Məlumatların hər biri müəllif Səbuhi Əhmədovun eyniadlı kitabından götürülmüşdür.
Bülbül
(1897-1961)
Bülbül (Murtuza Məşədi Rza oğlu Məmmədov) 1897-ci ildə Şuşada anadan olub. Azərbaycan musiqisinin on görkəmli nümayəndələrini yetirmiş Şuşada böyüyüb boya-başa çatmış Murtuza artıq kiçik yaşlarından "Bülbül" deyə çağırılırdı; xalq ona bu adı məharətli zəngulələrinə görə vermişdi. Gənc Bülbül də operada öz qüvvəsini sınamaq qərarına gəlir. O bir müddət həvəskar teatr tamaşalarında iştirak edəndən sonra peşəkar səhnəyə ayaq basır.
Bülbülün peşəkar teatr səhnəsində ilk çıxışı M.Əmirovun 1916-cı ildə Gəncədə tamaşaya qoyulmuş "Seyfəlmülk" operası ilə bağlıdır. Böyük uğur qazanmış tamaşa hamını gənc xanəndə barədə danışmağa vadar edir. Üzeyir bəy Hacıbəyli ilə tanışlıq isə Bülbülün müğənni həyatında dönüş yaradır. 1920-ci ildə Azərbaycan Opera və Balet Teatrının solisti Bülbül Ü.Hacıbəylinin "Leyli və Məcnun", "Əsli və Kərəm", Z.Hacıbəyovun "Aşıq Qərib" operalarında İbn Salam, Kərəm, Qərib rollarını oynayır.
Ü.Hacıbəylinin məsləhəti ilə Bakı konservatoriyasına (sonralar-Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası) daxil olan Bülbül məşhur musiqişünaslar A.Drozdo-Polyayev və N.Speranskinin sinfində təhsil almış, 1927-ci ildə konservatoriyanı müvəffəqiyyətlə bitirmişdir. Vokal texnikasını daha da təkmilləşdirmək üçün Bülbül dövlət tərəfindən Milana, məşhur La-Skala teatr və musiqi məktəbinə göndərilmişdir. 1931-ci ilədək o burada Delliponti və P.Qranidən dərs almışdır. Azərbaycana qayıtdıqdan sonra Bülbül Azərbaycan Opera və Balet Teatrında opera tamaşalarında oynamaqla bərabər, Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında dərs demişdir.
Bülbülün yaradıcılığı Azərbaycan vokal sənətinin inkişafında nıühüm rol oynamışdır. Geniş səs imkanlarına malik olan Bülbülün ifaçılığında milli vokal üslubu ilə italyan vokal məktəbi ənənələri üzvi şəkildə birləşmişdi.
Azərbaycan operasında lirik-dramatik terror kimi tanınan Bülbülün geniş diapazonlu, gözəl, məlahətli, axıcı səsi, həmçinin ifaçı-aktyor istedadı Azərbaycanın sərhədlərindən kənarda belə yüksək qiymətləndirilirdi. O, SSRİ-nin bir çox bölgələrində qastrollarda olmuş, Moskva və Leninqradın ən məşhur səhnələrində tamaşalar vermişdir. Mütəxəssislər qeyd edirdilər ki, müğənni həm də
böyük aktyorluq istedadına malikdir.
Ü.Hacıbəylinin "Koroğlu" operasında Bülbülün yaratdığı Koroğlu obrazı Bülbülün opera yaradıcılığının zirvəsi sayılır. O, romantik ruhlu xalq qəhrəmanının daxili aləmini hərtərəfli aça bilmişdir. Bülbülün ifasında Koroğlu partiyası Azərbaycan musiqili teatrı tarixində mühüm bir mərhələdir. Opera Azərbaycanın hüdudlarından kənarda da böyük rəğbətlə qarşılanmışdır. Bülbül bir çox digər operalarda da əsas partiyaları ifa etmişdir. Belə ki, o, Ü.Hacıbəylinin "Arşın mal alan" operasında Əsgər, R.Qliyerin "Şahsənəm" operasında Qərib, M.Maqomayevin "Nərgiz" operasında Əlyar, Ə.Bədəlbəylinin "Nizami" operasında Nizami, Niyazinin "Xosrov və Şirin" operasında Fərhad, Q.Qarayevin və C.Hacıyevin "Vətən" operasında Aslan obrazlarını məharətlə yaratmış, onların partiyalarını böyük ustalıqla ifa etmişdir. 1938-ci ildə SSRİ xalq artisti adına layiq görülən Bülbülə 1940-cı ildə professor adı verilir.
