Avropa dünyaya A. Vivaldi, F. Hendel, İ. Bax, J. Haydn, T. Arne, F. Mendelson, C. Bize, R.Vaqner, C. Verdi, A. Dvorjak, F. List, İ. Ştraus, F. Şopen, N. Brams vУ™ başqa dahi bУ™stУ™karları bУ™xş edib. Lakin iki dahi bУ™stУ™kar var ki, mУ™nim üçün heç kimlУ™ müqayisУ™ oluna bilmУ™z. Bunlar – Volfqanq Amadey Motsart vУ™ Lüdviq Van Bethovendir. Motsart artıq 56 yaşı olanda musiqi bУ™stУ™lУ™mУ™yУ™, konsertlУ™r vermУ™yУ™, Avropanı gУ™zmУ™yУ™ başlamışdı. Londonda 10 yaşında ilk simfoniyasını, 11 yaşında ilk operasını yazmışdı. 18 yaşına qУ™dУ™r bu vunderkind artıq 25 simfoniya bУ™stУ™lУ™mişdi. O, çox qısa (cУ™mi 35 yaş) ömrü boyu “Sehrli fleyta”, “Don Juan”, “Fiqaronun toyu” kimi У™srlУ™r boyu dünyanın У™n mУ™şhur sУ™hnУ™lУ™rinin repertuarından düşmУ™yУ™n operalar, 41 simfoniya, fortepiano vУ™ orkestr üçün konsertlУ™r, skripka, fleyta vУ™ orkestr üçün konsertlУ™r, divertismentlУ™r, sonatalar, serenada vУ™ fortepiano pyeslУ™ri yazıb. Şedevr musiqi yaradıcılığının hУ™cminУ™ görУ™ Motsartın tayıbУ™rabУ™ri yoxdur. Motsart musiqiyУ™ işıq gУ™tirdi, öz musiqisi ilУ™ insanlara sevinc, nikbinlik, insanların У™n çУ™tin mУ™qamlarında onlara hУ™yat, yaşamaq eşqi, ümidi bУ™xş elУ™di. NeçУ™ У™srlУ™rdir ki, Motsart musiqisi insanları sevgiyУ™, hУ™yatdan hУ™zz almağa çağırır. TУ™У™ssüf ki, bu dahinin şУ™xsi hУ™yatı onun işıqlı musiqisi ilУ™ uzlaşmadı. O, ömrünün sonlarını sУ™falУ™t içУ™risindУ™ keçirdi. XУ™stУ™lik, tУ™nhalıq, cУ™miyyУ™tdУ™n tУ™crid olunmaq, heç kimУ™ lazım olmamaq, unudulmaq fikri onun ömrünün sonu gУ™ldiyindУ™n xУ™bУ™r verirdi. O, bu hisslУ™rin tУ™siri altında dahiyanУ™, lakin onun optimist ruhuna uyğun gУ™lmУ™yУ™n “Rekviyem”i yazır (ölümünУ™ az qalmış). “Rekviyem” onun ölüm himni idi. Bax belУ™cУ™, У™dalУ™tsiz cУ™miyyУ™t, onun fantastik yaradıcılıq uğurlarını gözü götürmУ™yУ™nlУ™r, onu ölüm ayağına gУ™tirdilУ™r, öldürdülУ™r. Öz musiqisi ilУ™ milyonlarla insana sevinc gУ™tirУ™n bir dahinin dУ™fnindУ™ cУ™mi bir neçУ™ iştirak etdi. BУ™zУ™n fikirlУ™şirУ™m ki, tУ™ki Motsart “Rekviyem”i yazmayaydı. GözümdУ™ nikbin, optimist, hУ™yatı, insanları sevУ™n Motsart kimi qalaydı. Lakin “Rekviyem”in У™dalУ™tsiz, riyakar cУ™miyyУ™tУ™, insanlara, haqsızlığa, layiq olmadığı sУ™falУ™tУ™, unutqanlığa etiraz himni kimi sУ™slУ™ndiyini qУ™bul etdikdУ™, nУ™ yaxşı ki, “Rekviyem” yazılıb qУ™naУ™tinУ™ gУ™lirУ™m. Lüdviq Van Bethoven musiqiyУ™ У™zУ™mУ™t, möhtУ™şУ™mlik, qУ™hrУ™manlıq gУ™tirdi. Onun 9cu, 6cı simfoniyaları, “Eqmont” simfonik süitası simfonizmУ™ yeni sУ™slУ™r gУ™tirdi, simfonik orkestrin bütün imkanlarından necУ™ istifadУ™ etmУ™yin nümunУ™lУ™ri oldu. Bethoven simfoniyaları, opera musiqisi, fortepiano vУ™ simfonik orkestr üçün konsertlУ™ri ilУ™ ciddi, У™zmkar, pafoslu, tУ™ntУ™nУ™li göründüyü halda