Bu gün də sizə yazıçı-publisist, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən razyananın çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyik. Ümid edirik ki, faydalanacaqsınız.
Meyvəsinin tərkibində 3-6%-ə qədər efir yağı, onun da komponentlə əsasını, yəni 50-60%-ni anetol, 10%-ni metilxavikol və 20%-ni isə fenxon təşkil edir. Bundan əlavə, efir yağının tərkibində 10-20 % keton-fenxon, pinen, dipenten, cirə aldehidi tapılmışdır. Meyvələrinin tərkibi 12-23% piyli yağdan və 22% olein, linol, palmitin turşularının qliseridlərindən ibarətdir. Razyana meyvələrində şəkər, zülal
maddələri, üzvi turşulardan kəhraba, limon, qatran və s. maddələr də müəyyən edilmişdir. Razyananın yaşıl xammalının tərkibində 0,45-0,47% efir yağı, flavonoidlər və s. maddələr vardır. Yarpaqlarında 6-10 mq% karotin, 50-90 mq% C vitamini tapılmışdır.
Bundan başqa, kökünün tərkibindən 0,7% efir yağı, üzvi turşulardan fumarin, çaxır, qlikol, berqapten, umbelliferon, palmitat, stiq-masterin, stiqmasterin steroidləri, fenolkarbon turşularından koyein, ferul, sinap, prokatexin, vanilin, koric maddələri; yerüstü hissələrindən 0,27-5% efir yağı, 1,24-1,28% kumarin, 0,86-0,9%-flavonoid maddələri, fumarin, alma, çaxır, benzol üzvi turşuları, 0,2-1,1% efir yağı, gövdəsindən 3-qlukozonid, kempferol, 3-qlükozid və 3-qlükozid kversetin, antosianlardan – feruloil və sinapoil efiri, 3-ksilozilqlukozid-korilqalaktozidlər, sinaidin; yarpaqlarından fumar alma, çaxır, benzol uzvi turşular, 0,5-0,9% efir yağı, kversetin, kempferol, 3-qlükuzonid və 3-arabinozid, kempferol, izozamnetin qlükozidi və s. flavonoid maddələri; meyvələrindən fumar, alma, çaxır, benzol üzvi turşusu, 2,4-3% efir yağı, umbelliferon, skopoletin, ksantotoksin, imperatorin, berqapten, marmerin kumarinləri,kversetin 3-qlukozid və 3-arabinozid, kversetin (fenikularin), izo-kversetrin 3-qlükozid, və 3-arabinozid kempferol flavonoidləri aşkar edilmişdir.
Cavan zoğlarından qida kimi istifadə edilir. Yarpaqlarından kulinariyada geniş istifadə olunur. Meyvəsi dərman kimi bir sıra ölkələrin farmakopiyasına daxil edilmişdir. Müalicə məqsədləri üçün razyananın ancaq meyvələrindən istifadə edilir. Meyvələri sentyabr ayında, yetişməyə az qalmış yığılıb qurudulur. Efir yağından hazırlanan cövhər və preparatları müalicə vasitəsi kimi geniş tətbiq edilir.
Elmi təbabətdə razyana meyvəsindən soyuqdəymə nəticəsində baş verən xəstəliklərdə, xüsusən tənəffüs yollarının iltihabında yumşaldıcı və bəlğəmgətirici öskürək dərmanı kimi, eləcə də xroniki mədə-bağırsaq xəstəliklərində həzm prosesini yaxşılaşdıran və köpmənin qarşısını alan vasitə kimi istifadə olunur. Bundan əlavə, razyana meyvəsini dəmləmə və bişirmə formasında da öd kisəsi iltihabında və böyrək xəstəliklərində qəbul edirlər.
Xalq təbabətində razyananı çay kimi dəmləyib uşaqlarda baş verən qarın ağrılarında ağrıkəsən və köpmənin qarşısını alan dərman kimi işlədirlər. Bu məqsədlə razyana meyvəsini qurudulmuş nanə yarpağı ilə bərabər hissədə dəmləyib xörək qaşığı ilə qəbul edirlər. Bundan başqa, meyvəsindən hazırlanan cövhərdən «lakric» preparatının tərkibinə qatqı kimi əlavə edilərək yelqovucu, ödqovucu, sinəyumşaldıcı, sakitləşdirici və öskürək əleyhinə vasitə kimi istifadə edirlər. Razyananın cavan budaq, yarpaq, gövdə, kök və meyvələrindən hazırlanan ədviyyənin – efir yağının tərkibi bioloji-aktiv maddələrlə zəngindir. Ondan xiyar, pomidor, kələm, şorba, ətirli çay, qənnadı, ətriyyat, kosmetika, əczaçılıq və sabunbişirmə sənayesində qatqı kimi istifadə olunur. Müxtəlif sərinləşdiricilərə və şirin şərbətlərə xoş ətir vermək üçün də əlavə edilir. Ətirli ədviyyə kimi konservləşdirmədə, çörək-bulka sənayesində işlədilir. Razyana toxum və köklərinin hissələrə bölünməsi ilə çoxaldılır. Hazırda əldə edilmiş bir neçə növünü əkib yeyinti, tibb və ədviyyat kimi istifadə edirlər.
XƏBƏR LENTİ
Bu günün hava proqnozu
Düz danışmağı sevmirəm
İsti hava koronavirusu niyə məhv etmədi? - Professor açıqladı
Dünyanın ən bahalı geyim sahibəsi Beyonce oldu-FOTO
Bəzi maraqlı faktlardan (1)
Göygölün 5 küçəsi qoruğa çevrilir
Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət-29
Saç boyamaq xərçəngə səbəb olur
Hamamında gizli kamera tapdı və...
Azərbaycan mədəniyyəti CAR-da təmsil olundu
Xərçənglə mübarizədə yeni üsul tapıldı
Dünya BÖYÜK TƏHLÜKƏNİN astanasında: 20 il ərzində...
Gözəl görünüşlü boyunbağılar
Kim tapar?
Mehriban Əliyeva Parisdə qəbulda iştirak etdi - FOTOLAR
Aslı Ənvər kökəldi-FOTO
“Qalatasaray” Roberto Mançini ilə danışıqlara başlandığını rəsmən açıqlayıb
Təqaüdçülərə müjdə
“Ermənistan ordusu ərzaq qıtlığı və dərman ləvazimatları çatışmazlığı ilə üzləşib” - RƏSMİ
Terri Foks əzmi
Britaniyalı model 16 illik sirrini açıqladı
Hava haqqında
Günün ulduz falı
Günün ulduz falı - 19.08.2013
Dondurma sağlamlığı əritməsin
Seda Sayan QƏZƏBLƏNDİ-SƏBƏB
Xiaomi Mi-2 rekord vurur
Meksikaya meteorid düşdü
Meyvələrin bilmədiyimiz faydaları
Günəşin yanında iri UNO göründü - FOTO
Özünüzü gözləyin: artıq 35 nəfər xəstəxanada
Bred Pitt "Oskar"dan imtina etdi-SƏBƏB
Leyla Əliyeva sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlarla görüşüb - FOTO
Qırmızı mətbəx dekorasiyası
Ölüm riski yaradan qidalar
Yenə də cümə günü, ayın 13-ü...
Azərbaycanda daha çox hansı xəstəlik yayılıb?
Zeynəb Xanlarova İlham Əliyevi BELƏ TƏBRİK ETDİ - VİDEO
Hava haqqında
Nikol Kidman boşanır
Cızıq və əl izlərinə davamlı yeni smartfon
Xəyalə Murada etiraf et!- Layihəsi
Arıqlamağa kömək edən tərəvəz və meyvə suları
ABŞ-a yeni prezident
Azərbaycanda havanın temperaturu yüksələcək
National Geographic foto müsabiqəsi-5 (son)
Uşaqlar üçün ciddi oyuncaqlar
Konserv məhsulları bədəni vitaminsizləşdirir
Nüsrət minlərlə izləyicisinə hədiyyə payladı - VİDEO
В«Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin siyasi həyatıВ» kitabçası Güneydə yayılıb
- ŞƏRHLƏR