Son illərin ən böyük bəlalarından biri depressiyadır. ÜST-ün proqnozlarına görə, 2020-ci ildə ÜDS xəstəliklərindən sonra yayılmasına görə depressiya 2-ci yeri tutacaq. Buna görə də bu qlobal mövzunun daha ətraflı araşdırılması günümüzün aktual məsələlərindəndir. Alimlər tezliklə depressiyanın hətta epidemiya şəklində yayılacağını proqnozlaşdırır.
Çox zaman depressiyanın ilkin səbəbi kimi xroniki yorğunluq sindromu və ya tükənmə sindromu göstərilir. Termini (“burn out”) təbabətə amerikalı psixoanalitik H.Froydenberger gətirmişdir. Sindromun yaranmasında əsas rolu uzunmüddətli və həllini tapmamış streslər oynayır. Sindromun ağır fəsadlar yaratması ilə əlaqədar ÜST stresi XXI əsrin əsas problemlərindən hesab edir.
Sindromun digər psixoloji səbəbi - insana qarşı çox yüksək tələblərin qoyulması, daimi təzyiq və artıq dərəcədə rəqabətli mühitin olmasıdır.
Bu faktorlar pasiyentin istirahətsiz işləməsinə, özünü bütövlükdə bu fəaliyyətə həsr etməsinə səbəb olur; onlar hətta evdə də dincəlmədən aktiv işləməyə davam edir. Gördüyü işin müqabilində lazımi dəyər və qiyməti almadıqda isə özünəinam azalır, daxili balans pozulur və psixoloji kriz qaçılmaz olur. Tükənmə sindromuna meyilli pasiyentlər sırasına ilk növbədə, həkimlər, müəllimlər, menecer və şirkət rəhbərləri, sürücü, pilot və maşinistlər, həmçinin, elektronika və informatika üzrə mütəxəssislər aiddir.
Tükənmə sindromu öz inkişafında 7 əsas fazadan keçir.
Birinci fazada pasiyentlər çox yüksək aktivlik və güclü iradə nümayiş etdirirlər: onlar ən çətin işin öhdəsindən asanlıqla gəlirlər.
İkinci fazada pasiyent lazımi qiymət almadığına görə işdən bir qədər soyuyur, özünə qapanır. İş qabiliyyəti və işə olan həvəsi azalır.
Üçüncü fazada duyğusal tükənmə, yorğunluq, enerji qıtlığı, ürək narahatlığı, əsəbilik, səbirsizlik, özgüvənin azalması, dəyərsizlik hissi, tənqidə qarşı həssaslıq, qərar vermədə çətinlik, süstlük, boşluq və mənasızlıq hissi, ümidsizlik və 2 tip reaksiya müşahidə oluna bilər: derpessiv (özünəqapanma, özünü günahlandırma), yaxud aqressiv (bütün günahı ətrafdakılarda görür, hər qıcığa qəzəblə reaksiya verir). Bu məqamadək sindromun inkişafı ətrafdakılar üçün nisbətən gizli keçir.
Dördüncü fazadan başlayaraq psixoloji durum və iş qabiliyyətində olan dəyişikliklər artıq qabarıq şəkildə özünü büruzə verir, məsələn, işində yaranan yanlışlıqlar, işlərini təxirə salma, işə gecikmək və s.
Beşinci fazada ətraf mühit onun üçün bütün əhəmiyyətini itirir, psixi simptomlara fiziki (somatik) simptomlar, o cümlədən, xroniki, güclü baş ağrıları, yuxusuzluq, bütün bədəni əhatə edən naməlum mənşəli ağrılar, residivləşən infeksiyalar, mədə - bağırsaq şikayətləri əlavə olunur.
Altıncı fazada fiziki simptomlar ön plana keçir, sadalanan əlamətlərə ürək-damar sistemi tərəfindən simptomlar əlavə olunur, metabolik pozulmalar yaranır.
Yeddinci faza tam ümidsizlik, depressiya, yalqızlıq və ətraf mühitdən təcrid ilə xarakterizə olunur; suisidal fikirlər baş qaldıra bilər.