sonataları ilУ™, “Elizaya” şedevri ilУ™ necУ™ bir incУ™ qУ™lbУ™, mУ™rhУ™mУ™tУ™, coşqun sevgiyУ™ malik olduğunu göstУ™rdi. Bu musiqi У™sУ™rlУ™ri Bethovenin nУ™hУ™ng istedadının ifadУ™si kimi sУ™slУ™nir. NУ™zУ™rУ™ alsaq ki, bu dahi bУ™stУ™kar bu möcüzУ™ У™sУ™rlУ™rinin çoxunu eşitmУ™kdУ™n mУ™hrum olandan sonra yazıb, insan heyrУ™tlУ™nmУ™yУ™ bilmir. Motsart vУ™ Bethoven Haydnı öz müУ™llimlУ™ri hesab edirdilУ™r. Doğrudur, Haydnın tУ™siri Motsarta daha çox olmuşdu, lakin hУ™r iki istedadlı şagirdlУ™r birbirindУ™n fУ™rqli, öz yolları ilУ™ getmişdilУ™r. HУ™tta adi musiqisevУ™r Motsartla Bethovenin musiqisini qarışdırmaz. Memarlıqda olduğu kimi, musiqidУ™ dУ™ barokko üslubu var. Bu üslubun У™n görkУ™mli simaları Antoni Vivaldi, Fredrik Hendel, İohan Sebastyan Baxdır.
Vivaldinin “İlin fУ™sillУ™ri” orkestrlУ™rimizin, musiqiçilУ™rimizin ifasında gözУ™l sУ™slУ™nir. Hendel tУ™biУ™t vurğunu idi. Bu, onun musiqisindУ™ (XüsusilУ™ “Water music” (“Su musiqisi”) У™sУ™rindУ™) qırmızı xУ™tlУ™ keçir. Bax öz orqan musiqisi ilУ™ (xüsusilУ™ “Toqatta”) mУ™şhurlaşıb. MusiqidУ™ intibah dövrünün У™n parlaq simalarından biri Josef Haydndır. O, yüzdУ™n çox simfoniyanın müУ™llifidir. Haydnın, qeyd etdiyim kimi, Motsartın, Bethovenin yaradıcılığına böyük tУ™siri olub. Alman bУ™stУ™karı Riçard Vaqnerin musiqisini sevУ™ bilmirУ™m. Onun musiqisindУ™ bir sУ™rtlik, qorxu, vahimУ™, hУ™tta, amansızlıq hiss edirУ™m. Vaqner Hitlerin sevimli bУ™stУ™karı idi. BУ™lkУ™ elУ™ bu fakt da mУ™nУ™ tУ™sir edib. BУ™stУ™kar nУ™ qУ™dУ™r mУ™şhur olsa da, onu daha da mУ™şhurlaşdıran, tanınmış orkestrlУ™rin repertuarından düşmУ™yУ™n, konsertlУ™rdУ™ mütУ™madi sУ™slУ™nУ™n У™sУ™rlУ™ri olur. MУ™sУ™lУ™n, Bramsın “Macar rУ™qslУ™ri”, Listin “Macar rapsodiyası”, Dvorjakın “Slavyan rУ™qslУ™ri”, Ştrausun valsları, polkaları, marşları belУ™ У™sУ™rlУ™rdУ™ndir. Fortepianonun Allahı sayılan Fredrik Şopen insanın ruhuna oxşayan valsları (mУ™nim üçün, У™n sevimlisi “Valsfantaziya”, Vals в„–7), etüdlУ™ri, noktürnlУ™ri ilУ™ mУ™şhurlaşıb. İtalyan xalqının fУ™xri Cüzeppe Verdi çoxsaylı operaları içУ™risindУ™ “Nabukko”, “Otello”, “Aida”, “Trubadur”, “Traviata”, “Riqoletto” operaları ilУ™ dünya şöhrУ™ti qazanıb. NeçУ™ У™srlУ™rdir, bu operalar dünyanın У™n mУ™şhur sУ™hnУ™lУ™rindУ™n düşmür. Puççininin “Toska”, “Turandod”, “Bohema”, “Madam Batterflyay (ÇioÇioSan)” operaları У™srlУ™r keçsУ™ dУ™, şöhrУ™ti azalmayan У™sУ™rlУ™rdir. Feliks Mendelsonun “Toy marşı” (bizdУ™ “Vağzalı” ilУ™ yanaşı) toyların yaraşığıdır. Leonkavallo çoxsaylı operettaların müУ™llifi olsa da, AzУ™rbaycanda daha çox “MУ™zhУ™kУ™çilУ™r (Payatsı)” operası ilУ™ tanınır. İoqan Ştrausun “Yarasa”, “İndiqo vУ™ qırx quldur”, Leqarın “ŞУ™n dul qadın”, “Qaraçı sevgisi” operettaları keçmiş sovet xalqlarına, o