Xəstəliyin epidemiologiyası
Xəstəliklərin epidemiologiyasına, yəni onların müxtəlif coğrafi ərazilərdə və yaşayış sahələrində yayılmasına nəzər salsaq, onda inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında ciddi fərqin olması aydın görünür. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə insanların tez-tez ölümünə səbəb infeksiya və invaziyadırsa, inkişaf etmiş və üçüncü dünya ölkələrində daha çox ürək-damar və onkoloji xəstəliklərdir. Üçüncü dünya ölkələrində hələ də qızılcadan uşaq ölümünə tez-tez rast gəlinsə də, həmin ölkələrdə peyvənd proqramının həyata keçirilməsi ölüm hallarının azalmasına səbəb olmuşdur. Qızılca insanların əksəriyyətinin fikrincə, çox ağır xəstəlikdir. O, nəinki bədəndə səpmə və titrəmə yaradır, onun virusu ağciyərin pnevmaniyasına, korluğa, karlığa və ensefalitə (baş beyinin iltihabına) səbəb olur. Yaxın keçmişədək qızılca inkişaf etmiş ölkələrdə geniş yayılmışdır. Məsələn, qızılcadan İngiltərədə və Uelsdə 1930-cu ildə 4188 uşaq ölmüşdürsə, 1980-ci ildə isə cəmi 26 uşaq bu xəstəlikdən ölmüşdür.
İnkişaf etmiş və etməkdə olan ölkələr arasındakı bu fərqi nə ilə izah etmək olar? Məntiqi yanaşdıqda hər şeydən öncə tibbi xidmətin yüksək olması vacibdir, belə ki, İngiltərədə çiçəyə qarşı peyvəndi 1968-ci ildən başlayıblar. Bir neçə ildən sonra isə xəstəlik minimuma enib. Oxşar misalı göy öskürək və vərəm xəstəliyinə də aid etmək olar. Bu xəstəliklərdən XX əsrin əvvəllərində çoxsaylı insanlar vəfat edib.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz sualın bir cavabı da insanların sosial və iqtisadi yaşayış şəraitinin ağır olmasıdır. Bu amil tibbi xidmətdən heç də az əhəmiyyət daşımır. Bəzi qorxulu infeksiyalar, məsələn, vəba, qarın yatalağı və difteriya xəstəlikləri qidanın və suyun nəcislə çirklənməsi hesabına yayılır.
İnsanların həyat rifahının yüksəldilməsi, o cümlədən normal qidalanma və sağlam yaşayış şəraiti bütün yoluxucu xəstəliklərin profilaktikası üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Belə ki, xəstəlik törədicisinə qarşı orqanizmin müqaviməti artır.
Beləliklə, inkişaf etmiş ölkələrdə tibbi xidmətin yüksəlməsi və yaşayış-məişət şəraitinin və qidalanmanın yaxşılaşması hesabına infeksion xəstəliklərə təsadüfi hallarda rast gəlinir. Ancaq yaddan çıxarmaq olmaz ki, xəstəliklərin (hansı formada olmasından asılı olmayaraq) azaldılmasında şəxsi sağlamlığın qorunması, tibbi təbliğatın genişlənməsi, yeni müalicə üsullarının axtarılıb tapılması, tibbi texnikanın güclü inkişafı, müxtəlif antibiotiklərin kəşfi də az rol oynamır. Burada həm də ümumi-sosial, iqtisadi və tibbi amillərin nisbi əhəmiyyətinin konkret şəraitdən asılılığı da nəzərə alınmalıdır. Qeyd etməliyik ki, peyvəndlənmə kompaniyasının aparılması ilə əlaqədar inkişaf etmiş ölkələrdə infeksion xəstəliklərin miqdarı xeyli azalıb. (Peyvəndlər barədə isə növbəti xəbərimizdə geniş məlumat verəcəyik.)
