Uşaqlığını Əlcəzairdə keçirən Albert Kamyu (Albert Camus) 1913–cü ildə Mondovi qəsəbəsində anadan olmuşdur. Olduqca keşməkeşli uşaqlığı olmuşdur (Vərəm xəstəliyi, atasını ölümü, siyasi işlərə baş qoşması, təhsilinin yarımçıq qalması və s). Nihilizmin absurd anlayışının əsasını qoymasa da, onun inkişafı və yayılmasında olduqca böyük rol oynamışdır. Marksizim–Leninizmə olduqca böyük həvəs göstərmiş və futbolla məşğul olaraq qapıçılıq etmişdir. Dünyada Redyard Kiplinqdən sonra Nobel mükafatını alan ən gənc yazıçıdır.
Kamyu deyincə ədəbiyyat sahəsində ilk ağlagələn onun 1942-ci ildə nəşr olunan “Yad” əsəridir. Mövzusu çox sadədir. Əhvalatdakı hər şey çox qısa zamanda baş verir. Əlcəzairdə təsadüf nəticəsində bir ərəbi öldürən orta təbəqədən olan bir fransız özünü addım-addım ölümə aparan müddəti laqeyd şəkildə izləyir. Roman boyu başqalarının adı xatırlandığı halda əsərin baş qəhrəmanının adını belə öyrənə bilmirik.
Yad... Kimdir yad? Bizim kimi olmayanlar? Bizim kimi düşünməyənlər? Bizim kimi geyinib, yeyib içməyənlər? Oxşar xüsusiyyətlər hər zaman insanları birləşdirir, nəticədə, qruplar yaranır. Cəmiyyət də belədir. Cəmiyyətin başında duranlar isə standartdan fərqlənənləri uzaqlaşdırmaq istəyirlər. İnsanların oxşar xüsusiyyətlərinin çox vaciblik təşkil edən dünyada yaşayırıq.
Povest cəmiyyətdə yaşaya-yaşaya o cəmiyyətə yadlaşmış birisinin həyatını təsvir edir. Həyatının bütün məqamlarıyla bizə yad insanın hansı hisslər keçirdiyini göstərməyə çalışır. Bir insanda insanlığın bütün xüsusiyyətləri var. Sadəcə nisbətləri müxtəlifdir. Olur ki, insan bəzən özünü çox tənha hiss edir. Çox şeyə məna verə bilmir (Şəxsən məndə bu hallar tez-tez olur). Olur ki, insan özünü çox fərqli hiss edir, bir-birinə oxşayan standart insanlara və onların həyat tərzlərinə gülür. Olur ki, insan bəzən çox peşmançılıq hissi keçirdir, kaş ki, geriyə qayıdıb daha başqa cür yaşaya bilsəydim, deyir. Olur ki, insan yaşadığı cəmiyyətin, dünyanın ədalətini, dəyərlərini, azadlığını, inancını “sorğulayır ”. Olur ki...
Əsərin baş qəhrəmanı həyata məna verə bilməyən, sevməklə sevməməyi, ölümlə yaşamağı bir birinə bərabər tutan birisidir (çox güman ki, bu, onun özüdür–şəxsi fikrimdir). Az dostu olan, sevgilisinə səni sevirəm deməyi bacarmayan (bunu mənasız görən), anasının ölümünə kədərlənməyən, hər şeyə öyrəşmək olar fikrini öz həyat fəlsəfəsi edən və bu dünyanın bizə təqdim edə biləcəyi şəffaflıq və mənanın olmadığını müdafiə edən bir insanla qarşı-qarşıyayıq. Bu insan ətrafına, hisslərə, gözləntilərə və ən əsası öz-özünə özgələşmişdir, yadlaşmışdır. Absurd fəlsəfəsi ona hökmranlıq edir. Dostu Raymonda qarşı təhlükə törədən və Raymondun keçmiş məşuqəsinin qardaşı olan bir ərəbi öldürməklə Cənab Mersonun (bu onun soyadıdır) məhkəməsi başlayır.
Burada biz iki məhkəmə görürük. Bir tərəfdə olduqca stereotipli cəmiyyətin onun üçün qəti əhəmiyyəti olmayan dəyərləri ona qarşı istifadə edərək onun mühakimə edən məhkəmə. Digər tərəfdə isə Mersonun öz–özünə qarşı olan (tam olaraq məhkəmə deməzdim), sanki bəzi şeyləri başa düşmək mənasını ifadə edən oyanış. Sanki ölmədən öncə ölür Cənab Merso. Hər şeyi bir daha xatırlayır və başqa cür düşünə və yanaşa biləcəyini qəbul edir (əslində ikisinin arasında qalır). Buna baxmayaraq artıq gecdir. Çünki onun üçün artıq edam qərarı verilib.
Povestin digər maraqlı hissəsi onun dəfələrlə keşişdən imtina etməsi və sonra onunla olan söhbətidir.
Verilmək istənən mesaj: Həyatın avtomatlaşmış təkdüzən mühitində robotlaşmış insan ölümü rahatlıqla qəbul edir. Əsas olan mənadır, amma nə yazıçının özü, nə də əsərin qəhrəmanı bunu tapa bilmir. İnsanoğlu bunu min illərdir axtarır. Bu əzabdan qurtulmaq üçün, məncə, biz Allaha sığınmalı və ona inanmalıyıq. Ətrafımızdakı gözəllikləri görmək, sevdiklərimizin sevgisini başa düşmək heç də hamıya nəsib olmur.
Bir neçə saatda oxuya biləcəyiniz amma bir neçə gün düşünəcəyiniz bir kitab.
İbrahim Niftiyev
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
“Aşk-ı memnu”nun Bülənti illər sonra – FOTO
Ölüm kokteyli:Ecstasy və spirt
Uşaqlar üçün ad günü tortları(2)
Saçınızı yuduqdan sonra çayla yaxalayın ki ...
Türkiyədə parlament seçkilərində erməni namizədlər
Günün ulduz falı
"Alatoran"ın məşhur ulduzu hər kəsi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Uşaqları erkən yaşda göz müayinəsinə aparın
Günün qoroskopu: problemlər sanki yarışa giriblər
Apple yenə dünya lideri oldu
Şuşa necə azad olundu? - VİDEO
Qadın.Netlilərin həyata keçən və keçməyən arzuları
Yeni “AntiCOVID sistemi” təqdim olunub - VİDEO
Əhaliyə manat müjdəsi
Aynaları parıldatmağın incə məqamları
Ərikli-kəsmikli rulet (foto resept)
91 yaşında İnstaqram fenomenidir - FOTO
Kirayə mənzillər belə satılacaq - VİDEO
Wi-Fi-ın zərəri sübut olundu
Demi Mur hər kəsi təəccübləndirdi-FOTO
Azərbaycanın qarlı libasından ürəkaçan görüntülər
Bakının mərkəzi avtomobillərin hərəkəti üçün 2 gün bağlı olacaq
Bəzi əşyaların istifadə müddəti
Bakı-2015 Avropa Oyunları zamanı rabitə infrastrukturunda görüləcək işlərin detalları açıqlandı
Azərbaycanda bu şəxslərin hər gününə 1,65 manat veriləcək
Bu üsulla dişlərinizi bir anda ağardın!
Putinin müsəlmanlara təbriki
Şahzadə toyuna xalqı da ÇAДћIRDI
Mehriban Əliyevaya orden verildi
Birinci vitse-prezidentin köməkçisindən Laçınla bağlı paylaşım
İrandakı duz qasırğası Azərbaycan üçün də problemlər yarada bilər
Atılmış qız sindromu...
Koronavirusla bağlı şayiə yayanlara müraciət
Qadın sürücülər
Ballı-qozlu tort (foto resept)
Qış üçün ayaqqabı modelləri
Pizzadan imtina etdi gözəlləşdi-FOTO
Müəllimlərin maaşı artır
Xəzərdə suitilərinin kütləvi ölümü baş verib
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? -3 İyun
Qaraciyər sağlamlığını qorumağın yolları
72 yaşlı kişi Atlantik okeanı çəlləkdə qət etdi-FOTO
Instagram-dan "ev yıxacaq" YENİLİK
Ağız qoxusunun səbəbləri
Mənasız dizayn nümunələri
Hansı halda qadın işdə daha yaxşıdır?
Yalnız xanımlar üçün: onun verdiyi əziyyətlərdən xəbəriniz var?
Ağdamı tərk edən ermənilər vəhşiliklərindən qalmırlar - VİDEO
Quran və elmi kəşflər
Dronla yadplanetli gəmini lentə aldı-FOTO
- ŞƏRHLƏR