II Dünya müharibəsi sona çatandan sonra Bülbül bir çox xarici ölkələrdə qastrollarda olmuş, Azərbaycan musiqisinin nailiyyətlərini təbliğ etmişdir. Bülbülün repertuarında Qərbi Avropa və rus klassiklərinin əsərləri də var idi. O, J.Bizenin "Karmen", C.Verdinin "Riqoletto", J.Masnenin "Verner", C.Puççininin "Toska", N.A.Rimski-Korsakovun "May gecəsi", S.V.Raxmaninovun "Aleko" operalarında əsas partiyaları ifa etmişdir.
Bülbül Azərbaycan xalq mahnılarının, təsniflərin əvəzsiz ifaçısı olmuşdur. Onun ifa etdiyi "Süsən sünbül", "Yaxan düymələ", "Qara gözlər", "Çal- oyna", "Segah" və s. təsnifləri xalq tərəfındən hər zaman sevilmiş, rəğbətlə qarşılanmışdır.
Azərbaycan bəstəkarlarının kamera-vokal əsərlərinin populyarlaşmasında Bülbülün xüsusi rolu var. O, A.Zeynallının "Ölkəm", Ü.Hacıbəylinin "Sənsiz", "Sevgili canan" romanslannın ilk ifaçısı olmuş və zəngin boyalarla təkrarolunmaz musiqi obrazları yaratmışdır. İndiyədək həmin romanslardan söz düşəndə həmişə onların ilk ifaçısı yada düşür.
1950-ci ildə Bülbül SSRİ Dövlət mükafatına layiq görülmüşdür. Bununla belə Bülbül yalnız xanəndə və opera müğənnisi olmamışdır. Musiqi sahəsində dərin elmi biliklərə malik olan Bülbül Azərbaycan milli vokal məktəbi ənənələrinin tədqiqi, rus və Avropa opera mədəniyyəti ilə bu ənənələrin sintezi və s. vacib musiqişünaslıq məsələlərinə aid bir çox əsərin müəllifidir.
Vətənpərvərliyi ilə seçilən Bülbül hələ 1932-ci ildə Azərbaycan xalq musiqisini öyrənməyi və təbliğ etməyi təklif etmişdir. Xatırlamaq yerinə düşər ki, o dövrdə Azərbaycanda qurulmuş mürtəce rejim milli ənənələrin, milli xüsusiyyətlərin qabardılmasına qarşı çıxır, bu istiqamətdə iş görənləri isə "millətçi" damğası ilə təqib edir və repressiyalara məruz qoyurdu. Azərbaycanın xalq musiqisinin az qala qadağan edildiyi bir dövrdə, saz, tar, kamança kimi musiqi alətlərinin ləğv edilməsi kampaniyasının aparıldığı bir şəraitdə xalq musiqisini öyrənməyi təklif etmək insandan böyük cəsarət tələb edirdi. Vətən eşqi, öz xalqının adət-ənənələrinə, zəngin mədəni irsinə olan dərin hörməti Bülbülə bu cəsarəti vermişdir. Çox çək-çevirdən sonra onun təşəbbüsü, nəhayət ki, qəbul edilmişdir.
Azərbaycan ziyalılarının dəstəyinə arxalanan Bülbülün rəhbərliyi ilə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası nəzdində xalq musiqisini öyrənən elmi-tədqiqat kabineti yaradılmışdır. 1945-ci ildə kabinet Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası İncəsənət İnstitutuna verilmiş, onun nəzdində fəaliyyəti davam etdirilmişdir. Kabinet 1938-ci ildə Bülbülün redaktəsi ilə "50 Azərbaycan el mahnısı" və 1956, 1958-cı illərdə "Azərbaycan xalq mahnıları" adlı topluları çap etdirilmişdir.
Dövlət tərəfindən 2 dəfə Lenin ordeni, 2 Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni, "Şərəf nişanı" ordeni, İtaliyanın Qaribaldi ordeni və medallarla təltif edilən Bülbülün on böyük qazancı xalqın ona və onun sənətinə olan sevgisi, bütün dünyada musiqişünasların, opera xadimlərinin böyük hörməti olmuşdur.
Bülbül 1961-ci ildə Bakıda vəfat etmiş və Fəxri xiyabanda dəfn olunmuşdur. Onun vətəni, Azərbaycanın musiqi beşiyi Şuşa şəhəri hal-hazırda erməni işğalçılarının əlindədir.
XƏBƏR LENTİ
Emre Aşık boşandığı xanımına hər ay 25 min ödəyəcək
Müəllim şikayəti
2012-ci ilin qış geyimləri
Burcu Esmersoy hər kəsi HEYRƏTLƏNDİRDİ-SƏBƏB
"Barselona" - "Deportivo" matçı ilə bağlı şok iddia
Tarixi faktlar- 2
Ramazan ayı - 5-ci günün duası
Sarımsaqlı-kartoflu zapekanka (foto resept)
II Elizabet Meqan və Harrini tituldan məhrum etdi!-SƏBƏB
Dünyanı heyrətləndirən uşaq indi..
SALAT BƏZƏDİLMƏSİ ÜSULLARI (foto dərs)
Bütün Dünya Bu qızdan danışır-SƏBƏB/VİDEO
Türkiyədə qədim yeraltı şəhər tapıldı
Jaguar F-Type artıq satılır
Kökəltməyən 7 qida
"Almaniya Daxili İşlər Nazirliyi ilə əməkdaşlığın inkişafında maraqlıyıq"
Saçların düzgün daranması
Kakaolu, şokoladlı keks (foto-resept)
Saçlarımız üçün şampun hazırlayaq
Leyla Əliyeva poeziya gecəsində - FOTO
Məşhurlar dünən və bu gün
Putinin erməni jurnalistə cavabı: "Azərbaycan kimi bir ölkə..."
Bakıda daha bir ekspres xətt fəaliyyətə başlayır
"Zemheri" final edir
Nazik dodaqlı xanımlara TÖVSİYƏ - Daha böyük görünməsi üçün...
Milli Məclis orduya dəstək üçün çarx hazırladı - VİDEO
Aldığı ayaqqabı şoka saldı: İçindən qeyri-adi məktub çıxdı
Telefonunuzda bu simvolu görsəniz açmayın
Adriana Lima hər kəsi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
HAVA necə olacaq?
Azərbaycanda daha 1 nəfər koronavirusdan öldü - 38 yeni yoluxma
Milli Qəhrəmana həsr edilmiş film təqdim edildi
82 yaşında birinci sinfə gedir - FOTO
Seda Sayan Bakıya gəlir
Meryem Üzerlidən sevgi açıqlaması
Yaralı hərbçimiz həkimlərin səyinə baxmayaraq, həlak oldu - RƏSMİ
BMT-dən Ermənistana yardım
Cərimənizi ödəyin, yoxsa... - REYDLƏR BAŞLADI
Mükəmməl sevgili ola bilmək üçün...
Məkkədə 10 min nömrəli otel
Kişi öz əmlakını filə vəsiyyət etdi
Diqqət! Xəstəlik yaxınlığımızdadır
Mədə-bağırsaq xəstəlikləri üçün
2012-ci ilin aksesuarları
Di Kaprio dövlət başçılarını qar bəbirlərini qorumağa çağırır
Klubumuzun Avrokuboklarda rəqibi bəlli oldu
Google sürücüsüz avtomobil buraxacaq
Şimşək çaxacaq, yağış yağacaq!
Düz danışmağı sevmirəm
Azərbaycan incəsənətinin "qayınanası"nın doğum günüdür
- ŞƏRHLƏR