İnsan qəlbinin açarı "sözdür". İnsanlar xarici aləmlə öz doğma dili vasitəsilə təmas yaradırlar. Onların maddi, əxlaqi-ruhi, ictimai həyatının quruluşu, cəmiyyətdəki yeri, digər insanlarla ünsiyyəti müxtəlif söz birləşmələri və ifadələrlə gerçəkləşdirilir. Söz və nitq insan təfəkkürünün zirvəsidir. İnsanlar, adətən, öz davranış və hərəkətlərini öz ağlı və idrakı ilə izah etməyə çalışırlar. Əslində isə onlar nə edirlərsə, öz ehtiyaclarını ödəmək xatirinə edirlər. Bir sözlə, insan fəaliyyətinin hərəkətverici qüvvəsi, davranış hərəkətlərinin mənbəyi onun tələbatıdır. İnsan tələbatının obyektiv göstəriciləri mövcuddur ki, bu da insanın şüuru, düşüncəsi və iradəsi ilə idarə olunmayan emosiyalarıdır. Emosiya nədir? Emosiya dedikdə, psixi vəziyyətin, insanın əhval-ruhiyyəsinin üzünün ifadəsində, mimikasında biruzə verməsi kimi anlaşılmır və bu məsələnin zahiri cəhətidir. Daha dərin və ümumi cəhəti onun insanın psixikası ilə bağlı olan tərəfidir. Emosiya hər hansı aktual tələbatın insan beynində əks olunması və onun təmin olunması imkanının qiymətləndirilməsidir. Bunu isə hər bir şəxs öz bilik və təcrübəsi ilə qiymətləndirir. Hər hansı məlumata malik olan şəxs öz tələbatına uyğun olaraq aldığı informasiyanı qiymətləndirə bilir. Məhz buna görə də eyni bir əsər, söylənilən söz və yaxud dinlənilən nitq ayrı-ayrı dinləyicidə, tamaşaçıda fərqli daxili gərginlik yaradır.
İnsanın tələbatı məsələsinə də toxunaq. Qeyd edək ki, bu günə qədər insan tələbatının təsnif olunmasında çətinliklər ilkin tələbatın çoxsaylı tələbatlara transformasiya olunması ilə izah olunur. Hazırda bu haqda dəqiq meyarlar yoxdu. Məsələn: amerikalı psixoloq A.Maslou bunların sayının 15, Mak-Duqlas 18, fransalı Merrey və Pyeron 20 olduğunu qeyd edir. Tam dəqiq desək, insanların tələbatı 2 əsas qrupa bölünür: həyati (vital) və ictimai (sosial) tələbatlar.
Həyati tələbat fərdin varlığını təmin edən əsas tələbatdır. Bunlara qida, su, optimal isti-soyuq rejim, xarici zərərli təsirlərdən qorunmaq və s. tələbatlar aiddir. Bu məlumatlardan çoxsaylı maddi tələbat doğur (geyim, ev-eşik və s.)
İctimai tələbat sözün əsl mənasında insanın müəyyən sosial qrupa mənsub olması, onunla ümumiliyi, müəyyən ictimai yerə malik olması, onu əhatə edən insanların diqqətinə, hörmətinə, məhəbbətinə, qayğısına olan tələbatdır.
Ümumiyyətlə, insanın sosial tələbatı adətən 2 hissədən ibarət olur:
1) özü üçün olan tələbatlar;
2) başqaları üçün olan tələbatlar.
Özü üçün olan tələbat insanın özünə aid olan hüquqları başa düşüb dərk etməsidir. Başqaları üçün olan tələbat isə həmin şəxsin digərləri qarşısında öz borcunu dərk etməsidir.
Daha bir məsələyə - şəxsiyyət formuluna toxunaq. Hər bir insanın öz şəxsiyyət formulu vardır ki, bunun köməyi ilə insan qarşısındakı adamın şəxsiyyətini təyin etməyə çalışır. İnsanın şəxsiyyət tipləri çox və müxtəlifdir. Bütün insanlar müsbət və mənfi tiplərə bölünür.
Müsbət tiplər daxilən xarici mühitə tez uyğunlaşan sosial tiplərdir. Mənfi tiplər isə daxilən ziddiyətli, həm də xarici aləmlə daim münaqişədə yaşayan melonxonik tiplərdir.
Müasir anlayışlara görə, insan şəxsiyyətinin quruluşu 4 hissəyə bölünür:
1) insanın temperamenti və digər bioloji xüsusiyyətləri;
2) İnsanın iradəsi, yaddaşı, hissləri, emosiyaları, qavrayışı, təfəkkürü, duyğuları, bir sözlə,əsas psixoloji proseslərin birləşdirən bu hissədə ictimai elementlər də özünə yer tapır.
3) İnsanın bacarığı, biliyi kimi xüsusiyyətləri həyat təcrübəsi və təhsillə yaranır.
4) İnsan şəxsiyyətinin ən ali, sonuncu hissəsini onun dünyagörüşü, həyatda idealı, maraqları, istək və arzuları təşkil edir, yalnız tərbiyə vasitəsilə yaranır.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
İngiltərə çempionatı: "Mançester Yunayted" şokda, Özil meydan suladı
Selana Gomezi ötüb keçdi-FOTO
İspaniya kraliçası göz qamaşdırdı-FOTO
Türkiyənin məşhur aktyorları Bakıya gəlir - FOTO
Hamiləlik zamanı tonus və onun səbəbləri
Prezident İlham Əliyev hərbi qulluqçulara "general-mayor" rütbəsi verib, medalla təltif etdi
"Qarabağ" uduzdu
Bürclərə görə hədiyyə seçimi
Amerikalı alimlərdən SEVİNDİRİCİ PROQNOZ
Körpə qidasında duz
Uşaqların sosial-psixoloji inkişafı-13
Hərənin öz tayı (test)
KİV-də dövlət dili normalarını pozanlar 1000 manatadək cərimələnəcəklər - RƏSMİ
Ana bətnindəki əkizlər bir-birini "yumruqladı"
Eyni gündə həm ata, həm də baba oldu-FOTO
Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyası boş qalan plan yerləri ilə bağlı ilkə imza atdı
Emma Vatsonun sevgilisinin kimliyi bəlli oldu
Şəkər paketlərindən don hazırladı
Maqnit qasırğasının səviyyəsi açıqlandı
Sürücülərə şad xəbər
Qutu rəf modelləri
Zeytun yağlı badımcan (foto-resept)
Novruz adətləri və təbriki
Prezident təqaüdü alanlar bu ali məktəblərə daxil olub
Azərbaycanda yerin altından saray tapıldı - FOTO
Məşhur cütlüyün ayrılıq səbəbi bəlli oldu
İnsanda göz yaşına qarşı allergiya
"Eurovision"un Serbiya təmsilçisi ərə getdi-FOTO
Soğanın faydaları
Nikah müqaviləsi vacibdir?
YouTube-da yenilik
İltihab əleyhinə pəhriz nədir?
Bütün dünyada şagirdlər üçün pulsuz onlayn tədris yaradılır
Azərbaycana Hollandiya və Fransadan keçilər gətirilib
İt dişləməsində ilkin yardım
Ancelina Colinin 25 milyon dollarlıq malikanəsi - FOTO/VİDEO
Həftəsonları taksi xidməti işləməyəcək - Fəaliyyətinə icazə verilən sahələrin SİYAHISI
Conson Britaniyada koronavirus qadağalarının sərtləşdiriləcəyini açıqladı
Rəşad Mahmudov: “İkinci dalğa təhlükəsi aktualdır, heç bir ölkədə...” - Müsahibə
Son 15 ilin ən aşağı tempraturlau iyun ayı
“Kurtlar Vadisi”nin aktrisası nişanlandı - FOTO
İdil və Mertin toyundan FOTOLAR
"Khazar Island"da mənzillər neçəyədir?
Solğun mavi nöqtə
Facebook pullu ola bilər
Boşanma dövrünü rahat keçirmək üçün ...
Ermənilərin təslim addımı
5 saniyəyə enerji yığan batareya hazırlandı
Mobildən biznesə: pul və qənaət
Attraksionda bir saat başıaşağı qaldılar - VİDEO
- ŞƏRHLƏR