Süleyman Rüstəmin yazdığı bütün əsərlər sevgidən, inamdan qaynaqlanıb. O, Azərbaycan ədəbiyyatının çox görkəmli nümayəndələrindən biridir. Onun hər bir əsəri ədəbiyyatımızın solmayan səhifələrini təşkil edir. O, XX ərs Azərbaycan poeziyasının coşqun ruhlu, novator şairlərindən biri olub. Süleyman Rüstəm öz yaradıcılığında Azərbaycanın bütün dilbər qüşələrini vəsf edib, vətənə, torpağa məhəbbət, əməyə qiymət onun poeziyasının mayasını təşkil edib. Yaradıcılığında Sovet dövrünün tələbinə uyğun rejimi təbliğ edən şerlərə də yer ayırdığı üçün bu günün baxışı ilə şair tənqidlərə məruz qalsa da onun yaradıclığını bir heç saymaq olmaz. Tənqidçi Bəkir Nəbiyev Süleyman Rüstəmi Azərbaycan poeziyasının müxtəsər, poetik ensiklopediyası adlandırırdı.
Süleyman Rüstəm 1906-cı il 12 mart tarixində Bakıda kasıb dəmirçi ailəsində dünyaya göz açıb. Kasıb həyat tərzi, çətin uşaqlıq keçirməsinə baxmayaraq, ədəbiyyata, poeziyaya böyük maraq göstərib, yaradıclığınında da fəhlə, kəndli əməyinə, torpağa və zəhmətə qiymət verməyi öz poeziyasında işıqlandırıb.
Nəriman Nərimanov adına Bakı Sənaye Texnikumunda təhsil alıb. "Gəng işçi" qəzeti redaksiyasında ədəbiyyat şöbəsinin müdiri kimi fəaliyyətə baslayıb. Eyni zamanda Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərq fakultəsinə daxil olur və 1929-cu ildə Moskva Dövlət Universitetinin ədəbiyyat və incəsənət fakültəsinə köçürülür.
"Unudulmuş gənc" adlı ilk mətbu şeiri "Maarif və ədəbiyyat" jurnalında çap edilir və bundan sonra onun şeirləri dövrü mətbuatda yer alır. XX əsrin 20-ci illərində öz şeir, məqalə və çıxışları ilə Süleyman Rüstəm yeni həyatı tərənnüm etdirdi. Onun ilk çapdan çıxmış "Ələmdən nəşəyə" adlı şeirlər kitabı bütün yaradıcılığının əsas kompozisiyasını təşkil edir.
Uşaqlıq illəri Novxanı bağlarında, dəniz sahillərində keçdiyindən o, Xəzərə başqa bir məhəbbət bəsləyirdi. Azərbaycan şairləri içində Xəzərə ən çox şeir qoşan şair də məhz Süleyman Rüstəmdir. "Xəzərdə", "Xəzər nəyə bənzəyir", "Xəzərdə gecə", "Xəzərin səhəri", "Xəzər və durnalar", "Xəzərim olsun", və s. şerlərində o bu mavi gözəli xəyallar qanadında tərənnüm etməkdən doymurdu.
Məndən soruşursunuz:
De görək səhər-səhər
Nəyə bənzəyir Xəzər?
-Xəzər göyə bənzəyir, göy Xəzərə bənzəyir
Xəzər qızıl həşyəli göy məxmərə bənzəyir.
Hər qarışı üzümlü, əncirli qum təpələr,
Sahilin qulağına pıçıldaya ləpələr
Çiçəklər, otlar üstə iməkləyən körpələr
Hələ bəstələnməmiş nəğmələrə bənzəyir.
İkiknci Dünya müharibəsi şairin yaradıcılığına çox böyük təsir etmişdir, onun vətənpərvərlik mövzusunda yazdığı əsərləri bu dövrə təsadüf edir. Bir-birindən maraqlı və dillər əzbəri olan "Ana və poçtalyon", "Ana ürəyi", "Gün o gün olsun ki", "Durnalar" bu dövrdə çapdan çıxmışdır. Onun şerləri bu günümüzdə də aktualdır.
Süleyman Rüstəm Cənub mövzusunda yazmaqla Azərbaycan poeziyasına poetik çələng gətirmiş oldu. O, Cənubi Azərbaycanda olmuş, orada yaşayan soydaşlarımızın ağır həyat tərzini görmüş və könlündən keçənləri kağızlara köçürmüşdür. "Təbrizim" adlı şeiri şairin bu səpkili şerlərindən ən təsiredicisidir. Bundan başqa, "Könlümə Təbriz düşdü", "İşıq", "Yenə Araz qırağında", "Yaralarım", "Görsəm" kimi şeirlərində vətən həsrəti çəkən, əzablı, cəfalı günlər keçirən soydaşlarımızdan danışırdı.
Süleyman Rüstəm nəğməkar şair kimi də tanınırdı. Gülağa Məmmədovun ifasında sevilən "Qurban adına", Nəzakət Teymurovanın "İlk məhəbbətim", "Külək", Məmmədbağır Bağırzadənin "Qubalı qız", Fidan və Xuraman Qasımovaların "Gözəl Bakı", Zeynab Xanlarovanın ifasında "Sənsən yoxsa mən" musiqiləri hər dəfə sevə-sevə dinlənir.
Ədəbi fəaliyyətə "Çimnaz xanım yuxudadır" birpərdəli komediyası ilə başlayıb. Daha sonra "Qaçaq Nəbi" məzmun dramı, "Durna" komediyası Süleyman Rüstəm dramaturgiyasının inciləridir.
Süleyman Rüstəm bəzi məsul vəzifələrdə də işləmişdir. 1934-cü ildə AYB-nin üzvü, 1943-cü ildə Azərbaycanın Əməkdar İncəsənət xadimi, 1960-cı ildə Azərbaycanın Xalq Şairi, 1960-cı ildə SSRİ dövlət Mükafatı Laureatı,1976-cı ildə Sosial Əməyi Qəhrəmanı,"Ədəbiyyat" qəzetinin baş redaktoru, M. Əzizbəyov adına Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrının direktoru, "Azərbaycan", "Kirpi" jurnallarının və "Sovetski pisatel" nəşriyyatının redaksiya heyyətinin üzvü, Zaqafqaziya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsini üzvü, Azərbaycan Ali Sovetinə deputat, ölümünə yaxın - 1971-ci ildə SSRİ Ali Sovetinin sədri vəzifəsində çalışmışdır. Xidmətlərinə görə iki dəfə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni, üç dəfə Lenin Komitəsinin Fəxri Fərmanı, bir sıra medalları ilə təltif olunmuşdur.
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR