İlk qadın məcmuəsinin naşiri
XX əsrin əvvəllərində azərbaycanlı qadınların savad əldə etməsi ziyalıların qarşısında duran vacib məsələlərdən idi. Qadın hüquqları uğrunda fəal mübarizəyə qoşulanlardan biri də Xədicə Əlibəyova olub.
Xədicə Ələddin qızı Əlibəyova 1884-cü ildə Tiflisdə anadan olub. Atası Tiflisin hörmətli ziyalılarından idi və qızının təlim-tərbiyəsi ilə yaxından məşğul olmuşdu. Xədicə Tiflis Qızlar gimnaziyasını bitirdikdən sonra tibb sahəsində ali təhsil alır. Hüquqşünas, ictimai xadim, publisist Mustafa bəy Əlibəyovla (1872-1942) ailə həyatı qurur. Bundan sonra o, ictimai və mədəni həyatda daha fəal iştirak edir. Xədicə xanım Bakı Müsəlman Qadın Xeyriyyə Cəmiyyətinin, Mustafa bəy isə “Yaşıl qələm”in, “Hidayət” xeyriyyə cəmiyyətinin katibi, həmçinin ”Möhtaclara kömək” cəmiyyətinin, “Əhrar” partiyasının üzvü olur.
22 yanvar 1911-ci ildə Bakıda redaktoru Xədicə Əlibəyova, naşiri Mustafa bəy Əlibəyova olmaqla ilk qadın mətbuat orqanı - “İşıq” qəzeti təsis edilir. “Kaspi” qəzeti ertəsi gün yazırdı: “Dünən Bakıda Xədicə xanım Əlibəyovanın redaktorluğu ilə həftədə bir dəfə çıxan “İşıq” qəzetəsinin ilk nömrəsi tatar dilində (Azərbaycan dili - red.) çapdan çıxıb. Qəzetə müsəlman qadın və uşaqların tərbiyəsinə xidmət edən bir orqandır”.
Qəzet ilk sayında məram və məqsədini açıqlayaraq xalqa müraciətlə yazırdı: “Qəzetin qarşısında duran əsas məqsəd vacib olan maarifləndirmə yolu ilə ümumi inkişafa çatmaqdır. Qəzetin elm, ədəbiyyat, təbabət və hüquqa dair, başlıcası, evdarlıq və uşaqların tərbiyəsi şöbələri olacaqdır. Bundan başqa, qəzet bütün həyati məsələlərə öz münasibətini bildirəcəkdir”.
Ziyalı qadınlardan Asya Axundzadə, Xuraman Rəhimbəyzadə, Maral Nəbizadə, Səidə Şeyxzadə, Nabat Nərimanova və Gövhər Şövqiyyə və başqa maarifpərvər qadınlar nəşrin ətrafında böyük inamla birləşmişdilər. X.Əlibəyovanın “Hüquqlarımız” sərlövhəli silsilə məqalələrində qadınların hüquq bərabərliyi, onları maarif və mədəniyyətə, ictimai həyatda iştiraka çağırış, qadın klublarının, savad kurslarının açılması, uşaqların tərbiyəsi, ev işləri və sağlamlıq məsələləri ətrafında gedən mübarizə və s. geniş şəkildə əksini tapırdı.
Görkəmli ədib və ziyalılardan M.Hadi, Y.V.Çəmənzəmənli, B.Şahtaxtinski, İ.Məlikov və başqaları qadın mətbuatının öncülü olan “İşıq” qəzetinin nəşrinə sevinərək təbrik məktubu yazmışdılar. B.Şahtaxtinski “Yeri gəlmişkən” adlı məktubunda bildirirdi: “Yalnız tərbiyəli, savadlı və bizi əhatə edən həyatı gözəl tanıyan ana övladını yaxşı tərbiyə və həyatını yaxşı təmin edə bilər... Bu həyat qanunu elə onların vasitəsilə azərbaycanlılarla maarif arasında bir körpü qurdu”. Tədqiqatçı Rəqibə Məmmədova araşdırmasında yazır ki, qəzetin bağlanma təhlükəsini hiss edən redaktor X.Əlibəyova nəşrin birillik nömrəsini çar II Nikolayın xanımı imperatriçə Aleksandra Fyodorovnaya göndərmək üçün ərizə yazır və ondan icazə istəyir. İmperatriçə Xədicə xanımın xahişini razılıqla qarşılayır.
Göründüyü kimi, X.Əlibəyova milli mətbuatımızın ilk qadın mətbu orqanının azərbaycanlı qadınların həyatındakı əhəmiyyətli rolunu dəyərləndirərək onun davamlı nəşri üçün əlindən gələni edib. Bütün bunlara baxmayaraq, “İşıq” qəzeti cəmi bir il nəşr olunub və bu müddətdə 68 nömrəsi işıq üzü görüb.
1912-ci ildə qəzetin nəşri dayandırılır və Xədicə xanım Şəkiyə köçür. O, 1920-ci ildən 1946-cı ilədək Şəkidə həkimlik fəaliyyətini davam etdirir. Eyni zamanda Şəkidə savad kurslarının, qadın klubunun təşkilində də yaxından iştirak edir. Ömrünün ahıl çağlarında Bakıya köçür və 1961-ci ildə burada vəfat edir.
Savalan Fərəcov
Mədəniyyət.- 2017.- 1 fevral.- S.14.
http://www.anl.az/down/meqale/medeniyyet/2017/fevral/526437.htm
XƏBƏR LENTİ
Əlavə pul qazanmaq istəyən müəllimlərə ŞAD XƏBƏR
"Ögey ana" filminə abidə qoyuldu - VİDEO/FOTO
Məşhur müğənni 30 kq arıqlayıb tanınmaz hala düşdü - FOTO
Ən güclü Fiat 500
Aleyna Tilkidən qəribə açıqlama
Xanımların olmazsa olmazları
"Sabahdan işə gəlmirəm" dedi, pərt oldu - VİDEO
Nə qədər adam geri zəkalıdır?
Yağlı və quru saçlara qulluq
Qadın və ananın həqiqi məqamı
Tabutu açanda ŞOK OLDULAR - Ölən qadın ...-FOTO
Məşhur modelin bu addımı QALMAQAL yaratdı-FOTO
Körpü altında studiya tikdi
Hava haqqında - 17.09.2013
Dünyanın ən bahalı dikdabanın qiyməti bəlli oldu-FOTO
Üz quruluşuna görə sırğa seçimi
Səhiyyə Nazirliyi əhalini Çin restoranlarına getməkdən çəkinməyə çağırıb
İradəsizlik
İtaliyanın oyunu azərbaycanlı hakimə tapşırıldı
Günə müsbət əhvalla başlamaq üçün üsullar
Baharın Azərbaycana gəlmə vaxtı açıqlandı
HAVA necə olacaq?- 15 fevral
2019-un rəngli və maraqlı trendləri
Bölgələrimizin mətbəxi - Qarabağ
Ermənistan İsrailin Azərbaycana silah satışını dayandırmasını tələb edib
Acundan AÇIQLAMA-FOTO
Anası ilə sevgilisini səhv saldılar - FOTO
"Bizim Tarla" - Dondurulmuş meyvə
2020 Kopenhagen moda həftəsi
Madonna "Eurovision 2019"da yer alacaq
Günün qoroskopu: gün uğursuz alına bilər
Qaxda qeyri-adi hadisə olub
Pensiyaçıların nəzərinə!
İspaniya kraliçası göz qamaşdırdı-FOTO
Hər işçisinə 50 min dollar hədiyyə etdi və...-FOTO
Ailə qurmaq istəyən 209 nəfərdə QİÇS aşkarlandı
Mətin Şəntürk
Yaqut Qarayeva: “Payız-qış mövsümündə...”
Polşada "Azərbaycan Mədəniyyəti və İncəsənəti" seriyasında" kitablar nəşr olunub
Azərbaycan alimlərindən daha bir ilk
2016–cı ilin səyahət təqvimi
Təhsil Nazirliyi məktəbəqədər təhsil sektoru üzrə özəl fəaliyyətlə məşğul olmaq təşəbbüslərini dəstəkləyəcək
Amerikalılar Milli Şirniyyatlarımızı yeyəndə...
Rəngarəng ziyafət donları
Diktatoru məzarından çıxarmaq, yoxsa bağışlayıb unutmaq?
Sarkisyanla bağlı şok etiraf
Bijuteriya boyunbaqlar
Müdrik insanların qəribə tərəfləri
JLo geyiminə görə tənqid olundu-FOTO
“Düşmənin texnikası məhv edilməsəydi, atılacaq raket Bakıya düşə bilərdi” - RƏSMİ
- ŞƏRHLƏR