Feyklər (uydurma məlumatlar) və təbliğat, bəzən də açıq yalanlar. Bütün bunlara informasiya axınında rast gəlmək mümkündür və bu cür uydurma bilgiləri heç nədən şübhələnməyən insanlar həqiqət kimi qəbul edirlər. Özəlliklə də, etimad doğuran KİV-lərə çıxışların məhdudlaşdırıldığı məkanlarda.
İnformasiya ilə manipulyasiya üsulları da getdikcə dəyişir və tədricən inkişaf edir. Amma bir neçə meyar var ki, onun yardımı ilə düzgün və balanslaşdırılmış məlumatı manipulyasiya xarakterli informasiyadan fərqləndirmək mümkündür.
Milli.Az azadliq.org-a istinadən bildirir ki, "Donbass. Reallıqlar" radiosu Jurnalistlərin Təkmilləşdirilməsi üzrə Mərkəzin direktoru, informasiya eksperti Aleksandr Çekmışevin tövsiyələri əsasında dezinformasiyanı fərqləndirməyin meyarlarını toplayaraq təqdim edib. Yalan, uydurma məlumatları gerçəkdən fərqləndirmək istəyənlər həmin tövsiyələrlə aşağıda tanış ola bilərlər.
1. Şok məlumat
Yetərincə media savadı olmayan insanlara şok, qalmaqal, qorxu xarakteri daşıyan informasiyalara diqqət yetirmələri tövsiyə olunur. Bu cür informasiyalar, əsasən, insanın emosiyaları ilə oynayır. İzafi gərginləşdirmə, vəziyyətin, insanın və ya təşkilatınçirkaba bulaşdırılmış şəkildə təqdimatı varsa, çox güman ki, siz dezinformasiya ilə qarşılaşmısınız... Belə hallarda müstəqil mənbələrin təsdiqləmədiyi, inanılması çox çətin olan "dəhşətli faktlar"dan danışılır. Bu zaman "faktlar" həqiqət kimi təqdim olunur.
2. Kontraversiyalılıq
Söhbət hər hansı münaqişədən gedəndə, mütləq fərqli baxışların təqdim olunmasına diqqət yetirmək gərəkdir. Bəzən jurnalistin özü tərəflərdən birinə qarşı açıq-aşkar rəğbət və ya antipatiya bəsləyir. Nəticədə duruma şərh verən ekspertlərin hamısı və ya böyük əksəriyyəti eyni nöqteyi-nəzəri dəstəkləyirlər. Bu zaman qarşı tərəfin - ittiham edilən insanın və ya tərəfin fikirləri təqdim olunmur.
3. Qaynaqlar
Söhbət sensasiyalardan gedəndə, məlumatın qaynağının nə dərəcədə dəqiq göstərildiyinə, onun nə dərəcədə etibarlı olmasına və identifikasiyanın dəqiqliyinə fikir vermək lazımdır. Əgər istinad edilən qaynaq kifayət qədər etibarlı deyilsə və ya həmin qaynaq təkdirsə, bunun xüsusi vurğulanması vacibdir.
4. Tonallıq
Jurnalistin özünün, eləcə də ekspert və ya şərhçilərin hər hansı bir şəxsin və ya şeyin haqqında söhbətləri uyğun səviyyəyə uyğun tonallıqla tarazlaşdırılmayıbsa, feyk ehtimalı çox böyükdür. Yəni bu zaman informasiyanın və ya ona verilən şərhlərin təqdimat tonu emosional və birtərəfli olur.
Milli.Az
XƏBƏR LENTİ
Xəstəliyə qarşı mürəbbələr (1)
Bəhram Bağırzadədən daha bir FOTO
Fahriye oğluna lay-lay oxudu - VİDEO
Azərbaycanda 50 yaşdan sonra ana olanların sayı artır
İntim gellə qaşınmaya son
Dilan Çiçeyin arıqlamasının səbəbi bəlli oldu-FOTO
Cavanlığın sirri ondadır
Ucadan kitab oxumaq yaddaşı möhkəmlədir
Ev işləri kalori yandırmağa kömək edirmi?
Psixi sağlamlıq üçün 8 qayda
Lady Gaga Olimpiya Stadionunda!
Tibbi hədislər
“ASAN” dünya mükafatı aldı
Bananlı desert (foto resept)
"Gucci"-nin tarixi(1)
Tac Mahalda namaz qılmaq qadağan edildi
Əli Əsədovdən peşə təhsili ilə bağlı VACİB QƏRAR
Sabahın hava proqnozu
Şəkildə ilk gördüyünüz detal zehin yaşınızı göstərir
Əroğanın qızının toyundan FOTOlar
“Azəriqaz”dan LİMİT AÇIQLAMASI
Dünyada ən minimalist telefon təqdim olundu
Ronaldo kilsəyə tez-tez getməsinin səbəbini dedi
8 saat yatmaq vacibdirmi?
Ermənistanın Rusiyadan asılılığı artdı
Bakı bulvarında bayram sürprizi
Agentlik oturacaq yerlərindən istifadəyə qadağa qoydu
Düşməndən daha bir təxribat: Xocavənd istiqamətinə fosfor tərkibli yük gətiriblər - RƏSMİ
Özümüz də bacararıq!
Ərik mürəbbəsi
Güləşçimiz ikiqat dünya çempionu oldu
Dəbli xanımlar üçün gündəlik geyimlər
Rayonlara qar yağacaq
Baş Nazir tədris ili ilə bağlı qərar imzaladı
Azərbaycanda camaata qida əvəzinə zəhər satırdılar
Mehmet Ali Erbilən xəbər var
Saakaşvili azərbaycanlı məmura: "Mənim vaxtımda sənin kimilər həbsdə otururdu"
Dünyanın ən qəribə, bahalı, maraqlı universitetləri
Tarkandan "Atalar günü"nə özəl paylaşım-FOTO
Burak Özçivit şəxsi həyatından danışdı: "Evlilik təklif edəndə..."
Sağlam dişlərə sahib olmaq üçün nə etməli?
Emin övladları ilə FOTOsunu paylaşdı
Ukrayna prezidentindən çağırış
Tolga xanımına 50 minlik hədiyyə bağışladı-FOTO
Azərbaycanda xüsusi karantin rejimi gücləndirildi - RƏSMİ
Özün tap
Əliyev-Sarkisyan görüşünün vaxtı bilindi
Qorxunc silahlar İŞİD-in əlində
Ancelina Coli hər kəsi heyrətləndirdi-FOTO
Bakıda küçə ticarəti, qəzet və jurnalların səyyar satışı qadağan olundu