Panik pozuntusu məşhur anksiyete pozuntusu və fobiyalardən bəhs edib,insanın ən fundamental qorxularından biri olan klostrofobiyadan bəhs etməmək əksiklik olar.
Bunu bəzən özbaşına dilə gətirirlər,bəzən də əhəmiyyət vermirlər,hətta normal qarşılayır amma soruşduqda izah edirlər.Ən çox qarşılaşılan vəziyyət,həyatını liftə minə bilməmə,qapısı bağlı otaqda yata bilməmə,dar sahədə durmama kimi bəzi əlamətləri, öz idarəsində basqılayan,bu vəziyyətlərdən qaçınan və əhəmiyyət verməyən şəxsin MR çəkilişi lazım olduğunu öyrənməsi ilə yaşadığı böhrandır.Tibbi bir zərurət vardır,tunel kimi,dar bir maşına girməsi və orada yarım saata yaxın müddət keçirməsi lazım gəlirdi.Amma bu onun üçün tabuta girib məzarın içində gözləməkdən fərqsizdir.MR çəkdirməyə müraciət zamanı %10 ətrafında klostrofobiya müəyyən olunmuşdur.Bu kəslərə ya anesteziya altında yatırdılaraq çəkiliş edilər,ya açıq MR-ə girərlər ya da klostorfobiya üçün müalicə görüb dərman alaraq girə bilərlər.MR ən dəqiq tətikləyən vəziyyətdir amma lift,hamam,kiçik və basıq tavanlı otaqlar, qapının kilidli olduğu bilinən hər hansı bir yer, sıxlıq mühitlər, mağaralar, tunellər,metro və hətta boğazı bir az sıxan bir qalstuk və ya boğazlı paltar belə claustrophobic bir vəziyyət ola bilər.Bəzi klostrofobiklərin bərbər kreslosunda oturarkən belə,qalxa bilməyəcəklərini düşünərək panikaya qapıldıqlarını bilirik.Adam da nəfəs darlığı,hava aclığı,baş gicəllənməsi,bayılacak kimi hiss,ölüm qorxusu,ağlını qaçırma qorxusu kimi bir sıra əlamət yaradar.Bu şiddətə çatdığında, vəziyyət artıq panik ataktır.Onsuz da bir çox hallarda klostrofobiya ilə panik atak pozğunluğu bir aradadır.
Sözün kökü,Latınca claustrum yəni “bağlı yer” və phobia “qorxu”dan gəlir.Tətikləyən düşüncə adamın o an orada çarəsiz və bağlı olduğu,istəsə də çıxa bilməyəcəyi,kömək ala bilməyəcəyi fikridir.Klassik psixologiyadakı bu öyrənilmiş,şərtlənmə şərhinin yanında,klostorfobiya üçün daha bioloji şərh də vardır,beyində duyğuları idarə edən amygdala adlı sahənin klostrofobik şəxslərdə daha kiçik olduğunu göstərən tədqiqatlar vardır.Bir digər görüş isə bəzi ailələrdə klostrofobik daha tez olduğu,bunun genetik faktorla açıqlana biləcəyidir.Bəlkə də insanın içində yaranmasından bu yana olan ölüm qorxusuna işarə edir.Müasir həyatda əsrlər boyunca,insanın ən dərin,gizli qorxularından biri ölmədən məzara girməkdir.Qəzada öldü sanılmaq və basdırılmaq,oyandığında çarəsiz və hərəkət edə bilməz halda məzarın içində olmaq.Bu qorxu,tarix içində özünə yeni ticarət sektorları yaratmışdır.Daha köhnə dövrlərdə cənazənin biləyinə bir ip bağlayıb,ipin ucunu məzarın xaricindəki bir çana məzmuna,daha yaxın zamanlarda izə kameralarla təchiz tabutlar,insanın bu qorxusunun məhsuludur.
Uşaqlıqda başı barmaqlıqlar arasına sıxışan,bir hovuza düşüb boğulma təhlükəsi keçirən,qaranlıq bir otaqda kilidli qalan,ailə tərəfindən kilidli bir avtomobildə buraxılan uşaqlarda,irəlidə klostrofobi inkişaf riski daha çoxdur.Bu da claustrophobic öyrənilən bir tərəfi olduğunu düşündürər.Klostorfobiyanın müalicəsində müxtəlif müalicə üsulları istifadə edilər.Klostrofobik adam,yaşadığı vəziyyətdən deyil,o vəziyyətə aid nəticələrdən qorxur.Qorxulan liftə minmək deyil, orada bağlı qalar və liftdən çıkamazsa huşunu itirmə keçirib kimsədən kömək alamamaqdır.Koqnitiv müalicədə adamda lift və bağlı qorxu ilə əlaqədar məlumatlar yenilənir,yenidən qurulur.Liftin qorxulacaq,zərər verəcək,həyati təhlükə meydana gətirəcək bir alət olmadığı,bağlı qalması vəziyyətində nələr ediləcəyini yenidən öyrədirlər.Məruz buraxma müalicəsindən isə,insan gedərək artan şiddətdə,qorxduğu vəziyyətə məruz buraxılar,alışması hədəflənər.Məsələn,liftə terapevt ilə birlikdə minmə və qapının açıq olaraq gözlənilməsi,biri aşağıda gözləyərkən bir qat çıxma,birinə xəbər verərək beş qat çıxma kimi.Bilinən ən təsirli müalicə üsulu budur,müvəffəqiyyət nisbəti 70%-ə yaxındır.
Nərmin Quliyeva
XƏBƏR LENTİ
7 əsr sonra kral ailəsində ilk - əkiz şahzadə doğulacaq
"Məşhurların övladı": Misir Mərdanovun qızı kimdir?
Fındığın qiyməti İKİ DƏFƏ UCUZLAŞDI
Pulsuz dərmanla təmin edilən xəstələrin sayı açıqlandı
HAVA necə olacaq?
Yoqurt yeyin, sağlam olun (I hissə)
Ayaqlarınız xasiyyətdən danışır
Opera müğənnisi həbs edildi - SƏBƏB
Mayamidə sehirli quş
Müdafiə Nazirliyi və Dövlət Sərhəd Xidməti birgə bəyanat yaydı - Ermənistana XƏBƏRDARLIQ
Ən çox siqaret çəkilən ölkələrin SİYAHISI
"Viber"də yeni funksiya
Alma yığan robotlar
Leysan 12 nəfərin ölümünə səbəb oldu
Qara "maska"nın ağ "maska"dan fərqi-FOTO
Ən varlı adamlardan birinin gözlənilməz addımı
Qış avatarları
Hidrogenlə işləyən ilk gəmi dünya turuna çıxıb
5 günə 2 kq arıqla
Liquid Mind IX - Lullaby
Azərbaycan çempionatından fantastik sıçrayış
Kişilərin dəyişməyən vərdişləri
"Gələcəyə dönüş"-filmində 2015-ci il
Demet Akalın Serenay və Cem Yılmaz münasibətinə söz atdı
Prezident İlham Əliyev Azərbaycan-Almaniya biznes forumunda iştirak edir
Limonlu bisküvit (foto resept)
Zirəddin Rzayevdən tükürpədici proqnoz
Tramp ailəsinin növbəti sirri məlum oldu
NUHUN GƏMİSİ, İSANIN EVİ: Bibliyada yazılan TARİXİ MƏQAMLAR reallıqdır, yoxsa uydurma?
10 uşaqlı ananın gözəllik sirləri
İtlərə hürmək qadağan ediləcək
Bu il Günəş üç dəfə tutulacaq
Müalicəvi vannalar
Sellülitə son
İrandan İŞİD-ə zərbə
Qaya boyda qızıl tapıldı-FOTO
Yataq paltarları
Ən populyar brend bilindi
İlker Kaleli və Biran Damlanın sevgisi
Uşaq pulu bərpa oluna bilər - AÇIQLAMA
Yaxşı əti necə seçmək lazımdır?
Ərdoğan: “İki dövlət, bir millət olaraq bu yolda bir addımlayacağıq” - VİDEO
"Kupça"sız əmlaka görə vergi verilməlidir?
Mel Gibson koronavirusa yoluxduğunu niyə gizlədib
Ana bətni daha dəqiq görüləcək
Özbək plovu (video-resept)
Göyərtili börek (foto resept)
Rekord qiymətə maşın satıldı
Azərbaycanda yağış yağacaq
Kaliforniyalı qadın 10 dəqiqəyə 32 burger yedi
- ŞƏRHLƏR