Bizim ölüm haqqında anlayışımız çox sadədir. Ürəyin fəaliyyətinin dayanması ilə insanların öldüyünü zənn edirik. Raspirator və qan dövranı fəaliyyətini dayandırır. Bədən sönür və həyat sona çatır.
Ancaq burda artıq şeylər var.
Funksional olaraq ürəyin fəaliyyəti dayansa da, beyin işləməyə davam edəcək. Fakt budur ki, beyin bədənin ölən sonuncu hissəsi ola bilər.
Ölümdən sonra beyində elektrik dalğaları keçir. Bunun nə üçün belə olduğu heç kimə məlum deyil.
Beyin oksigen itirməyə başlayır.
Nəfəs alma və ürəyin döyünməsi dayansa belə , 2-20 saniyə içərisində şüur özündə olur. Buna səbəb beynin qabığının oksigensiz də fəaliyyətini davam etdirə bilməsidir. Beyin qabığı insanın düşüncəsində və qərar verməsində bədənin əsas hissəsidir. Həmçinin informasiyanın dərk olunmasında, onun qəbulunun hərəkətlərimizdə əks olunmasında da rol oynayır.
Beyin qabığının bu fəaliyyətinə rəğmən ölümdən qabaq bütün refleksiv və əzələ qabiliyyəti itirilir. Bu son dəqiqələrdə beyin son təcrübələrini həyata keçirdir.
Ölümə gedən son anlarda beyin hüceyrələri kimyəvi cığırlar açmağa başlayır.
Sən və sənin həyatının son dəqiqələrinin arasında oksigen nasosu dayanır. Əgər kimsə sənə KPR və ya "həyat dəstəyi "adlanan ürək masajı etsə, beyin yenidən oyanmaq üçün kifayət qədər oksigen qəbul edəcək.
Beyin oksigensiz olduqda təslim olmağa başlayacaq.
Beynin çox hissəsi ölsə də, bir hissə var ki, o asanlıqla təslim olmur. Bu yaddaş mərkəzidir. Sənin həyatının yadda qalan anları burada toplanır. Yaddaş mərkəzi ən ağır yaralanmada belə qan itkisindən təsirlənmir. Bu hissə ölən sonuncu hissədir. Beynin bu hissəsi fəaliyyətini dayandirmadan öncə bütün yaşadıqlarını göz önündə canlandırır. Həkimlər həyat dəstəkləyici aparatı söndürdükdən sonra klinik olaraq xəstənin öldüyü bildirilir.
Bundan sonra Beynin 10 dəqiqədən çox fəaliyyətdə olduğu görünür. Onların elektroensefaloqrafik qeydlərinin hər birini tədqiq etdikdə ,aralarında heyrətamiz fəqlər aşkar olur. Bu onu göstərir ki, ehtimal ki, hər birimiz bu nadir təcrübədən keçəcəyik.
Ölümdək iki gün sonra bədəndə 1000 çox gen hələ də fəliyyətdə olacaq. Bu genlərin bəziləri həddən artıq fəal olur və onların çox mühüm funksiyaları olur.
Iltihabı stimullaşdırır, immun sistemini məhv edir və stressə qarşı əks təsir göstərir. Ancaq bəzi genlər embrionik inkişaf zamanı fəaliyyətə keçir.
Bədənin yaxınlaşan ölümdən özünü xilas etməsi üçün yenidən hüceyrə mərhələsinə qayıtmağa çalışması mümkündürmü?
Lakin bu genlərin bəziləri xərçəngin böyüməsini artırır. Bədən niyə ölümdən 2 gün sonra xərçəngin böyüyüb , yayılmasını başladır?
Həqiqətən də müəmmalı, əsrarəngsizdir!
Bizim ölüm haqqında anlayışımızın yanlış olması da mümkündür.
Bədənin digər hissələri hələ də fəaliyyətdəykən , insanın öldüyünü elan etmək etikdirmi?
Və bütün bunlar ölümündən sonra orqanları bagışlanan insanlar üçün nə ifadə edir?
Cansız bədəndə yarma prosesini apararkən diqqətli olmalıyıqmı?
Daha artıq zaman və araşdırmalar bunu bizə göstərəcək.
Hashem Al-Ghaili.
Tərcümə: Səbinə Rəhimli
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR