Bu gün də sizə yazıçı-publisist, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən reyhanın çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyik.
Ətirli reyhan – Reyhanın çiçəklərində 0,3-1,5%, yaşıl yarpaqlarında isə 0,04-0,50% efir yağı vardır. Ən çox efir yağı bitki tam çiçək açdığı zaman toplanır. Efir yağının əsas komponentləri evgenol, metilxavikol, lina-lool, kamfora və osimendən ibarətdir. Toxumlarının tərkibində 12-19% piyəbənzər yağ maddəsi tapılmışdır. Reyhan yarpaqlarında bir sıra üzvi maddələr, 16,5% azotlu maddə, 4,75% yağ, 12,5% sellüloz, 8,7 mq% karotin, 150 mq% rutin, 6% aşı maddəsi, vitaminlər, flavonidlər, üzvi turşular, qatran, boyaq maddələri,
qlükozidlər, turş xassəli sapaninlər, şəkərli maddələr də vardır. Reyhanda olan boya maddələri – xlorofil, flavonlar, karotin tibbi cəhətdən çox faydalıdır. Bu maddələr qanazlığına, mədə-bağırsaq və avitaminoz xəstəliklərinə müalicəvi təsir göstərir.
Reyhan qida ilə qəbul olunduqda mədənin həzm prosesinin fəaliyyətini artırır, orqanizmdə maddələr mübadiləsini yaxşılaşdırır, qanın tərkib hissələrini normal vəziyyətdə saxlayır, böyrək və sidik yollarının iltihabını aradan qaldırır. Bundan əlavə, reyhan qarın köpməsinə, qıcolmaya, mədə soyuqdəymələrinin xroniki proseslərinə, mədə və sidik kisəsi ağrılarına, yaraların və eləcə də boğaz ağrılarına da müalicəvi təsir göstərir. Bizdə əkilən reyhan növünün tərkibində olan kamfora maddəsindən tibbdə yorğunluq nəticəsində əmələ gələn əsəb sarsıntılarında, təngnəfəslikdə, qan dövranı pozğunluqlarında, ümumi zəiflikdə və eləcə də ürək-damar, qızdırma, soyuqdəymə, sancmalar və s. kimi xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur.
Adi reyhan – ətirli və ədviyyəli xüsusiyyətə malik bitkidir. Onun tamı azca acımtıl, qısamüddətli şirintəhərdir. Reyhanın bir çox növləri xoş iyinə görə mixəyi və muskat qozunu xatırladır.
Tərəvəz xörəklərində – noxud, mərci, lobya, pomidor, kərəviz və s. ətir, dad vermək və vitaminlərlə zənginləşdirmək üçün reyhandan qatqı kimi istifadə edilir. Reyhan yayda hazırlanan bir çox xörəklərin – şorba, dovğa və s. tamlı və ləzzətli yeyilməsi üçün əlavə qatqı kimi də istifadə olunur. Onun yarpağı kölgəli, daim meh vuran yerdə qurudulur, narın toz halına salınır. Ağzı qapalı xüsusi tünd rəngli şüşə qablara doldurulur. Əsasən qış aylarında göy-göyərti azalan dövrdə xörəklərə əlavə olunur. Reyhan isti və işıqsevən bitkidir. Toxum vasitəsilə çoxaldılır. Hər hektar sahədən 180-200 sentner yaşıl xammal və yaxud 20-30 sentner quru kütlə məhsulu əldə edilir ki, bundan da 50-54 kq efir yağı alınır. Yaşıl kütlə kölgədə və yaxud 32-35° temperaturda xüsusi quruducu dolablarda qurudulur və su buxarı vasitəsilə qoyub efir yağı alınır. Bir hektardan 3-4 sentner toxum əldə olunur. Ətriyyat və kosmetika sahəsində reyhan cinsinin yevgenol növündən alınan efir yağından geniş istifadə edilir.
Yevgenol reyhan – Yaşıl kütləsindən efir yağı alınır. Efir yağının tərkibində 7%-ə qədər yevgenol, metilxavikol, kamfora və osimen maddələri vardır. Efir yağından alınan yevgenoldan xoş ətirli maddə kimi ətriyyat və yeyinti sənayesində geniş istifadə edilir. Yevgenol dezinfeksiyaedici vasitə olaraq dişin dibindən gələn xoşagəlməz qoxuları yox etmək üçün də işlədilir.
Nanəyarpaq reyhan – Meyvəsi dürd çılpaq uclu, qara rəngli fındıqçadan ibarətdir. 100 ədədinin çəkisi 0,5-0,8 qramdır. Bundan alınan efir yağının tərkibində 60-70% kamfora birləşmələri tapılmışdır. Reyhan cinsinin subtropik və tropik ölkələrdə xalq təsərrüfatı
əhəmiyyətli daha iki növünə – çılpaq və kilimancar reyhanına rast gəlinir. Çılpaq reyhanın hər hektar sahəsindən tərkibində 30-35% kamfora maddəsi olan 50 kq efir yağı alınır.
Kilimancar reyhanı – Bu, çox məhsuldar bitkidir. Yaşıl kütləsinin tərkibində 0,68-3,3% efir yağı saxlayır ki, onun da əsas hissəsini, yəni 70%-ni asan alınan kamfora maddəsi təşkil edir.
Müqəddəs reyhan – Efir yağının əsas tərkib hissəsini yevgenol maddəsi təşkil edir. Bundan ədviyyat və müalicə vasitəsi kimi istifadə edilir.
Yaşıl reyhan – Bundan alınan efir yağının tərkibindən 68%-ə qədər timol maddəsi tapılmışdır ki, bundan da zökəm, qızdırma, titrəmə və s. xəstəliklərə qarşı istifadə olunur.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Məhkəmə Nərminin qatilinə həbs QƏRARI VERDİ
Üzünüzə uyğun eynək hansıdır?
Dəsmalları daha yumşaq etmək üçün 8 məsləhət
Daha çox yaşaya bilərik
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 7 Aprel
Türkiyədə dəhşətli yol qəzası
Hovuzda üzərkən gözlərinizi infeksiyadan qoruyun
Meşələrdə yaşayan qəribə insanlar
Çimərlik geyimləri
Sabah hava necə olacaq?
Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət-92
Meyvəli-kakoslu desertlər (foto resept)
İmumniteti hansı vitaminlər gücləndirir?
Motivasiya testi
Tuneldəki dərinlik
Azərbaycanda mütailə avtobuslarının yaradılmasına başlanılır
Pulları ilə toy etmək yerinə Afrikaya gedən cütlük
"Məni unuda bilməzsiniz" yaylıq kolleksiyası
Şirin xəmirdən hazırlanan tortlar
Hansı toyuqlar halaldır?
Vanna otağı dekorasiyası
Bu məktəblər bağlandı
Dünyanın ən yaxşı çimərlikləri
Aya Sofyaya imam və müəzzin təyinatı olub
Kremli kek (foto resept)
Beyninizi qorumağın 10 yolu
Karantin şəraitində toy - VİDEO
Ermənilər girovumuzu əməliyyat etdilər
Bu kənddə cəmi 3 saat yarım oruc tuturlar
Bakıda şimal küləyi əsəcək
Saçların tez uzanması üçün üsullar
Ayaqaltı modelləri
Tam Günəş tutulması baş verəcək - Vaxt AÇIQLANDI
Həkimlər kişinin başında 26 il qalan bıçağı çıxardılar - FOTO
Heç vaxt görmədiyiniz qeyri-adi quşlar
Torpaq sahəsini necə özəlləşdirmək olar?
Tuba Geckilin qeyri-adi tortları
Öz əkizinə rast gələnlər (FOTO)
Cəbhədə Ermənistan ordusu fəallaşıb
Qripdən qorunmağın yolları
Smartfonun köməyilə qanazlığı xəstəliyi aşkarlanacaq
Quru meyvəli, yulaflı, şəkərsiz bisküvit (video-resept)
Messiyə ağlasığmaz təklif: 728 milyon dollar!
Otellərin nikah kağızı tələb etməsi qanunsuzdur? - RƏSMİ AÇIQLAMA
Saçlar üçün təbii yağlar
İlin ən səs-küylü ayrılıqları - FOTO
Ağız qoxusunun 5 səbəbi
Necə edək, körpə səhərə kimi rahat yatsın?
Bulvarda oyun meydançası pulludur? - AÇIQLAMA
Üç ədəd şabalıd bir dilim çörəyə bərabərdir...
- ŞƏRHLƏR