (qadın aktrisalar olmadığından rejissor özü bığlarını qırxıb qadın rollarını ifa edirdi)qohumları,doğmaları tərəfindən də lənətlənirdi.Bütün bu çətinliklərə baxmayaraq Hüseyn yaradır,Azərbaycan teatr-kino,opera sənətinin tarixinı öz əvəzsiz fəaliyyəti ilə yazırdı.Bu fəaliyyət sadəcə milli ədiblərin əsərlərini səhnələşdirməklə məhdudlaşmır,eyni zamanda o vaxta qədər Azərbaycan tamaşaçısına bəlli olmayan dünya klassiklərini, eləcə də, rus dramaturqlarının bir sıra əsərlərini ilk dəfə olaraq, Azərbaycan səhnəsinə gətirməklə tamamlanırdı.Ərəblinski işinin peşəkarı və çox tələbkar idi.Təkcə “Otello”rolunun üzərində 3 il yorulmadan çalışmış,nəticədə ortaya yüksək sənətkarlıq,qüsursuz incəsənət əsəri çıxmışdı.Hüseynin qədrini özümüzkilər bilməsə də, digər millətin nümayəndələri,xüsusən də,bizə nisbətən teatr sənəti daha çox inkişaf etmiş rus ziyalıları yüksək qiymətləndirirdilər.”Otello”dan sonra rus rejissoru Levin Ərəblinski haqqında bunları demişdi:"Mən bir çox tragik artistlər görmüşəm. Lakin sizdəki istedad və məharətin misli və bərabərini görməmişəm. Hərgah, siz bu rolu rus səhnəsində ifa etsəydiniz, mən rejissorluğumu buraxıb, sizinlə birlikdə bütün Rusiyanı və hətta Avropanı gəzərdim."
Hüseyn Ərəblinskinin ən uğurlu işləri sırasına Haqverdiyevin "Ağa Məhəmməd Şah Qacar"ında Qacar, Lanskoyun "Qəzavət"ində Əhməd bəy Şamxal, Qoqolun "Müfəttiş"ində Xlestakov, Nəcəf bəy Vəzirovun "Müsibəti-Fəxrəddin" əsərində Fəxrəddin, Mirzə Fətəli Axundovun "Hacı Qara" əsərində Heydər bəy, Şillerin "Qaçaqlar"ında Frans, Şekspirin "Otello"sunda Otello və b. bu kimi əsas rollar daxildir.Teatrla yanaşı, kinoda da xidmətlərini əsirgəməyən Ərəblinski 1916-cı ildə Bakıda çəkilən "Neft və Milyonlar Səltənətində" filmində Lütfəli bəyi oynamışdır.Hələ illər əvvəl-1908-ci ildə səhnələşdirdiyi “Leyli və Məcnun”operası ilə daha bir ilkə də imza atmışdı.
Çox təəssüf ki,Hüseynin uğurlarının davamı gəlmədi.1919-cu ildə sənət dostlarının toplaşıb növbəti məşq üçün Hüseyni gözlədikləri vaxt aldıqları xəbər hamısını sarsıtdı: Hüseynin dayısı oğlu qolcomaq Əbdülxaliq ”Mütrüflük edib nəslin adını batırdığı üçün” onu vəhşicəsinə qətlə yetirmişdi...
Sonda Azərbaycan incəsənəti,teatr,kino operası,ümumilikdə Azərbaycan mədəniyyəti üçün əsl fədakar olmuş Hüseyn Ərəblinskinin gördüyü iş haqqında fikirlərini sizinlə bölüşürəm: "Səhnə müqəddəsdir, ona layiq olmaq üçün aktyor ciddi bir əxlaq sahibi olmalıdır. Heç bir hərəkəti və sözü ikrah doğurmamalıdır. Bazarlarda dolaşmaq, çayxanalarda və meyxanalarda əyləşib zarafatlaşmaq, səliqəsiz geyinmək, özgəsinə boyun əymək və sair kimi hərəkətlər aktyorun təbiətinə, vəzifəsinə və məqsədinə tamamilə ziddir. Həyatda yüngül və şərəfsiz tanınan aktyor heç bir zaman səhnədə tamaşaçını inandıra bilməz. Tamaşaçı həmişə aktyora qarşı ehtiram və hörmət hissi bəsləməli, onu axtarmalı və rast gələrkən sevinməlidir".
XƏBƏR LENTİ
Məktəblərdə vəziyyət acınacaqlıdır, oktyabrdan... - Həyəcan təbili
Azərbaycanda Aİ-92 markalı benzinin qiyməti dəyişib
Şirvanşahlar dövlətinin varlığına son qoyulduğu qalada tədqiqat işlərinə başlandı - FOTO
Məşhurların 2019 qısa saç modelləri
Co Bayden: “Mən bölücü yox, birləşdirici prezident olmağa söz verirəm”
Ağız suyunun analizi xərçəngi 10 dəqiqəyə aşkar edəcək
Məşhur bəstəkar Aleynanı tənqid etdi-FOTO
Parıltılı dəriyə sahib olmaq üçün nə etməli?
Dollar və avro ucuzlaşdı
168 il yaşayan Şirəli baba
Dünyadakı ən lüks və bahalı 10 marka
Azərbaycanda son 2 əsrdə 405 vulkan püskürməsi olub
Bu ilin ən gözəl 15 qadını
Nüsrət sərvətini açıqladı - Şok rəqəmlər
Daha iki aktyor karonavirusa görə karantinə alındı-FOTO
Xoşbəxt evliliyin kiçik sirləri
İrina Şeyk:"Qızım doğulandan özümü əsl qadın kimi hiss edirəm"
Azərbaycan filmi Beynəlxalq Müsəlman Film Festivalının qalibi olub
Burak oğluna hansı adı verəcək?-FOTO
Yerinə yetməyən vəsiyyət
Tereza Anadan uşaq tərbiyəsi ilə bağlı tövsiyələr
Müəllim işləmək istəyənlər üçün test imtahanına başlanılır
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
4-cü İslam Həmrəylik Oyunları ilə bağlı möhtəşəm şou
Bir sehrli meyvə - qreypfrut
Boksçularımız dünya çempionatının növbəti mərhələsində
Kəs və yapışdır-17
Türkiyə mətbəxindən "Sütlaç" (foto-resept)
Bu da zəlzələ nəticəsində yaranan ada.
Dolab doludur, amma geyinməli bir şey yoxdur!
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?- 8 fevral
Məşhur müğənni vəfat etdi-SƏBƏB
İş yerini dəyişdirmək istəyən müəllimlər üçün YENİ QAYDALAR
"Telegram"ın işində qüsurlar yarandı
Nifrət hissi ilə yaşamaqdan bezmişəm!
Çempionlar Liqasında mövsümün rəmzi komandası açıqlanıb
"Benfika" 35-ci dəfə çempion oldu
Bəzi rayonlarda qaz olmayacaq
Koronaya yoluxmada ölüm riskini azaldan amil - Araşdırma
"Bir qutu mərmi" - VİDEO
Ata sevgisi
Dolu bədənli qadınlar haqqında bəzi həqiqətlər
Ərə get!...
Bu qeyri-adi məxluq hər kəsi heyrətləndirir!-VİDEO
Eynəyin şüşəsi buxarlanırsa...
"Sevimli üzlər" (foto resept)
Cavanlaşma resepti
Nuhdan DƏHŞƏTli proqnoz-FOTO
KREATİV ƏŞYALAR
Koronavirusun qarşısı almaq üçün istifadə olunacaq dərmanlar açıqlandı
- ŞƏRHLƏR