Ümumdünya Sağlamlıq Təşkilatı (ÜST) əsas 6 infeksion xəstəliyi xüsusi qeyd edir. Bunlara qızılca, göy öskürək, politmelit, vərəm, difteriya və tetanus aiddir ki, onlar profilaktik tədbirlər tələb edir. İnkişaf etmiş ölkələrdə infeksion xəstəliklərin profilaktikası və ölüm
faizinin aşağı düşməsi digər patalogiyaların, xüsusilə ürək-damar və onkoloji xəstəliklərin qabaqcıl mövqe tutmasına səbəb olur. Cəmiyyət hələ bu xəstəliklərlə lazımi səviyyədə mübarizə apara bilmir.
Müəllif: C.Ə.Nəcəfov
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Bu şəxslərə müavinət veriləcək - ÖZƏL
Koronavirusa görə Moskva metrosu işləməyəcək? - Mer açıqladı
Bu sistem 13 dəqiqəyə robotlar yaradır
Siyənək ilə kartof
Dikdaban ayaqqabılar
Körpəm niyə qusur?
"Küləklər şəhəri" qasırğaya, borana hazırdımı?
Selena Gomez aparıcılıq edəcək
Abdullah Gül Prezident İlham Əliyevi təbrik edib
Möcüzə baş vermədi: əlvida, Türkiyə...
Putin Baydeni nəyə görə təbrik etmədiyini açıqladı
Böyük Vətən Müharibəsi əlillərinin avtomobillərlə təmin olunmasına 3,5 milyon manat ayırdı
Selena Qomezdən gözlənilməz etiraf
п»їİş yerində utancaqlıq və komplekslərinizdən necə xilas olmalı
İmtahandan keçə bilməyən namizədlərə şad xəbər- VİDEO
Ən kök adam arıqladı
Türkiyənin iki nazirinin 110 milyon lirə rüşvət aldığı iddia edilir
Soyuq havalarda izləyə biləcəyiniz 5 film
Artıq şəhərdə 5 binanın penopoliuretan üzlükləri sökülüb
Uşaqlarda özünə hörmətin inkişafında 20 yol - (2)
Rahat ayaqqabılar
Daima üşüməyin səbəbləri
Məktəb çantası seçərkən nəyə diqqət etməli?
Düşmənin atıb qaçdığı hərbi texnika və silah-sursatların yeni görüntüləri yayıldı - VİDEO
Çağatay iddialara cavab verdi-FOTO
Coni Deppə qarşı 100 milyonluq məhkəmə iddiası
Təhsil müəssisələrində tətilin vaxtı uzadıldı - RƏSMİ + VİDEO
Azərbaycanda yaşamaq üçün nə qədər ödəməlisən?
Xarici vətəndaşla nigah
Cici Hadid geyimi ilə diqqət çəkdi-FOTO
Sabahdan məktəblər bağlanır
Günün ulduz falı - 07.10.2013
Bu şəkillər sizi təəccübləndirəcək
Məşhur aktyor ata oldu-FOTO
Koronavirusa yoluxan aktrisa ən dözülməz simptomları açıqladı
Xınayaxdı mərasimi
Ramazanda Qədr gecələri nə vaxt olacaq?
Günün qoroskopu: Axtardığınız sevgini tapacaqsınız!
Hər kəs Beren Saatın bu halından danışır-FOTO
Bakı avtovağzalının qarşısındakı sürüşmə sahəsi aktivləşdi
Qarın bölgəsindəki yağları əridən detokslar
Vətən Müharibəsində həlak olan 94 mülki şəxsə şəhid statusu verildi - RƏSMİ
"Azərbaycanda hələ belə şou olmayıb"
Gözəl görünmək üçün... ölməyə dəyərmi?
Xəttiniz xarakterinizdən xəbər verir
Şakiranın yeni FOTOları
Sabah 12 dərəcə isti olacaq
Sərnişinlərə vəd: "Mütləq dəyişdiriləcək"
Necə zəngin ola bilərsiniz? (Test)
Uşaqlarımız üçün əlcək toxuyaq
- ŞƏRHLƏR