Uşağı düzgün tərbiyə etməyən ailələrdə uşaqlar məsuliyyət hissindən tam azad olurMəsuliyyət hissi adətən böyüklərdə, həyatı dərk edən insanlarda olur. Lakin uşağının layiqli övlad kimi yetişməsini arzulayan valideynlər övladlarına həyatının ilk illərindən məsuliyyətli olmağı öyrətməyə çalışırlar.
Uşaqları məsuliyyətli olmağı öyrətməyin vacibliyini deyən uşaq psixoloquFəridə Həsənovanın sözlərinə görə, bir sıra valideynlər bunu dərk etsələr də, təəssüf ki, uşağı çox əzizləyən və düzgün tərbiyə etməyən ailələrdə uşaqlar məsuliyyət hissindən tam azad olur. Bu isə gələcəkdə bir sıra problemlərin yaranmasına gətirib çıxarır. Belə ki, uşaq böyüdükdən sonra buraxdığı səhvlərin kökündə elə məsuliyyətsizlik durur: "Uşaqlıqdan çox əzizlənən, ərköyün uşaqlar böyüdükdən sonra da hərəkətlərinə cavabdeh olmurlar. Bundan başqa, uşaqlara məsuliyyətli olmağı öyrətməyəndə uşaqda bir sıra komplesklər də formalaşmağa başlayır".
F.Həsənova bildirib ki, məsuliyyətsiz insanlarda özünə inam hissi də aşağı olur. Dediyinə görə, uşağın məsuliyyətinə daxil olan işləri digərləri yerinə yetirəndə onun özünə inamı da aşağı düşür: "Valideyn uşağın əvəzinə hər şeyi edəndə uşaq şüuraltı olaraq bacarıqsız olduğunu düşünür. Misal üçün, uşaq fikirləşir ki, "Mən bacarsaydım, onlar bunu mənim əvəzimə etməzdilər". Təbii ki, bu cür düşünmək özünə güvənməni aşağı salır".
Məsuliyyətsiz uşaqlarda psixo-fizioloji geriqalma da müşahidə olunur. Mütəxəssis bildirib ki, uşaq fəaliyyətdə olan zaman düşünür. İnsanın düşünməsi isə o deməkdir ki, onun idrak prosesləri inkişaf edir. Məsələn, analiz edir, diqqət sərf edir, təfəkkürünü işlədir və s. Uşaq fəaliyyətdə olduqda - nəyisə götürdükdə, apardıqda, qaldırdıqda və bu kimi digər yerinə yetirilən hərəkətlər zamanı - bədənsəl inkişaf gedir.
Onun sözlərinə görə, uşağı məsuliyyət hissindən uzaqlaşdırdıqda o, çox nazlı və şıltaq olur. Yerli-yersiz qışqırır, qadağan olunan şeyləri istəyir, sözə baxmır və s. Uşağın məsuliyyətinə daxil olan işləri digər şəxslər yerinə yetirəndə zaman keçdikcə uşaqda bu hal (iş görməmək) vərdiş halını alır. Məsələn, ayaq tutub gəzə bilən uşağı qucaqda daşıyan analar, uşaqda ərköyünlüyün təməlini qoyurlar.
Psixoloqun bildirdiyinə görə, uşaqlarda məsuliyyətsizlik davranış pozuntusuna da gətirib çıxarır: "Məsuliyyət hissi aşılanmayan uşaq başqalarının əməyinə hörmətsiz yanaşır. Məsələn, ananın düzəltdiyi səliqəni pozur, götürdüyünü yerinə qoymur, paltarını soyunub yerə atır və s. Bütün bu hallar davranış pozuntusunun tərkibinə daxildir".
Bəs uşaqlarda məsuliyyət hissini necə aşılamaq olar? Uşaq psixoloqu nəzərə çatdırıb ki, uşaqları məsuliyyətli olmağa öyrətmək həm asandı, həm də çətin: "Bunun metodikası çox rahat olduğu üçün asandır. Lakin valideynlərdən çox səbr tələb etdiyi üçün çətindir. Məsuliyyət aşılamanın metodikası dedikdə nəzərdə tutulan yaş dövrlərinə uyğun bacarıqların inkişaf etdirilməsi nəzərdə tutulur".
Həsənovanın sözlərinə görə, uşaq anadan olandan 1 yaşadək olan dövrdə ona butulkadan su, süd, yaxud bu kimi digər maye verdikdə çalışmaq lazımdır ki, uşaq butulkanı özü tutmağı öyrənsin. 1 yaşa yaxın dövrdə valideyn çalışmalıdır ki, uşağı geyindirib-soyunduranda o, özü də kömək etsin. Qollarını uzatsın, köynəyin içindən çıxartmağa cəhd etsin və s. Bunun üçün valideyn uşağı yönləndirməlidir.
1-2 yaş arası dövrdə uşağa artıq ilkin komandalar verilməlidir. F.Həsənova qeyd edib ki, valideyn uşağa "ağzını aç", "gözünü yum" və s. kimi sözlər deməlidir. Eləcə də uşaq tökdüklərini yığışdırmalı, sadə geyimlərini özü geyinməlidir. 2-4 yaşarası dövrdə uşaq artıq ev, ailə üçün faydalı olan işlərə də cəlb olunmalıdır. Psixoloqun məsləhətinə görə, ilkin olaraq uşağa sadə işləri buyurmaq olar. Məsələn, uşaq yemək zamanı süfrəni qurmaqda, yaxud haranısa, nəyisə təmir etməkdə sizə kömək edə bilər. Sonra isə bu işlər get-gedə mürəkkəbləşdirilə bilər.
Müsahibimizin dediyinə görə, 4-6 yaş arası dövrdən etibarən, artıq uşağın ailədə konkret vəzifəsi olmalıdır: "Məsələn, qızınız mebelin tozunu ala bilər və yaxud oğlan yığılan zibili ata bilər. Əgər mebeldə toz olarsa, bunun səbəbini qızınızdan soruşmalısız. Bu cür işlər uşağı gələcək həyata hazırlayır və öhdəsinə düşən işlərə qarşı daha diqqətli yanaşmağı öyrədir".
Psixoloq əlavə edib ki, uşağı sevmək, əzizləmək vacibdir və bunu hamımız etməliyik: "Ancaq qətiyyən onun edə biləcəyi işləri siz - böyüklər yerinə yetirməyin. Çünki bu davranış övladınıza olan sevginizdən irəli gəlsə də, onun inkişafını ləngidən halların toxumunu əkir. Necə deyərlər "əzizim əzizdi, tərbiyəsi ondan da əzizdi..."
Mənbə: Milli.az
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycanın dövlət saytlarına erməni və yunan hakerləri tərəfindən edilən hücumların qarşısı alınıb
Makiyaj silməyin yolları
Ezgi Mola sevgilisinə sataşdı
Evlənmək kişiləri daha xoşbəxt edir.
Bülent Ərsoya ağır itki
Hollivud ulduzu müsəlman olur
2011- Dovşan ili
Rahatlıq üçün hazırlanmış mebellər
Qadınların dəhşətli bəlasının sirri açıldı
Dişlərinizi bu ədviyyatla ağardın
Kremli, cemli maffin (foto resept)
Mehriban Əliyevadan aztəminatlı ailələrə novruz hədiyyəsi - FOTO
Bakıda taksi dayanacaqları yaradılır
Kəsmikli-moruqlu piroq (foto resept)
İnteryerdə Yeni il
15 nəfəri xilas edən müsəlmana “Legion” ordeni verilə bilər
Azərbaycanda koronavirus xəstələrinin görüntüləri yayıldı: Araşdırmalara başlanıldı - VİDEO
Mirşahin koronavirusdan sağaldı - VİDEO
Noyabrın 2-dən Azərbaycanda təhlükə gözlənilir
Məşhur həkim dərmanlar haqqında inanılmaz faktı açıqladı - Üçdə ikisi lazımsızdır
Bu günün hava proqnozu
UNICEF uşaqları qorumaq çağırışı ilə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı bəyanat verib
Sosiskalı peraşki (foto resept)
Şəkərsiz limonad (foto-resept)
Ana bətnindəki əkizlər bir-birini "yumruqladı"
Ekstrasens 50 il əvvəl itən şəxsi tapdı-FOTO
Ədviyyatlı kotlet (foto resept)
Mesut Özil və Amine Gülşe doğulacaq körpələrinin cinsini açıqladılar-FOTO
Azərbaycan gimnastları Lissabonda Dünya kubokunun mərhələ yarışında iki qızıl medal qazanıblar
"Altın Kelebek" bu il onları seçdi
Hadisənin 5 gözəllik sirri
Pərdə seçimi
Daha 517 nəfərdə koronavirus aşkarlandı - 7 xəstə öldü
"Mövludun ruhundan əl çəkin!" - həyat yoldaşı
Pərdə nümunələri
Məşhur model estetik qurbanı oldu-FOTO
Əhməd və Fatimənin dastanı: "Kim deyir ki, eşq yoxdur?"
Şeyma Subaşı Ev aldı-FOTO
Pendirli çubuqlar
Hadise AÇIQLAMA verdi-FOTO
Dahilərin müdrik sözləri
Qeyri-sağlam münasibətdə olduğunuzu göstərən işarələr
Tereza Anadan uşaq tərbiyəsi ilə bağlı tövsiyələr
690 bal toplayan Röya: "Neft çıxartmaq uşaqlıq arzum idi"
İlham Əliyev: “Biz döyüş meydanında nə ediriksə, özümüz edirik”
Mehriban Əliyeva 2021-ci ilin batut və tamblinq üzrə dünya çempionatı haqqında
3000 avroluq smartfon göstərildi
Rusiyadan Ermənistana "qardaş"lıq
Hamiləlik vaxtını daha rahat keçirmək üçün 5 təklif
Dəbli çəkmələr
- ŞƏRHLƏR