Artıq dövr dəyişdi
İnsanların dinə baxışlarını çox müxtəlif baxışlar altında dəyərləndirmək mümkündür. Bəzi insanlar yerinə yetirmədiyi dini öhdəlikləri səbəbilə utanc hissi duyarkən, bəziləri özlərinə görə bir sıra bəhanələr irəli sürərlər. Bu bəhanələrdən ən narahat edici və səmimiyyətsiz olanlardan artıq dövrün dəyişdiyi və keçmişdə müxtəlif səbəblərlə haram edilmiş və ya edilməsi əmr olunmuş şeylərin etibarlı olmaması iddiasıdır. Bu zamanda faizin iqtisadi həyatın bir gerçəyi olduğu, köhnədən natəmiz olduğu üçün donuz ətinin qadağan edildiyi, amma artıq donuzların sağlam şərtlərdə yetişdirildiyi üçün bu cür qadağaların lazımsız olduğu, köhnədən bəzi insanların içki içib dava-dalaş saldıqları üçün içkinin qadağan edildiyi, indi özünü tanıyanın içki içməsində bir təhlükə olmadığı, yaxud da köhnədən ərəblər çirkli və tənbəl olduqları üçün namaz qılınması əmr olunduğu, amma artıq buna ehtiyac olmadığı şəklində əsassız və uydurma bəhanlərlə bəzi dini əmr və tələblərin müasir dünyamız üçün mənasız olduqları iddia edilir.
Bununla birlikdə insan fərdi və ictimai həyatla əlaqəli müxtəlif mövzularda da deyimlərlə qarşılaşır. "Əzizim, sənin dediyin köhnələrdə idi, indi müasir olmaq lazımdır, müasirliyə ayaq uydurmaq lazımdır" şəklilndə cümlələrlə bir sıra dini əmr və qadağaların artıq yerinə yetirilməsi mümkün olmayan şeylər kimi dəyərləndirilməsini görürük. Homoseksuallıq və evlilik xaric birlikdə yaşamaq kimi şeylərin həyatın gerçəyinə çevrildiyi və müasirləşmə göstəricisi olduğu iddia edilir. Şübhəsiz hər kəs həyatında etdiyi tərcihilərin hesabını Allaha verəcəyi üçün istədiyi şəkildə ömür sürməkdə sərbəstdir. Amma bu sərbəstliklər dini baxımdan xoş qarşılanmayacağı kimi bu və ya bənzəri həyat tərzlərinin müasirlik göstəricisi kimi dəyərləndirilməsi də mümkün deyildir.
İnsanın etmək istəmədiyi şeylər üçün saysız bəhanələr gətirməsi vardır. Ancaq etməməsi bir tərəfə, etməməsinin gərəkliliyi üçün irəli sürdüyü iddialarla Allaha və Kitabına qarşı iftiralar söyləməsi qəbul edilə bilməz.
Quranda ifadə edilən dini buyruqlar bütün kainata aid və qiyamətə qədər keçərli olan qaydalardır. Allah elm və rəhmətinin ucalığı ilə hər dövr və şərtlərdə tətbiq edilə biləcək hökmlər bildirmişdir. Dolayısı ilə Allahın hər hansı bir buyruğunun hökmünün qalxması, yaxud zaman aşımına uğramasından da qətiyyən söhbət gedə bilməz.
İlahi hökmlər insan qanunları kimi deyillər. Bəşəri qanunlar içində olduqları dövrün ehtiyaclarına görə formalaşır, təcrübə ilə dəyişilə bilir, ya da təmamən ortadan qalxaraq tarixə gömülə bilir. Ancaq ilahi qanunlar quruluşu etibarilə bəşər qaydalarından fərqlidir. Eyni olması da mümkün deyil, çünki eynilik olsaydı ilahi olmazdı.
Ona görə də buyruqlara görə dövrün dəyişməsi, ya da müsəlmanın çağa ayaq uydurmasından söhbət gedə bilməz. İlahi buyruqlar hər cürə bəşəri şərh və anlayışa toxunduğu üçün hər dövr insanına xitab edərək insan təbiətinə uyğunlaşma ərz edər. Tarix boyunca dünya mədəniyyətlərinə və günümüzdəki cəmiyyətlərin sosial və mədəni cəhətdən gəldikləri səviyyəyə baxdıqda hələ insanlığın ilk endirildiyi dövrdə Quran tərəfindən buyrulmuş insanlıq şərəfinə yaraşan qanunların səviyyəsinə yetişmədiyi görülür. Bunu görmək üçün bəhanələrin və real olmayan şeylərin altından çıxmaq, önmühaiməkələrdən sıyrılmış və tərəfsiz bir baxışla Quranı oxuyub bitirmək lazımdır.
Emre Dorman "Dini mövzularda özünü aldatmağın 40 yolu"
Tərcümə: Ceylan Mumoğlu
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR