İnsan qəlbinin açarı "sözdür". İnsanlar xarici aləmlə öz doğma dili vasitəsilə təmas yaradırlar. Onların maddi, əxlaqi-ruhi, ictimai həyatının quruluşu, cəmiyyətdəki yeri, digər insanlarla ünsiyyəti müxtəlif söz birləşmələri və ifadələrlə gerçəkləşdirilir. Söz və nitq insan təfəkkürünün zirvəsidir. İnsanlar, adətən, öz davranış və hərəkətlərini öz ağlı və idrakı ilə izah etməyə çalışırlar. Əslində isə onlar nə edirlərsə, öz ehtiyaclarını ödəmək xatirinə edirlər. Bir sözlə, insan fəaliyyətinin hərəkətverici qüvvəsi, davranış hərəkətlərinin mənbəyi onun tələbatıdır. İnsan tələbatının obyektiv göstəriciləri mövcuddur ki, bu da insanın şüuru, düşüncəsi və iradəsi ilə idarə olunmayan emosiyalarıdır. Emosiya nədir? Emosiya dedikdə, psixi vəziyyətin, insanın əhval-ruhiyyəsinin üzünün ifadəsində, mimikasında biruzə verməsi kimi anlaşılmır və bu məsələnin zahiri cəhətidir. Daha dərin və ümumi cəhəti onun insanın psixikası ilə bağlı olan tərəfidir. Emosiya hər hansı aktual tələbatın insan beynində əks olunması və onun təmin olunması imkanının qiymətləndirilməsidir. Bunu isə hər bir şəxs öz bilik və təcrübəsi ilə qiymətləndirir. Hər hansı məlumata malik olan şəxs öz tələbatına uyğun olaraq aldığı informasiyanı qiymətləndirə bilir. Məhz buna görə də eyni bir əsər, söylənilən söz və yaxud dinlənilən nitq ayrı-ayrı dinləyicidə, tamaşaçıda fərqli daxili gərginlik yaradır.
İnsanın tələbatı məsələsinə də toxunaq. Qeyd edək ki, bu günə qədər insan tələbatının təsnif olunmasında çətinliklər ilkin tələbatın çoxsaylı tələbatlara transformasiya olunması ilə izah olunur. Hazırda bu haqda dəqiq meyarlar yoxdu. Məsələn: amerikalı psixoloq A.Maslou bunların sayının 15, Mak-Duqlas 18, fransalı Merrey və Pyeron 20 olduğunu qeyd edir. Tam dəqiq desək, insanların tələbatı 2 əsas qrupa bölünür: həyati (vital) və ictimai (sosial) tələbatlar.
Həyati tələbat fərdin varlığını təmin edən əsas tələbatdır. Bunlara qida, su, optimal isti-soyuq rejim, xarici zərərli təsirlərdən qorunmaq və s. tələbatlar aiddir. Bu məlumatlardan çoxsaylı maddi tələbat doğur (geyim, ev-eşik və s.)
İctimai tələbat sözün əsl mənasında insanın müəyyən sosial qrupa mənsub olması, onunla ümumiliyi, müəyyən ictimai yerə malik olması, onu əhatə edən insanların diqqətinə, hörmətinə, məhəbbətinə, qayğısına olan tələbatdır.
Ümumiyyətlə, insanın sosial tələbatı adətən 2 hissədən ibarət olur:
1) özü üçün olan tələbatlar;
2) başqaları üçün olan tələbatlar.
Özü üçün olan tələbat insanın özünə aid olan hüquqları başa düşüb dərk etməsidir. Başqaları üçün olan tələbat isə həmin şəxsin digərləri qarşısında öz borcunu dərk etməsidir.
Daha bir məsələyə - şəxsiyyət formuluna toxunaq. Hər bir insanın öz şəxsiyyət formulu vardır ki, bunun köməyi ilə insan qarşısındakı adamın şəxsiyyətini təyin etməyə çalışır. İnsanın şəxsiyyət tipləri çox və müxtəlifdir. Bütün insanlar müsbət və mənfi tiplərə bölünür.
Müsbət tiplər daxilən xarici mühitə tez uyğunlaşan sosial tiplərdir. Mənfi tiplər isə daxilən ziddiyətli, həm də xarici aləmlə daim münaqişədə yaşayan melonxonik tiplərdir.
Müasir anlayışlara görə, insan şəxsiyyətinin quruluşu 4 hissəyə bölünür:
1) insanın temperamenti və digər bioloji xüsusiyyətləri;
2) İnsanın iradəsi, yaddaşı, hissləri, emosiyaları, qavrayışı, təfəkkürü, duyğuları, bir sözlə,əsas psixoloji proseslərin birləşdirən bu hissədə ictimai elementlər də özünə yer tapır.
3) İnsanın bacarığı, biliyi kimi xüsusiyyətləri həyat təcrübəsi və təhsillə yaranır.
4) İnsan şəxsiyyətinin ən ali, sonuncu hissəsini onun dünyagörüşü, həyatda idealı, maraqları, istək və arzuları təşkil edir, yalnız tərbiyə vasitəsilə yaranır.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Karantində qalmaq üçün kral qəsri təklif olundu - FOTO
İlham Əliyev: “Azərbaycan əsgəri, Azərbaycan zabiti öz vətəndaşlıq borcunu şərəflə yerinə yetirir”
Yaxşı evdar xanımsınızmı?
Ronalduya Avropadan cəmi iki səs verilib
Bakıda ərzaq qıtlığı təşvişi
"Neftçi" fanatlarına şad xəbər
“Batmayan qadın”ın həyatı film olur-FOTO
Xiyar salatı (foto resept)
Günün qoroskopu: başladığınız işləri başa vurun
Ən yeni gəlin ayaqqabı modelləri
Bilərziklər
Kənd turizmindən pul qazanmaq istəyənlərin NƏZƏRİNƏ
İsrail mediası yəhudilərin Azərbaycanla həmrəy olmasından bəhs edib
İlham Əliyev qərəzli beynəlxalq təşkilatlardan danışdı: “Gəlsinlər və dəlilləri təqdim etsinlər”
Bürcünüzə görə hansı idmanı etməlisiniz?
Azərbaycanda elektron hərraclar keçiriləcək
HAVA necə olacaq?- 24 fevral
Qan vermənin faydaları və zərərləri
Dərini qidalandıran maska
Təqaüdçülər üçün ən yaxşı ölkə
Türk xilasedici itə süni nəfəs verdi - VİDEO
Neftimiz yenə bahalaşdı
Məhərrəm ayının fəzilətləri
Günün qoroskopu: deyilənlərdən yararlana bilərsiniz
Çiyələkli piroq (foto resept)
Azərbaycanda zəlzələ oldu
İrem Dericinin hələ də evsiz qalması diqqət çəkir
Daha sağlam yaşamaq üçün su için!
Günün qoroskopu - 26.10.2013
HAVA necə olacaq?
Azərbaycanda kompüter istifadəçilərinə XƏBƏRDARLIQ
Bu ölkə eboladan xilas oldu
2019-da 2000-ci illərin trendləri geri qayıdır
Kraliça geyimlərinin qiymətindən yazdı-FOTO
Azərbaycanda pensiyaların ödənilməsinə başlanıldı
Azərbaycan yeni pensiya sisteminə keçir
Dondurmalı Profiterol (foto resept)
Nazir birinciləri təbrik etdi: "Hər birinizə nailiyyətlər arzulayıram"
Qadın yaylıqlarının bağlanma üsulları
90 yaşlı "Azərbaycanfilm"
Azərbaycanda ən çox yayılan qeyri-infeksion xəstəliklər açıqlandı
Ancelina Coli qızardılmış əqrəb və tarantul yedi
İrina Şeyk geyimi ilə diqqət çəkdi-FOTO
Yeni bir səhifə...
Azərbaycandan ABŞ-a etiraz
Plaşları necə kombinləməli?
Merve özünə qoyduğu qadağanı pozdu - FOTO
Lətifələr
Günün ulduz falı - 24.12.2013
Yaşlandıqca cavanlaşan qadın-FOTO
- ŞƏRHLƏR