cümlУ™dУ™n azУ™rbaycanlılara yaxşı mУ™lumdur. Rus klassiklУ™ri içУ™risindУ™ P. Çaykovski xüsusi yer tutur. O, yaradıcılığının genişliyi ilУ™ bütün bУ™stУ™karları geridУ™ qoyur. Musiqinin elУ™ bir janrı yoxdur ki, o, orada dУ™rin iz qoymasın. “Yevgeni Onegin”, “Qaratoxmaq qadın”, “İolanta”, “Mazepa”, “Çarodeyka” operaları, “Yatmış gözУ™l”, “Qu gölü”,“Şelkunçik” baletlУ™ri, fortepiano vУ™ orkestr üçün konsertlУ™ri, simfoniyaları, “İtalyan kapriççiosu”, “Motsartiana” simfonik У™sУ™rlУ™ri, “İlin fУ™sillУ™ri” У™sУ™rlУ™ri, romansları onu dünya musiqisinin dahilУ™ri sırasına daxil edib. M. Qlinkanın da rus klassik musiqisinin inkişafında misilsiz xidmУ™tlУ™ri olub. “İvan Susanin”, “Ruslan vУ™ Lyudmila” operaları, “İspan kapriççiousu”, “Araqon xotası” simfonik У™sУ™rlУ™ri, romansları müУ™llifУ™ У™bУ™di şöhrУ™t gУ™tirib. İspan mövzusunda yazılmış У™sУ™rlУ™r o dУ™rУ™cУ™dУ™ ispan ruhludur ki, onların müУ™llifinin rus olması inanılmaz görünür. S. Raxmaninov hУ™m dahi pianoçu kimi, hУ™m dУ™ fortepiano vУ™ orkestr üçün konsertlУ™ri ilУ™ dünyada mУ™şhurdur. A. Borodin “Knyaz İqor”, M. Musorqski “Xovanşına” operaları vУ™ simfonik У™sУ™rlУ™ri ilУ™, RimskiKorsakov “ŞУ™hrizad” simfonik süitası vУ™ başqa simfonik У™sУ™rlУ™ri ilУ™ tanınır.

Yüngül musiqi İndi pop, rok, caz adlandırılan musiqini У™vvУ™llУ™r ümumilikdУ™ yüngül musiqi adlandırırdılar. Hayküy, qışqırtı, bağırtı ilУ™ müşayiУ™t olunan “musiqi”ni nУ™zУ™rУ™ almasaq, insanın ruhunu oxşayan, xoş У™hvalruhiyyУ™ yaradan yüngül musiqi nümunУ™lУ™ri kifayУ™t qУ™dУ™rdir. SevУ™sevУ™ qulaq asdığım bir neçУ™ nümunУ™lУ™ri sadalaya bilУ™rУ™m: “Chariots of fire”, “Old San Juan”, “Butterfly”, “The fool”, “The Lonely Shepherd”, “The Magus” vУ™ Yanninin başqa musiqilУ™ri vУ™ s. Riyaziyyatçımexanik ixtisasım mУ™ni hУ™r şeyУ™ ciddi yanaşmağa, düşünmУ™yУ™, araşdırmağa öyrУ™şdirib. Bu azmış kimi, musiqiyУ™, У™dУ™biyyata münasibУ™tim, üstУ™lik, hУ™yat qayğıları mУ™ni rahat, qayğısız yaşamağa qoymur. Lakin bir musiqi janrı var ki, onu dinlУ™yУ™ndУ™, real hУ™yatdan ayrılıram, heç nУ™ barУ™dУ™ fikirlУ™şmirУ™m, düşüncУ™lУ™rim yox olur. Bu, roknroldur. ÜmumiyyУ™tlУ™, insan rУ™qs edУ™ndУ™, dУ™rdisУ™ri unudur, qayğısız görünür. Odur ki, bütün insanlara mУ™slУ™hУ™t görУ™rdim ki, sУ™hУ™r gözünü roknrolla açsın. Cazın mУ™nУ™ У™n böyük lУ™zzУ™t verУ™n bir növü var. Bu növ musiqidУ™ alУ™tlУ™r bir mövzuya, süjetУ™ tabe deyillУ™r, hУ™r alУ™t öz bildiyi kimi çalır, saksofon bir söz deyir, truba başqa söz, zУ™rb alУ™tlУ™ri, hУ™tta, kontrabas da sУ™rbУ™stliyini tam qoruyur, bir sözlУ™, nizamlı xaos yaranır. Bu musiqi başdanayağa improvizУ™dir. Adama elУ™ gУ™lir ki, eyni musiqi hУ™r dУ™fУ™ fУ™rqli çalınır. Yalnız ritm saxlanılır. MУ™n bu musiqini qayğısız musiqi adlandırıram.
Xəlil Məcidoğlu "Musiqi haqqında"
Bənzər xəbərlər...

XƏBƏR LENTİ
Kələmli qarğıdalı salatı (foto resept)
Prezident yeraltı keçidin açılışında iştirak etdi (FOTO)
Əhaliyə xəbərdarlıq: maqnit burulğanı var
Üç gün dənizdə kömək gözlədi - VİDEO
Ölüləri dirildir, insanları 500 il yaşadırlar...
Bəşər Əsəd Suriyanı təmsil edəcək heyətlə görüşdü
Türkiyədə qar yağdı, məktəblər bağlandı
Qadın çox danışırsa, nə istəyir?
"Vətənin hər qarışı dəyərlidir" deyənlərə...
Peyvəndlə qarşısı alına bilən yoluxucu xəstəliklər
Yumurtalı pomidor dolması (foto-resept)
Günün qoroskopu: Ünsiyyətcil olun!
Xəzərdə artilleriya savaşı
Evdar, yoxsa çalışan qadınlar daha xoşbəxtdirlər?
Ən dəhşətli xəstəliyin sirri tapıldı
Bakıya od ələnəcək, bəzi rayonlara yağış yağacaq
1 dəqiqəyə 70 min dollar qazanan ailə
Çingiz çıxışdan əvvəl müraciət VİDEOsu paylaşdı
Azərbaycan niyə maraqsızdır?
Taxma kirpik
Madonna yeni şəkillərini paylaşdı - FOTO
Lukaşenko da Putinə "yox" dedi
"Survivor"da gecə saatlarında - Yer silkələndi-VİDEO
İspan rəssamın əl işləri
Məşqlər və miflər: kimə nə olmaz?
Samsung 5 min dollara televizor satır
Mehriban Əliyevaya yeni vəzifə verildi
Qəbələdə mürəbbə festivalı keçirilir
Heç indiyə qədər çayın axınına diqqət etmisiniz?
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-27 Sentyabr
Emre Altuğ Çağlanın sualına bu cür cavab yazdı-FOTO
Maska rejiminə yaradıcı yanaşma - VİDEO
Paşinyan: “Çox böyük itkilərimiz var, son günlər geri çəkilmişik”
Dəri ləkələri üçün pomidor suyu maskası
Azərbaycanlı gəncin qeyri-adi istedadı hər kəsi təəccübləndirdi
Bu gün ABŞ-ın müstəqillik günüdür
Hərbiçi qız modelliyə başladı,məşhur oldu-FOTO
Bu ərəb ölkəsi də qarışdı
Azərbaycanda bəzi körpələrə şəhər adları verilib - SİYAHI
Qeyri-adi fotoşop nümunələri
Bakıda 2 məktəb sökülüb yenidən tikiləcək - FOTO
Koreyasayağı salat (foto resept)
İşığa borcu olanların nəzərinə!
Ulduz falı nə dərəcədə düzdür?
Hələ doğulmayan övladının adına hesab açdı
Prezident İlham Əliyev: "Ermənistan buna məhəl qoymur"
Ərdoğan bizə başsağlığı verdi
10 gün qaldı: Dövlət adambaşına 90 manat pul ayıracaq
Sevgililər günü üçün dekorasiya tövsiyələri
Fitrə pulu necə hesablanır?

- ŞƏRHLƏR