İnsanı bütövlükdə - həm cismini, həm ruhunu zədələyən bu patoloji sindromun ənənəvi təbabətlə müalicəsi birmənalı nəticə vermir; istifadə olunan kimyəvi preparatlara qarşı asılılığın yaranması ilə yanaşı, onların ciddi yan təsirləri mövcuddur.
Bioloji təbabətlə müalicə üsulları (biotənzimləyici preparatlar, ortomolekulyar vasitələr…) tükənmə sindromunun səbəb və nəticələri ilə effektiv, toksiki təsir olmadan mübarizə aparmağa imkan verir.
Müalicə tədbirləri fazadan asılı olaraq müxtəlif aspektləri əhatə edir. İlk növbədə pasiyent həyat tərzinin dəyişməsinə, özünə və ailəsinə daha çox vaxt ayırmasına motivasiya olunmalıdır. Yuxu və qida rejiminin normallaşdırılması, açıq havada, təbiət qoynunda gəzinti, aktiv idman, yoqa, meditasiya kimi qeyri-medikamentoz üsullardan geniş istifadə olunur.

XƏBƏR LENTİ
60 ildir bığını kəsmir - FOTO
Millət vəkili Ruanda naziri ilə görüşdə Xocalı soyqırımından danışdı
"Şokolad" arılar (foto resept)
Özünü kişi cildinə salan məşhur aktrisanı tanımadılar - FOTO
“Facebook”un işində problemlər yaranıb
Sabahın HAVAsı
Ramazan bayramınız mübarək!
Tuba Büyüküstün SAÇ STİLİNİ dəyişdi - FOTO
Bələdiyyə sədri timsahla evləndi
Bu tarixdən bütün pensiyalar 13-14 faiz artırılacaq
Azərbaycanda uşaqlara qoyulan 10 ən populyar ad
Müsəlman qadın Almaniyada XİN məruzəçisi oldu
Günün ulduz falı
Qan donduran xəbər - 1700 cəsəd...
Qan vermənin faydaları və zərərləri
Ziyafət ayaqqabıları
Qusara qar yağdı - FOTO
Rayonlara gediş-gəliş bərpa edilir? - AÇIQLAMA
Cüdoçularımız 5 qızıl medal qazandılar
Balqabaqlı kürəciklər (foto resept)
Şumaxerdən xəbər var
“Bir Zamanlar Çukurova”nın ÇƏKİLİŞLƏRİ DAYANDIRILDI-SƏBƏB
Xallı piroq (foto resept)
"Cəbhədə əsl müharibə gedir..."
"Kuzgun" final edir?
Bakı belə dəyişəcək
Qış üçün ayaqqabı modelləri
“Sefirin kızı”nda yeni aktyorlar - FOTO
Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin məzarı Azərbaycana gətiriləcək?
Ramiz Həsənov: QMİ ancaq kəsim prosesinə nəzarət etməlidir
Yeni tədris ilində dövlət universitetlərinin təhsil haqlarında artım olacaqmı?
Uşaqlarına mayallaq aşmağı öyrətmək istəyirdi, iflic qaldı - FOTO
Antiseptik yoxdursa, araqdan istifadə etmək olarmı?
Saç tökülməsinin qarşısını almaq üçün 3 üsul
Evdə idmanla məşğul olmaq üçün hansı alətlər lazımdır? - QİYMƏTLƏR
17 yaşı tamam olmamış...
Gürzə (foto resept)
Azərbaycanda GMO qadağan edildi
Uşaqlara meyvələri necə sevdirməli?
Cəlilabadda qədim yaşayış məskəni aşkarlandı
Yeni formalar gəlir
Tito Vilanova "Barselona"ya qayıdacaq
Koronavirusa yoluxanların sayı bir milyonu ötdü
Stressiz iş günü üçün 10 dəqiqəlik yoqa
Bu ayların dərs proqramları qəbul imtahanına salınmaya bilər - RƏSMİ
Qadınların fərqli psixalogiyası(2)
Müqəddəs Kəbə Həccə hazırlanır
Təhlükəsizlik prioritetdir
Yanvardan sonra
Hava ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ
