Uşağı düzgün tərbiyə etməyən ailələrdə uşaqlar məsuliyyət hissindən tam azad olurMəsuliyyət hissi adətən böyüklərdə, həyatı dərk edən insanlarda olur. Lakin uşağının layiqli övlad kimi yetişməsini arzulayan valideynlər övladlarına həyatının ilk illərindən məsuliyyətli olmağı öyrətməyə çalışırlar.
Uşaqları məsuliyyətli olmağı öyrətməyin vacibliyini deyən uşaq psixoloquFəridə Həsənovanın sözlərinə görə, bir sıra valideynlər bunu dərk etsələr də, təəssüf ki, uşağı çox əzizləyən və düzgün tərbiyə etməyən ailələrdə uşaqlar məsuliyyət hissindən tam azad olur. Bu isə gələcəkdə bir sıra problemlərin yaranmasına gətirib çıxarır. Belə ki, uşaq böyüdükdən sonra buraxdığı səhvlərin kökündə elə məsuliyyətsizlik durur: "Uşaqlıqdan çox əzizlənən, ərköyün uşaqlar böyüdükdən sonra da hərəkətlərinə cavabdeh olmurlar. Bundan başqa, uşaqlara məsuliyyətli olmağı öyrətməyəndə uşaqda bir sıra komplesklər də formalaşmağa başlayır".
F.Həsənova bildirib ki, məsuliyyətsiz insanlarda özünə inam hissi də aşağı olur. Dediyinə görə, uşağın məsuliyyətinə daxil olan işləri digərləri yerinə yetirəndə onun özünə inamı da aşağı düşür: "Valideyn uşağın əvəzinə hər şeyi edəndə uşaq şüuraltı olaraq bacarıqsız olduğunu düşünür. Misal üçün, uşaq fikirləşir ki, "Mən bacarsaydım, onlar bunu mənim əvəzimə etməzdilər". Təbii ki, bu cür düşünmək özünə güvənməni aşağı salır".
Məsuliyyətsiz uşaqlarda psixo-fizioloji geriqalma da müşahidə olunur. Mütəxəssis bildirib ki, uşaq fəaliyyətdə olan zaman düşünür. İnsanın düşünməsi isə o deməkdir ki, onun idrak prosesləri inkişaf edir. Məsələn, analiz edir, diqqət sərf edir, təfəkkürünü işlədir və s. Uşaq fəaliyyətdə olduqda - nəyisə götürdükdə, apardıqda, qaldırdıqda və bu kimi digər yerinə yetirilən hərəkətlər zamanı - bədənsəl inkişaf gedir.
Onun sözlərinə görə, uşağı məsuliyyət hissindən uzaqlaşdırdıqda o, çox nazlı və şıltaq olur. Yerli-yersiz qışqırır, qadağan olunan şeyləri istəyir, sözə baxmır və s. Uşağın məsuliyyətinə daxil olan işləri digər şəxslər yerinə yetirəndə zaman keçdikcə uşaqda bu hal (iş görməmək) vərdiş halını alır. Məsələn, ayaq tutub gəzə bilən uşağı qucaqda daşıyan analar, uşaqda ərköyünlüyün təməlini qoyurlar.
Psixoloqun bildirdiyinə görə, uşaqlarda məsuliyyətsizlik davranış pozuntusuna da gətirib çıxarır: "Məsuliyyət hissi aşılanmayan uşaq başqalarının əməyinə hörmətsiz yanaşır. Məsələn, ananın düzəltdiyi səliqəni pozur, götürdüyünü yerinə qoymur, paltarını soyunub yerə atır və s. Bütün bu hallar davranış pozuntusunun tərkibinə daxildir".
Bəs uşaqlarda məsuliyyət hissini necə aşılamaq olar? Uşaq psixoloqu nəzərə çatdırıb ki, uşaqları məsuliyyətli olmağa öyrətmək həm asandı, həm də çətin: "Bunun metodikası çox rahat olduğu üçün asandır. Lakin valideynlərdən çox səbr tələb etdiyi üçün çətindir. Məsuliyyət aşılamanın metodikası dedikdə nəzərdə tutulan yaş dövrlərinə uyğun bacarıqların inkişaf etdirilməsi nəzərdə tutulur".
Həsənovanın sözlərinə görə, uşaq anadan olandan 1 yaşadək olan dövrdə ona butulkadan su, süd, yaxud bu kimi digər maye verdikdə çalışmaq lazımdır ki, uşaq butulkanı özü tutmağı öyrənsin. 1 yaşa yaxın dövrdə valideyn çalışmalıdır ki, uşağı geyindirib-soyunduranda o, özü də kömək etsin. Qollarını uzatsın, köynəyin içindən çıxartmağa cəhd etsin və s. Bunun üçün valideyn uşağı yönləndirməlidir.
1-2 yaş arası dövrdə uşağa artıq ilkin komandalar verilməlidir. F.Həsənova qeyd edib ki, valideyn uşağa "ağzını aç", "gözünü yum" və s. kimi sözlər deməlidir. Eləcə də uşaq tökdüklərini yığışdırmalı, sadə geyimlərini özü geyinməlidir. 2-4 yaşarası dövrdə uşaq artıq ev, ailə üçün faydalı olan işlərə də cəlb olunmalıdır. Psixoloqun məsləhətinə görə, ilkin olaraq uşağa sadə işləri buyurmaq olar. Məsələn, uşaq yemək zamanı süfrəni qurmaqda, yaxud haranısa, nəyisə təmir etməkdə sizə kömək edə bilər. Sonra isə bu işlər get-gedə mürəkkəbləşdirilə bilər.
Müsahibimizin dediyinə görə, 4-6 yaş arası dövrdən etibarən, artıq uşağın ailədə konkret vəzifəsi olmalıdır: "Məsələn, qızınız mebelin tozunu ala bilər və yaxud oğlan yığılan zibili ata bilər. Əgər mebeldə toz olarsa, bunun səbəbini qızınızdan soruşmalısız. Bu cür işlər uşağı gələcək həyata hazırlayır və öhdəsinə düşən işlərə qarşı daha diqqətli yanaşmağı öyrədir".
Psixoloq əlavə edib ki, uşağı sevmək, əzizləmək vacibdir və bunu hamımız etməliyik: "Ancaq qətiyyən onun edə biləcəyi işləri siz - böyüklər yerinə yetirməyin. Çünki bu davranış övladınıza olan sevginizdən irəli gəlsə də, onun inkişafını ləngidən halların toxumunu əkir. Necə deyərlər "əzizim əzizdi, tərbiyəsi ondan da əzizdi..."
Mənbə: Milli.az
XƏBƏR LENTİ
Yağış yağacaq, şimal küləyi əsəcək
Müəllimlərin maaşı 4 dəfə artırıla bilər
Messi klub seçimini etdi
Ceki Çan "Oskar"a oyuncaqla gəldi
KƏBƏnin qapısının sirri açıldı
Əminə Dilbazinin 100 illik yubileyi keçiriləcək
Meqan Foks Çanakkaledə-FOTO
Beren Saat Kənanı təbrik etdi-FOTO
Erməniləri qorxudacaq təlim başlayır
Rəngarəng ayaqqabı modelləri
Trampın qızından ağılasığmaz addım
Dünyanın ən maraqlı qiyafətləri
Nadir Qafarzadə: "Hüseyn ölüb, cəhənnəmə, qara gora ölüb, böyük iş olub?"
Tarixdən...(4)
Alişan oğlunu ilk dəfə TƏTİLƏ apardı-FOTO
Qripdən necə qorunaq?
Bengü ANA OLACAQ-FOTO
Erməni silahlı bölmələri yenidən atəşkəsi pozublar
Sevinc gətirən doğuş
Mobil telefonlar üçün qorxulu virus yayılıb
Burberry payız-qış kolleksiyasi 2010-2011
Rənglərlə tərzinizi yaradın
İçərişəhər Azərbaycana beynəlxalq mükafat qazandırdı
Pensiyasını orduya dəstək üçün verən ahıl kişi: Azərbaycanı duyğulandıran görüntü - VİDEO
Əsəbiləşdirən iş yoldaşları
Türkiyədə şəhər adları dəyişir
Aktyor 45 kq arıqladı, kimsə tanımadı-FOTO
Ruhi xəstə, yoxsa cinayətkar?
Xəzəryanı ölkələrin iştirakı ilə birgə teatr festivalının keçirilməsi müzakirə edilir
Dondurmalar mövsumu hansı təhlükələrlə gəlir?
Cennifer Lopez FOTOsu ilə 8 milyonun diqqətini cəlb etdi
Düymələr
NASA-dan QORXUNC XƏBƏRDARLIQ
Təhsil nazirindən yeni tədris ilinin başlaması ilə bağlı AÇIQLAMA
Xaricdə distant təhsil alanların diplomları niyə tanınmır?
“WhatsApp”da “blokdan çıxmağın yeni üsulu
Tolqahan Sayışmandan 3 milyonluq yatırım - FOTO
Emin Ağalarov qarda çimdi – FOTO
Uşaqlara ayaqyolu dərsi
Günün ulduz falı - 06.04.2014
Rubl necə yüksələcək?
Məşhur müğənnidən hamiləlik AÇIQLAMASI
Məşhurlardan dəriyə qulluq maskaları
90-cı illərin saç və makiyaj trendləri geri gəlir
Dəcəl ev heyvanları
Şuşa şəhərinə içməli suyun verilməsinə başlanıldı - VİDEO
Addım-addım xərçəngə aparan qidalar
31 yanvara HAZIR OLUN! - 152 il sonra TƏKRARLANACAQ
Hamilə olduğunu zənn etdi, əslində isə-ŞOK Görüntü
Tarixi şəxsiyyətlərdən qısa dialoqlar (2)
- ŞƏRHLƏR