1920-1991-ci illəri əhatə edən Sovet hakimiyyəti. Bu hakimiyyətin Azərbaycana vurduğu maddi və mənəvi zərbələr. Xalqımız öz milli tarixindən, mədəniyyətindən, çox əsrlik tarixindən, dinindən uzaqlaşdırıldı. Ən böyük bəla isə bir xalq kimi azad şəkildə düşünmənin qadağan olunması oldu. Bu 72 illik əsarət nəticəsində dövrünün qabaqcıl ziyalıları, elm və din xadimləri ya vətənlərindən didərgin salındı, ya da Vətən xaini, Xalq düşməni adı ilə damğalanaraq, sürgün olundu, öldürüldü. Doğma Azərbaycandan didərgin düşənlərin arasında gələcəkdə Egey Universitetinin professoru olacaq Dilşad xanım Elbrus Talıbxan və ailəsi də vardı.
Dilşad xanım Elbrus 1916-cı il may ayının 31-də milli mənəvi dəyərlərə sadiq bir ailədə – Qarabağ quberniyasında tanınmış Qarabağ xanlarından olan Talıb xanın ailəsində doğulmuşdur. Talıbxan Talıbxanbəyov Çar Rusiyası və Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti dövründə Qubada, Şamaxıda və digər rayonlarda polis rəisi vəzifəsində çalışmışdır. Lakin Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Talıbxan öldürülmüş, bütün əmlakı müsadirə olunmuşdur. Sovet hakimiyyətinin bəy-xan ailələrinə düşmən mövqedə olmasının nəticəsi kimi 1927-ci ildə Dilşad xanım, anası Xeyransa xanım, bacıları Sürəyya və Qəmərlə birlikdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti illərində Azərbaycanın tarixində şərəfli iz buraxmış, Parlamentdə Qanunvericilik şöbəsinin rəisi işləmiş, sonra isə Türkiyəyə mühacirət etmış dayısı Hüseyn bəy Mirzəcamalov – Hüseyn Camal Yanarın köməkliyi ilə Türkiyəyə pənah aparmışlar. Ailə İstanbula yerləşdikdən sonra Dilşad xanım qızlar liseyində təhsil almış, liseyin məzunu olduqdan sonra 1931-ci ildə İstanbul universitetinin fikiza-kimya bölümünə daxil olmuş və 1934-cü ildə bitirdiyi fakültənin Təcrübə Fizika İnstitutunda assistent kimi fəaliyyətə başlamışdır. 1949-cu ildə dissertasiya müdafiə etmiş və 1954-cü ildə dosent adı almışdır. 1957-ci ildə isə İzmirdə Egey Universitetinin tibb fakültəsinin Fizika İnstitutuna dəyişdirilmişdir. Dilşad xanımın İzmirə getməsinə səbəb kimi onun fizika professoru Adnan Sokullu ilə ailə qurub, bir müddət sonra ayrılması və keçmiş həyat yoldaşı ilə qarşılaşmaq istəməməsi güman olunur. Dilşad xanımın bundan sonrakı elmi fəaliyyəti Egey universiteti ilə bağlı olmuşdur. O, 1961-ci ildə İzmirdə həmin fakültədə professor olmuşdur və 3 ay sonra yeni qurulan Egey universiteti fənn fakültəsi təcrübi fizika kafedrasına və daha sonra isə 1969-cu ildə həmin universitetin mühəndislik elmləri fakültəsinə dəyişilmişdir. Dilşad xanım Elbrus Talıbxan 2 kitab və 6 məqalənin müəllifi, nüvə fizikası sahəsində elmlər doktoru elmi dərəcəsi almış ilk azərbaycanlı qadın professordur.
Seçdiyi ixtisasın aktuallığı ilə əlaqədar olaraq, Dilşad xanım müxtəlif illərdə elmi araşdırmalar aparmaq üçün Almaniya, İngiltərə və Amerikada uzunmüddətli yaşamışdır, bunun nəticəsidir ki, Dilşad xanım rus, alman və ingilis dillərini mükəmməl mənimsəmişdir. Bununla belə, Dilşad xanım türk-Azərbaycan dilinin incəliklərini bütün həyatı boyu qoruyub saxlamışdır. Dünyanın bir çox ölkələrində yaşaması, lakin doğma vətəni Azərbaycana qayıtmasının qeyri-mümkünlüyünü dərk etməsi onda Azərbaycana sonsuz məhəbbət yaratmış və onsuz da qəlbini parçalayan vətən həsrətini daha da alovlandırmışdır. O, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutunu bütün ömrü boyu acı bir xatirə kimi ürəyində yaşatmış və həyatı boyunca aprel ayını matəm yubileyi kimi qeyd etmişdir.
Dilşad xanım Elbrus səhhətində yaranan ciddi problemlərlə əlaqədar olaraq 1977-ci ildə təqaüdə çıxır və 1979-cu il aprelin 11-də uzun sürən ağır xəstəlikdən dünyasını dəyişmişdir və dayısı Hüseyn Camal Yanarın qəbrinin yanında dəfn edilmişdir. Onun vəfatı ilə əlaqədar türk mətbuatında belə bir xəbər dərc edilmişdir: ”Dərin hüznlə bildiririk ki, nüvə fizikası sahəsində çoxlu tədqiqat əsərlərinin və elmi kəşflərin müəllifi, Egey universitetinin professoru, elmlər doktoru Dilşad xanım Elbrus vəfat etmişdir ”.
Ən ağrılı hal isə fəxr ediləcək bir azərbaycanlının vəfatından Azərbaycanın xəbərsiz olması olmuşdur.
XƏBƏR LENTİ
SON DƏQİQƏ: Məşhur aktyor vəfat etdi - FOTO
Rafet El Romanın qızı diqqət çəkdi
"Azərbaycanın insan hüquqları sahəsində böyük uğurlar əldə edib
Vaksinasiyadan və xəstəlikdən sonra yaranan immunitet müqayisə edildi
Kompasın tarixi
İmtahanda maksimum balı kim topladı? - DİM açıqladı -VİDEO
12 illik təhsil Azərbaycan məktəblilərinə nə vəd edir?
Azərbaycanda qəbul imtahanlarının keçirilmə vaxtları dəyişəcək?
QMİ Qazılar Şurası Qurban bayramı münasibətilə fətvР° verib
HAVA necə olacaq? 18 İyun
Qənaətcil olmaq üçün 5 təklif
Prezident cərimələrin artırılmasını təsdiqlədi
İslamı qəbul edib şahzadə ilə evləndi - FOTO
Qadın.net ilə birgə hamiləlik dövrü(4 həftə)
Azərbaycanlı zəvvarların ilk qrupları Ciddə şəhərinə çatıb
Bu gündən açıq havada fəaliyyət göstərən kafe və restoranlar açılır
Bu günün tarixi (28.12.2014)
Bu gündən Azərbaycanda benzinin qiyməti ucuzlaşır
Bu gün "Qarabağ" çempion olacaq?
Bir-birinə bənzəyən analar və qızlar
Azərbaycanda ilk: ömürlük məhkum həbsxanada evləndi
Vanqa 2019-cu il haqda daha nə deyib?
Yeni instagram trendi
Dünyanın ilk uçan velosipedi
Rusiya XİN: Qarabağda yalnız Rusiya sülhməramlıları yerləşdiriləcək
Bakının bu ünvanında evlər sökülür
Məşhur müğənni koronavirusdan öldü - FOTO
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-5 Oktyabr
Xorvatiyada küçədə çimərlik geyimində gəzmək qadağan olunub
26 il Kəlbəcərsiz...
Hava haqqında - 20.12.2013
Seboreya
Tolqa Karel yenidən ata oldu-FOTO
Sabahın HAVAsı
Balaca Flint
Prezident İlham Əliyev İranda rəsmi səfərdədir
Baş infeksionist: “Yumşalma yalnız bu halda ola bilər” - VİDEO
Yeməklərinizə ləzzət, həyatınıza fayda qatın!
Beyonse 3500 dollara köynək aldı - FOTO
Xəbərdarlıq: Yeni il bayramında ehtiyatlı olun !
Şokoladın yeni bir faydası ortaya çıxdı
Nalbandyan türk nazirlə görüşməmək üçün gizləndi
Azərbaycanda rezidenturaya sənəd qəbulu yekunlaşdı
Öd daşı xəstəliyi (video izah)
Damla şokoladlı paxlava (foto resept)
Plastik paketlərin əvəzinə istifadə edə biləcəyiniz alternativlər
Koronavirusdan sağalanları GÖZLƏYƏN TƏHLÜKƏ - Kimlər risk altındadır?
Meyvələrin bilmədiyimiz faydaları
Ağıl nədir?
Dünya üzrə koronavirusa yoluxanların sayı yarım milyonu ötdü
- ŞƏRHLƏR